Hoogsensitief, wat is dat?
Mensen die hoogsensitief zijn hebben een zenuwstelsel dat gevoeliger reageert op prikkels dan andere mensen. Dat betekent dat ze ook eerder overprikkeld raken in situaties die voor andere mensen prima te hanteren zijn. Uiteraard is het voor ieder mens belangrijk om goed voor zichzelf te zorgen, maar voor hooggevoelige mensen is dat nog belangrijker. Hun grenzen liggen nu eenmaal anders dan die van andere mensen. Elaine Aron is degene geweest die hoogsensitiviteit middels haar boeken onder een groter publiek bekend maakte. Elaine is een Amerikaanse psychologe en heeft over dit onderwerp diverse boeken geschreven.
Belangrijke kenmerken
Er zijn over het algemeen drie belangrijke items in het leven van hoogsensitieve mensen. Doordat hoogsensitieve mensen anderen zo goed aanvoelen en voor hen zorgen hebben ze daar toen ze klein waren veel waardering voor gekregen. Het gevolg daarvan was/is dat ze vooral goed voor anderen leerden zorgen en minder goed voor zichzelf. Een ander punt is dat doordat ze vooral geleerd hebben goed voor een ander te zorgen ze vaak niet weten wie ze zelf zijn en wat ze zelf nodig hebben. Hun eigen identiteit is meestal niet echt goed ontwikkeld. Het gevolg daarvan is weer dat ze vaak moeite hebben met het stellen van grenzen. Nogal wat hoogsensitieve mensen zijn een soort van alleskunners. Ze vinden heel veel dingen leuk en ze kunnen ook meestal alles wat ze willen. Het gevolg daar weer van is dat ze zichzelf overbelasten omdat ze misschien wel alles kunnen, maar niet alles kunnen. Als je begrijpt wat ik bedoel... Een ander punt wat veel voorkomt uit het alles leuk vinden en alles kunnen het gebrek aan het hebben en houden van focus. Nu is dat laatste in onze huidige veranderende maatschappij voor veel meer mensen een thema, maar de aanleiding daarvan is voor veel mensen anders. De afleiding is groot omdat er zoveel prikkels zijn. Maar dat is niet het gebrek aan focus waar ik het over heb als het gaat om hoogsensitieve mensen. Natuurlijk komt die vorm van afleiding er voor hen ook nog bij. En ook ten aanzien van dit onderwerp speelt het thema grenzen stellen.
Ik wist het niet
Al heel vroeg in mijn leven wist ik dat ik een ‘jankerd’ was. Dat was ook niet te missen want dat werd er flink ingewreven thuis. Het gevolg: Ik leerde mijn gevoel en mijn gevoelige kant onderdrukken. Maar mijn gevoelige zenuwstelsel hield daar geen rekening mee. Gevolg: Overreageren in situaties waarin dat helemaal niet logisch was. En ik ben zeker niet de enige die dat niet als kind wist. Hoewel er tegenwoordig meer aandacht voor is weten nog steeds veel mensen niet dat ze hoogsensitief of hooggevoelig zijn. Terwijl wel zo’n 15 tot 20% van de bevolking hoogsensitief is. De kans is aanwezig dat als jij jezelf anders dan anderen voelt, jij ook hoogsensitief bent. Misschien kon je dat eerder niet plaatsen en ging je er altijd vanuit dat anderen net als jij denken, voelen en doen. En misschien heb je je net als ik geleerd vooral aan te passen ten koste van jezelf. En daarin gaat het uiteindelijk dan vaak weer mis.
Sterke emoties
Want je raakt bij jezelf weg en ondervindt daar vroeg of later de negatieve consequenties van. Consequenties in de vorm van fysieke klachten als moeheid, overprikkeld raken, snel geïrriteerd. Maar ook mentale klachten en behoeften als je snel eenzaam voelen, niet in de pas kunnen of willen lopen, sterke emoties, niet goed tegen onrecht kunnen, steeds weer nieuwe dingen willen ervaren, iets bij willen dragen aan het grotere geheel, overal zingeving in willen. Als je je hierin herkent dan raad ik je aan de test: Ben ik hoogsensitief? te doen.
Ken jezelf!
Al veel anderen hebben het voor mij gezegd. Zelfkennis en zelfbewustzijn is een heel belangrijke sleutel om gelukkig te zijn en goed voor jezelf te kunnen zorgen. Als je niet van jezelf weet wie je bent en wat je behoeften zijn, is het ook lastig om jezelf te geven wat je nodig hebt. Het was voor mij dan ook best een verademing toen ik ontdekte dat ik hooggevoelig was. Veel puzzelstukjes vielen op zijn plek. En ik hoefde me niet meer te verzetten tegen het feit dat ik inderdaad een jankerd was. Het klopte gewoon, dat was wie ik was en wie ik nog steeds ben. Dingen raken me snel. Toen ik op mijn veertiende met de hele klas naar de Exorcist ging heb ik nog wekenlang nachtmerries gehad…. Wat ik daarvan heb geleerd is dat ik beter niet naar dat soort heftige dingen kijken kan. En zeker niet vlak voor het slapen gaan. Net als naar oorlogs- en andere gewelddadige films, ed. Dat raakt me teveel. Het komt te hard binnen en ik houd er steeds beelden bij, die me emotioneel en vroeger vooral bang maken. Nu heb ik inmiddels wel geleerd hoe ik mijn emoties kan reguleren waardoor ik er minder last van heb. Mede ook omdat ik steeds beter voor mezelf hebt geleerd te zorgen, is mijn hoogsensitiviteit geen belasting meer, maar eerder een gave of een zegen. Wil je ook lezen hoe je je emoties kunt reguleren? Lees dan verder in het artikel: Gevoel of emotie?
Daar wil ik het nu niet over hebben!
Toch zeg ik thuis tegen mijn lief ook wel eens als hij vlak voor het slapen gaan nog iets belangrijks wil bespreken: Daar wil ik het nu niet over hebben. Vindt hij natuurlijk niet altijd leuk, maar hij begrijpt me wel steeds beter. En accepteert het ook steeds meer. Hij heeft ook geleerd dat het voor ons beiden beter is, dat ik rekening met mezelf houd.
Andere werkelijkheid
Iemand die zelf niet hoogsensitief is, zal dat vaak niet zomaar begrijpen. De werkelijkheid van de ander is een andere werkelijkheid… En die twee werelden kun je wel overbruggen met een goede communicatie. Door goed te luisteren en niet in te vullen voor elkaar. Andersom geldt het natuurlijk ook. Hoogsensitieve mensen begrijpen soms niet hoe een ander het lawaai, de drukte en zolang doorgaan zonder te eten voor elkaar krijgen, omdat het ze zelf niet of slecht lukt. Wat ze over en weer ook soms niet van elkaar begrijpen is dat niet hoogsensitieve en wel hoogsensitieve mensen beiden in een totaal andere werkelijkheid leven. Ja, wel dezelfde werkelijkheid, maar door de filters waarmee we naar de werkelijkheid kijken een totaal andere. Zo kan iemand die hoogsensitief is soms niet begrijpen dat een ander niet merkt en voelt dat de stemming in de kamer verandert. Heb je dat dan niet gemerkt vroeg ik voorheen wel eens, maar nee, de ander had niks in de gaten gehad. Andersom is er vaak de reactie van: Waar maak je je allemaal druk om? Maak niet overal zo'n issue van. Mensen die minder sensitief zijn en een lagere emotionele intelligentie hebben gaan soms in dat opzicht relaxter door het leven. En ze begrijpen de hoogsensitieve mens niet in zijn of haar beleving. Waar de niet sensitieve zich verder ook niet druk om maakt, maar de hoogsensitieve mens vaak weer wel. Want die heeft behoefte aan harmonie en wil graag verbinding maken. Naja, wel wat gedoe hier en daar, maar ook weer een kans om veel van elkaar te leren :-)
Overprikkeling
De overprikkeling die hoogsensitief personen zo gemakkelijk ervaren uit zich vaak in een of andere vorm van hormonale onbalans. Die overprikkeling is te herkennen aan een verstoring van je hormonen. Bijnieruitputting, de fysieke uitingsvorm van burn-out is er een voorbeeld van. Voor de meeste hoogsensitief personen geldt ook: De vraag is niet OF ze in een burn-out terecht komen, maar eerder hoe vaak en wanneer voor de eerste keer. Als je in een burn-out terecht komt is het je lichaam dat tegen je praat en je vertelt dat je veel beter voor jezelf moet leren zorgen! In het artikel: Vijf tekenen dat je hormonen van de leg zijn, lees je er meer over.
Respecteer elkaar in wie je bent
Lief zijn voor jezelf en respect hebben voor het feit dat je beiden anders bent, goed naar elkaar luisteren zijn ingrediënten om een hechte verbinding te creëren. Niet elkaar afbranden omdat je niet bent zoals de ander is, maar kijken naar wat dat anders zijn, jullie beiden ook brengen kan. Jij als Hoogsensitief mens brengt de ander rechtstreeks naar zijn gevoel. Vooral naar het gevoel dat de ander niet wil voelen. En de ander brengt jou naar relativering en hij of zij laat je zien dat je best goed voor jezelf mag en kan zorgen, zonder dat je dan direct een egoïst bent… Overigens zijn er ook heel veel hoogsensitief personen die zelf ook niet met hun lichaam in contact zijn. Ja ze hebben wel een zenuwstelsel dat gevoeliger afgesteld staat, maar als in de vroege conditionering er veel oordeel is geweest op hun gevoeligheid, dan is de kans groot dat ze uit contact zijn geraakt met die gevoelens. En dus niet geleerd hebben om goed te luisteren naar wat hun lichaam hen vertelt. Je raakt dan wel snel overprikkeld, maar bent je veel minder bewust van de subtiele signalen. In de periode in mijn leven dat ik vooral 'overleefde' heb ik wel vaker gezegd: Ik voel helemaal niks, als ik tijdens een training weer eens delen moest wat ik voelde. Ik was me vrij lang totaal niet bewust van wat er in me gebeurde. Het was er wel, maar ik nam het niet waar. Zat toen veel te veel in mijn hoofd. En met mij veel andere al of niet hoogsensitieve mensen.
Allemaal en overal prikkels
We leven in een maatschappij boordevol prikkels en jagen maar door. In contact zijn met wat je voelt is daarin geen eerste levensbehoefte zo lijkt het. Maar om gezond en in balans te zijn is het juist wel heel belangrijk. Om in contact te komen en te blijven met wat je voelt zul je moeten vertragen. Tijd voor jezelf moet nemen. Want voelen kun je alleen maar met je aandacht in het hier en nu doen. Terwijl we vaker en misschien ook wel liever vooral met gisteren en morgen in ons hoofd bezig zijn. En dus niet in contact zijn met wat we voelen. En ook niet in contact zijn met waar we behoefte aan hebben. Met je aandacht in je denken blijven zitten werkt een soort van verslavend. Alle schermpjes werken daar ook aan mee. Die werken een soort van hypnotiserend en blijven er steeds voor zorgen dat je in hoofd, in je denken blijft zitten. Waardoor je het contact met je lijf en wat je voelt niet meer voelt. Sommige mensen zijn daarin de verbinding met zichzelf en met hun ziel compleet verloren. Ze zijn een soort van zielloos geworden.
Zorg goed voor jezelf
Goed voor jezelf zorgen is voor iedereen belangrijk en als je hoogsensitief bent dubbel belangrijk. Maar waar heb ik het dan over? Er zijn in ieder geval zes zaken die cruciaal zijn als het gaat over goed voor jezelf zorgen. Ik deel ze hieronder met je. Het is daarbij belangrijk in gedachten te houden dat het goed voor jezelf zorgen zo sterk of zo goed is als de zwakste schakel. Wat ik daarmee bedoel is dat alle zes onderstaande factoren gerelateerd kunnen raken aan stress. Als je vijf van de zes factoren goed verzorgt, maar de zesde niet, bv. je doet alles, behalve je ademhaling, dan zal die 'slechte' ademhaling voor stress in je systeem zorgen en je alsnog onderuit halen. En dat geldt voor alle zes de factoren. Alle zes zorgen ze voor stress in je systeem als je er niet goed voor zorgt. Ik wil er tegelijkertijd een andere kanttekening bij plaatsen, want voor een tien gaan door je perfectionisme is ook niet handig. Want dan bezorg je jezelf daar weer stress door. Dus mijn advies hierin is: Gebruik het Pareto principe, oftewel de 80/20 regel. Als je alles op 80% doet, dan is je balans beter dan wanneer je gaat voor alles op 100%.
1. Een gezonde ademhaling
Je ademhaling is de basisvoeding voor je cellen. Zonder een goede ademhaling met voldoende zuurstof én kooldioxide kunnen je cellen niet voor voldoende brandstof zorgen. Daarom is een rustige ademhaling belangrijk. Daarnaast regel je met je ademhaling ook of je stress ervaart of niet. Een rustige ademhaling verandert je reactie op stressvolle gebeurtenissen. Meer over ademen en het belang ervan lees je in het artikel: Ademhalingsontspanning.
2. Voldoende water drinken
Ons lichaam bestaat voor ongeveer 70% uit water. Als je te weinig drinkt leidt dat tot een ophoping van de afvalstoffen en gifstoffen (als gevolg van eten, maar ook gifstoffen in de lucht, water en als gevolg van stress). Het resultaat daarvan is dat je je moe gaat voelen. Dus drink vooral voldoende water. Algemene norm is: 4 x je lichaamsgewicht gedeeld door 100. Oftewel: Weeg je 80 kilo dan is dat 3,2 liter per dag. Als je te weinig drinkt komen je organen onder druk te staan. Die kunnen dan minder goed functioneren. Het resultaat daarvan is meer spanning in je systeem en daarmee een zenuwstelsel wat weer verder onder druk staat. Algemeen advies: Als je je niet goed voelt, bv. moe of hoofdpijn? Begin eerst eens met een halve liter water te drinken. Grote kans dat veel van je klachten verdwijnen.
3. Gezonde voeding
Over wat gezonde voeding is, zijn veel geleerden het niet eens. Mijn persoonlijke idee daarbij is dat ieder systeem anders is en iets ander nodig heeft. De een doet het prima op vlees de ander niet. En dat geldt voor meer dingen. Wat je jezelf wel kunt afvragen is hoe het met je energieniveau is. Binnen de nieuwe natuurkunde: de kwantumfysica is alles energie en informatie. Het is vanuit dat gezichtspunt cruciaal om je energie hoog te houden. Als je energieniveau zakt, dan neemt het aantal negatieve gedachten toe. Wat weer voor meer energieverlies zorgt. Dus ga voor jezelf als je gegeten hebt na hoe het met je energieniveau is. Vooral zo'n uur na het eten. Zakt je energie dan in, dan kun je er welgevoeglijk vanuit gaan dat je iets hebt gehad dat je niet voedt, maar vult. En waar je lichaam dus hard voor aan het werk moet om het je systeem weer uit te krijgen. Of dat je misschien wel iets gegeten hebt dat 'gezond' was, maar wat je lichaam door bepaalde tekorten of onbalans niet kan opnemen. Een voorbeeld daarvan is het mineraal zink. Als je te weinig zink in je systeem hebt, dan kan je lichaam niet voldoende maagzuur aanmaken. Te weinig maagzuur leidt tot een slechte vertering, wat maakt dat ook al is je voeding 'gezond', je lichaam dat toch als gifstoffen ziet omdat ze er niks mee kan. Dus het is niet alleen belangrijk wat je eet, maar vooral ook wat je lichaam kan verteren en daardoor dus op kan nemen.
Vetten hetze
Ander punt is dat de meeste mensen te weinig gezonde vetten binnen krijgen door de vetten hetze die het voedingscentrum jarenlang heeft gevoerd. Ons lichaam heeft vetten nodig voor een goede celstofwisseling. Gezonde vetten zijn onder meer: Kokosolie, olijfolie extra vierge, roomboter, ghee en lijnzaadolie. Ghee en kokosolie zijn vooral goed om in te bakken. Olijfolie ook wel, maar dan juist weer niet de extra vierge, oftewel niet de eerste persing. Daarnaast is onze voeding inmiddels voor een groot deel ontdaan van de voedingsstoffen door alle bewerkingen en door de intensieve landbouw. Daarom heb ik voorkeur voor biologisch. Maar ik realiseer me dat dat voor lang niet iedereen betaalbaar is. Kies in ieder geval voor zo onbewerkt mogelijk. Dus vooral veel groenten, fruit, noten, zaden en pitten. Ook als je biologisch niet kunt betalen is dat nog steeds veel beter dan al het bewerkte voedsel waar we in de supermarkt mee gebombardeerd worden.
4. Voldoende rust en ontspanning
Nog niet zo heel lang geleden gingen we 's avonds rond 22.00 uur naar bed. Maar die tijd is voorgoed voorbij. We leven niet meer met de natuur, maar volgen de prikkels die onophoudelijk voorbij komen. Schermpjes verslaving is wellicht wel de grootste verslaving van deze tijd. Dat houdt ons brein wakker en maakt dat we samen met onder andere het verstorende led licht minder goed kunnen slapen. Ga op tijd naar bed en doe minstens een uur voor je gaat slapen alle schermpjes uit. Zet als je 's avonds toch voor een schermpje zit het blauwe licht in ieder geval uit. En zet een 'nachtfilter' met geel licht aan. Het blauwe licht in veel led schermen houdt onze hersens actief wat gevolgen heeft voor je slaap. Je komt dan onvoldoende in een diepe slaap. Dus zelfs als je (net als mijn man) binnen 17 seconden nadat je hoofd je kussen raakt al slaapt, dan nog is de kwaliteit van de slaap minder goed omdat je minder goed in de diepe slaap terecht komt als je te lang voor het blauwe licht van je scherm zit. Onvoldoende rust leidt ook weer tot stress en vergroot vervolgens ook weer de overprikkeling van je zenuwstelsel. Te weinig rust is zelfs zo schadelijk dat je er depressief van kunt worden of er een persoonlijkheidsstoornis door kunt ontwikkelen. Dus neem je rust! Vooral als er sprake is van stress! Overigens is teveel rust ook niet goed. Uiteindelijk draait het allemaal om het vinden van de voor jou juiste balans. Waarbij dus je energieniveau een belangrijk indicator is. Iedere dag meer dan 9 uur slapen en nog moe zijn, is een signaal dat je wellicht juist meer in beweging moet komen!
5. Zorg voor voldoende beweging
Zonder beweging kan een systeem op de lange termijn niet gezond en in balans zijn/blijven. We hebben een lichaam dat erop gebouwd is veel beweging te krijgen. In de oudheid liepen we probleemloos 20 km per dag. Kom daar nu maar eens om. Wie doet dat nog? Toch is het om verschillende redenen belangrijk om voldoende beweging te krijgen. Beweging zorgt onder andere voor verhoging van het zuurstofgehalte in je systeem/cellen, waardoor je meer energie hebt/krijgt. Je conditie verbetert, je stressniveau daalt erdoor. Helaas is het voor nogal wat mensen een noodzakelijk kwaad. In het artikel: Wat doet lichamelijke beweging voor ons lichaam? vind je een overzicht van sporten en vormen van beweging die je zou kunnen doen en lees je meer over wat beweging voor ons lichaam betekent.
6. Leer je stress te managen
Stress is de grote onderliggende factor bij allerlei problemen. Of ze nu fysiek, mentaal of emotioneel zijn, stress vertaalt zich in een fysiologische verandering in je lichaam. Voor de korte termijn kan stress prima zijn om je tot goede prestaties te brengen, maar op de lange termijn is het enorm ondermijnend. Daarom: Leer vooral je stress te managen. De tips die hierboven staan helpen daar zeker bij. En ik zou er grenzen stellen, mindfulness, meditatie, hartcoherentie en Emotional Freedom Technique aan toe willen voegen. In de verschillende artikelen over deze onderwerpen lees je er meer over. Ik zou je verder willen aanraden om vooral veel te investeren in jezelf. Omdat hoe beter je jezelf kent hoe beter je voor jezelf en jouw behoeften kunt zorgen. Maar ook omdat hoe betert je jezelf kent je ook beter en eerder kunt herkennen welke onderliggende processen en mechanismen een rol spelen in situaties waarin je overprikkeld raakt. Je emoties kunnen reguleren is daar een belangrijke voorwaarde in. En bij het managen van je emoties kom je ook de onderliggende triggers in jezelf tegen. Want veel gedoe en stress gaat niet over waar het over 'lijkt' te gaan. Die vervelende dominante collega is meestal het 'probleem' niet. Het onderliggende probleem is dan vaak bv. je dominante vader of moeder waar je als kind last van had en waardoor je jezelf geleerd hebt klein te houden. Hoe beter je jezelf en dit soort onderliggende mechanismen kent en voor jezelf kunt zorgen, des te beter kun je je energie hoog houden. Waardoor je weerbaar bent en blijft en je gelukkig hoogsensitief kunt zijn! In het artikel Stress verminderen door positieve gedachten vind je een aanzet van hoe je met je stress om zou kunnen gaan.
Beter in je vel
Als je je houdt aan de bovenstaande basisvoorwaarden voor een gezond leven, zul je veel gemakkelijker en beter om kunnen gaan met je hoogsensitiviteit. Je toch al gevoelige zenuwstelsel is dan meer in harmonie. Hoewel er zoals hierboven uitgelegd bij hoogsensitiviteit nog een aantal andere zaken zijn, (het niet of onvoldoende ontwikkeld hebben van de eigen identiteit en het houden van focus en stellen van grenzen) die een specifieke rol spelen, helpen de basisvoorwaarden voor het goed zorgen voor jezelf je om beter bestand te zijn tegen de uitdagingen waar je als hoogsensitief persoon soms voor komt te staan.
Tegenpool
Omdat het leven (in mijn versie van de werkelijkheid) bedoeld is om van te genieten en van te leren, hebben hoogsensitieve mensen nogal eens de neiging om in de liefde op hun tegenpool te vallen. Daarbij kun je denken aan mensen die wat meer autistische kenmerken hebben of mensen die narcistische kenmerken hebben. Over die laatste combinatie gaat het artikel: De narcist en de hoogsensitief persoon. Een voor de hoogsensitief persoon vaak 'lastige' en confronterende combinatie.
Niet alle hoogsensitieve mensen zijn en reageren hetzelfde. In het artikel: Hoogsensitief personen HSP, de ene is de andere niet lees je daar meer over.
Zelfvertrouwen voor vrouwen
Als zelfvertrouwen nog niet zo vanzelfsprekend voor je is, meld je dan vandaag nog aan voor de 12 weekse online training Zelfvertrouwen voor Vrouwen (ook voor mannen geschikt :-)). Met iedere week een extra bonus. Alle lessen zijn niet alleen te lezen, maar ook te beluisteren of te kijken en te luisteren, mocht je geen 'lezer' zijn.
Gratis e-book Liever Assertiever downloaden?
Meer informatie over hoe je grenzen stelt en goed voor jezelf kunt zorgen zonder de ander daarbij uit het oog te verliezen? Vraag dan mijn gratis E-book Liever Assertiever aan of een van mijn andere gratis E-books.
Leuk of waardevol artikel?
Als je dit artikel waardevol vindt, help dan mee dit te verspreiden door het te delen met andere vrouwen. Dit kan o.a. door middel van social media knoppen. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat. Wat is jouw eerste stap om beter voor jezelf te zorgen?Stress verminderen door positieve gedachten
