Wat hebben de hoogsensitieve persoon en narcisten met elkaar gemeen? Op het eerste oog zou je zeggen niks. Niks, want het zijn tegenpolen. Maar ja, wie kent het niet? Opposite attracts. Dat wat je niet bent is in de ander aantrekkelijk omdat jij het nog te leren hebt. En dan hebben hoogsensitieve personen en narcisten alles met elkaar te maken. Want dat wat de narcist is, is de hoogsensitieve mens niet en wat de hoogsensitieve mens is is de narcist ook zeker niet.
Mag ik je alsjeblieft helpen?
De hoogsensitieve persoon is sterk invoelend en aanvoelend en zorgt over het algemeen beter voor anderen dan voor zichzelf. Zij voelt feilloos aan wat de ander nodig heeft en staat al in de mag ik je helpen stand nog voor de ander zich realiseert dat hij een probleem of een vraag heeft. De narcist daarentegen zorgt eerst en vooral voor zichzelf. Zijn werkelijkheid draait om hem en wat hij nodig heeft en wil. De ander is daarbij iemand die hij daarbij gebruiken en misbruiken kan. Zich in een ander verplaatsen waar de hoogsensitieve persoon goed in is, dat is voor de narcist schier een onmogelijkheid. Hij heeft het niet geleerd. Net zo goed als de hoogsensitieve persoon niet heeft geleerd voor zichzelf te zorgen. Lees meer over hoogsensitiviteit in het artikel: Hoogsensitief personen, de ene is de andere niet
Als de ander maar gelukkig is
Ik kom in mijn werk regelmatig relaties tussen hoogsensitieve mensen en narcisten tegen. Waarbij zoals te verwachten valt de hoogsensitieve persoon de hulpvrager is. Zij is vastgelopen in het feit dat ze veel te veel heeft weggegeven van zichzelf. Ze heeft de ander op nummer 1 gezet in haar leven en plukt daar op zeker moment de wrange vruchten van. De hoogsensitieve persoon weet al vaak al voordat de ander dat zelf weet wat hij nodig heeft. Vervolgens neemt ze dan ook vaak de verantwoordelijkheid voor het welzijn van de ander over. Als de ander maar gelukkig is, dan ben ik het ook is hun idee. Maar dat is een idee dat alleen maar op de korte termijn werkt. In het begin wordt de hoogsensitieve persoon gewaardeerd om zijn of haar inlevingsvermogen. Maar al snel wordt dat een gewoonte die niet meer als bijzonder of speciaal gezien, erkend en gewaardeerd wordt. En dat was nu wel precies de reden waarom de hoogsensitieve mens deed wat hij deed.
Waardering bij de ander zoeken
Omdat zij zichzelf niet waardeert en erkent, heeft zij de erkenning en waardering van de ander in de buitenwereld nodig. En ze heeft ervaren dat de narcist ongelooflijk charmant kan zijn als hij iets voor elkaar wil krijgen. Als hij iets van de ander nodig heeft zal hij daarin de ander naar de mond praten om te krijgen wat hij wil. Maar als hij een keer heeft wat hij wil, dan stopt hij daarmee. En daarmee staat de hoogsensitieve persoon met lege handen. Ze geeft zichzelf weg en krijgt daar niet meer voor terug waar ze behoefte aan heeft.
En dan ontstaan de gewoontepatronen
In het begin van hun relatie kregen beiden van elkaar wat ze wilden en nodig hadden. De narcist de onverdeelde aandacht en aanbidding van zijn lief. De hoogsensitieve persoon een sterke persoonlijkheid waar ze tegenaan kon leunen en waar ze tegenop kon kijken. Maar allengs werd dit een patroon en gewoonte en toen de verliefdheid verdween en ze beiden weer met twee voeten op aarde terecht kwamen zag de werkelijkheid er toch anders uit. De hoogsensitieve persoon merkt op zeker moment dat ze geen waardering meer krijgt voor haar kwaliteit en merkt dat de ander steeds meer eisen gaat stellen zonder dat daar iets waardevols tegenover staat. De narcist merkt dat de aanbidding overgaat in zeuren en begint zich te irriteren en gaat zijn best doen die aanbidding alsnog af te dwingen. Niet meer door zijn charmes in de strijd te gooien, maar door manipulatie, bedrog en dreigementen.
Jij moet mij gelukkig maken
Niet functioneel dus, maar wel weerspiegelend dat ze beiden hetgeen ze het meest nodig hebben uit de buitenwereld, lees de ander proberen te halen. Onderliggend speelt bij beiden een vorm van zich niet goed genoeg voelen. Waarbij de een heel sensitief is (maar wel vooral voor de noden van de ander) en de ander juist niet wil of kan voelen. Beide manieren van omgaan met wat zich aandient in de werkelijkheid zijn in mijn beleving op de lange termijn niet functioneel. En er spelen hierbij in ieder geval twee onderliggende thema’s. Het ene is het thema ik en de ander en het andere thema is denken versus voelen. De narcist is overduidelijk ik-gericht, de hoogsensitieve persoon op de ander. De narcist is niet verbonden met zijn gevoel, de hoogsensitieve persoon des te meer.
Lees ook: Ik voel niks
De narcist en de hoogsensitieve persoon zullen zich beiden moeten ontwikkelen wil de relatie kunnen werken
Wil een dergelijke relatie kunnen werken dan zullen beiden een stap naar het midden moeten zetten. De narcist zal moeten leren voelen en zich meer leren verdiepen in de ander. En de hoogsensitieve persoon moet leren hoe ze beter voor zichzelf kan leren zorgen en de ander leren begrenzen. Overigens schuilt hierin in de praktijk nog een andere uitdaging, want de narcist heeft met zijn gedrag ogenschijnlijk zoveel voor elkaar gekregen dat hij vrijwel nooit bereid zal zijn dat patroon onder ogen te zien en aan te passen. Het heeft hem gewoon teveel gebracht. En daarnaast betekent veranderen dat hij zijn diepste angsten onder ogen moet zien en dat is voor hem niet echt aanlokkelijk. Dus in de praktijk betekent dit dat als de hoogsensitieve persoon de grens heeft bereikt van wat ze bereid is en waartoe ze in staat is te accepteren en ze in beweging komt om beter voor zichzelf te zorgen dit ook vaak het einde van de relatie betekent.
De narcist kijkt niet graag naar zijn eigen aandeel
De narcist is vaak niet bereid of in staat onder ogen te zien wat zijn aandeel in de relatie is. Om een relatie te laten werken moet je beiden bereid zijn je eigen deel van de verantwoordelijkheid te nemen. En daar waar de hoogsensitieve persoon teveel verantwoordelijkheid neemt, neemt de narcist geen of te weinig verantwoordelijkheid voor de relatie. Hij is er van overtuigd dat het probleem bij de ander ligt. En omdat zij continu aan zichzelf twijfelt, voedt hij daarmee de onzekerheid van de hoogsensitieve persoon. In plaats van een dergelijke crisis als een uitdaging te zien om het beter te maken, gaat de narcist liever op zoek naar een volgend ‘slachtoffer’ om dit patroon mee te herhalen.
Wat heb ik fout gedaan?
De hoogsensitieve persoon blijft verslagen achter, nog steeds twijfelend over wat ze fout heeft gedaan, wat natuurlijk ook niet functioneel is. Wat effectiever om te doen is, is jezelf een of meer van de volgende vragen stellen:
- Wat heeft hetgeen mij in de ander stoort over mezelf te vertellen?
- Wat heb ik van de ander te leren?
- Welk oud kind patroon ben ik aan het herhalen?
Wat zijn de alternatieven?
In iedere problematische situatie, dus ook als je in een relatie met een narcist zit, heb je uiteindelijk drie koninklijke keuzes:
De eerste keus: Je accepteert dat de situatie is zoals hij is
Je narcistische partner gaat niet veranderen omdat jij dat wilt. Accepteren betekent daarmee dat je door te blijven ook accepteert dat je waarschijnlijk nooit echt gelukkig zult zijn. De aanwezigheid van iemand die niet voedend voor je is, zorgt ervoor dat je steeds meer je energie verliest. Als dat is wat je wilt, als je de ander nog steeds belangrijker blijft maken dan jezelf, dan zul je nooit echt gelukkig zijn. Jouw geluk is niet de verantwoordelijkheid van je partner. Het is jouw verantwoordelijkheid. Net zo goed als het niet jouw verantwoordelijkheid is om jouw partner gelukkig te maken.
De tweede keus: Je verandert de situatie of je kijk op de situatie
Waarschijnlijk heb je al veel tijd energie en moeite gestoken in het proberen te veranderen van de situatie en je partner. En waarschijnlijk is dat zonder resultaat gebleven. De kans is groot als je onderzoekt welk patroon er onder deze relatie zit en welk kind patroon je aan het herhalen bent, dat je in staat bent om anders naar de situatie te kijken. Je hoeft je patronen niet te blijven herhalen. Als je je ‘les’ hebt geleerd en de ‘boodschap’ van de situatie hebt ontvangen kun je er ook voor kiezen om liever voor jezelf te zijn. Om jezelf op nummer 1 te gaan zetten in jouw leven. Als je lang in een relatie met een narcist hebt gezeten of nog zit, zal dat voor de meeste hoogsensitieve personen nog niet altijd een gemakkelijk proces zijn. Omdat de negatieve en manipulerende manier van omgaan van de narcist vaak erg diep geworteld zitten. Toch is het wel mogelijk er los van te komen. Je moet er alleen wel tijd, moeite en energie in steken. De kans is groot dat als je jezelf op nummer 1 gaat zetten dat je ontdekt dat er in deze situatie eigenlijk maar 1 echte keus is. Als jouw narcistische partner niet bereid is naar zichzelf te kijken, dan heb je feitelijk nog maar 1 echte keus:
De derde keus: Je gaat weg uit de situatie
Weggaan uit een ondermijnende relatie, wat een relatie met een narcist nu eenmaal is, is een heel krachtige daad van zelfliefde. Blijven in een situatie waarin je wordt beledigd, gemanipuleerd, uitgescholden of waarin zelfs fysiek geweld wordt gebruikt doet niemand goed. Ook niet of zelfs juist niet als er kinderen in het spel zijn. En ja, ik begrijp het als je bang bent voor de consequenties. Want de kans is zeer reëel dat je partner het er niet bij laat zitten en zijn best gaat doen jou het leven zuur te maken. Zijn ego zal het vast niet kunnen verkroppen dat je hem niet meer verafgood en bij hem weggaat. Maar blijven in een relatie waarin sprake is van fysiek, mentaal of emotioneel grensoverschrijdend gedrag is jezelf kastijden. Je weet dan zeker dat het niet beter gaat worden.
Tips: voor als je toch blijft
Kies je er om wat voor reden dan ook voor om (voorlopig) te blijven dan heb je misschien nog wat handige tips voor je:
Waar ben je bang voor?
Ga eens bij jezelf na wat de reden is dat je meer van een ander houdt dan van jezelf? Is dat het gevolg van het feit dat je als hoogsensitieve persoon anders was dan anderen en je dat vervelend vond? Ben je je om die reden aan gaan passen? Is het een boodschap die je van een van je ouders of andere opvoeders hebt meegekregen? Of had je moeder of vader zelf ook geen zelfwaardering en zelfvertrouwen? Wat is of was het waardoor de ander in jouw leven belangrijker is geworden dat jij? En wat besluit je daaraan te gaan doen?
Kom tot jezelf
Zorg dat je iedere dag een moment voor jezelf vindt. Een moment om even terug naar jezelf te gaan. Dat kan een wandeling in de natuur zijn, een (geleide) meditatie, bidden, yoga of wat dan ook maar wat jou helpt in contact te komen met hoe het met jou gaat. Hierdoor word je je bewuster van hoe het met jou gaat en kun je eerder en beter bijsturen als dat nodig is. Je doorbreekt hiermee het patroon van altijd en direct eerst voor de ander te zorgen.
Wees lief voor jezelf
Neem de tijd om vol liefde en zelfcompassie naar jezelf te kijken en vergeef jezelf je tekortkomingen zoals je zo gemakkelijk anderen die van hen vergeeft. Niemand is perfect en tegelijkertijd zijn we allemaal perfect mens… Jij ook!
Vertrouw op jezelf.
Als je dat nog moeilijk vindt, gebruik dan zoveel en zo vaak mogelijk de affirmatie: Ik ben wie ik ben en ik vertrouw op mezelf. Realiseer je dat als je meer en beter in contact komt met wat je voelt en nodig hebt, je intuïtie je feilloos de weg zal wijzen. Misschien dat het vertrouwen in je intuïtie een deuk heeft opgelopen door wat anderen hebben gezegd. Dat mag je loslaten, het is niet van jou. Het zegt iets over het gebrek aan intuïtie bij de ander en niets over jou. Vertrouw op jezelf en op wat je voelt. Als je buik je zegt dat iets niet goed voelt, luister daar dan naar en handel er ook naar. Je zult ontdekken dat je dan goed zit.
Stel grenzen
De enige die goed voor jou kan zorgen ben jij zelf. En ook al voelt dat nu misschien niet zo, jij bent de moeite waard en jij doet er ook toe! Als er situaties zijn waarin jouw grenzen worden overschreden dan is het absoluut nodig dat je wegloopt uit situaties die niet goed voor je zijn. Je hoeft niet te blijven en lijdzaam te ondergaan dat iemand je beledigt. Loop gewoon uit die situatie vandaan. Maak duidelijk: dit is een grens en daar ga jij niet overheen. Wees er van doordrongen dat veel hoogsensitieve mensen hele krachtige leiders zijn. Het zijn creatieve mensen met waardevolle innovatieve ideeën. Dus word en wees je bewust van je waarde en neem de verantwoordelijkheid voor jouw geluk. Meer over grenzen kun je lezen in het artikel Grenzen stellen in relaties
Dit artikel is geschreven in de misschien wat stereotype verhouding van een mannelijke narcist en een vrouwelijk hoogsensitief persoon. Uiteraard kan dat ook omgekeerd zo zijn. Wil je meer lezen over hoogsensitiviteit en opgelopen kindertrauma? Lees dan verder in het artikel: Hoogsensitiviteit en trauma.
Kan je wel wat hulp in gebruiken bij het verkrijgen van zelfvertrouwen?
Wil je beter opgewassen zijn tegen het (verbale of fysieke) overwicht van een narcist, meld je dan vandaag nog aan voor de online training Zelfvertrouwen voor vrouwen. Een op een coaching is als je in de buurt woont natuurlijk ook een goede optie. Want de patronen waar je samen in zit gaan niet vanzelf weg en worden ook niet zomaar beter. Gun jezelf een andere betere toekomst. Niet alleen voor jezelf, maar ook voor je eventuele kind(eren)!
Coaching
Wil je liever een op een coaching bij de uitdagingen die je tegenkomt als hoogsensitief mens? En wil je ook leren hoe je met jouw kwaliteiten, maar ook met je mitsen en je maren, een fijn en gelukkig leven kunt leven? Meld je dan vandaag nog aan voor een individueel coachtraject.
Gratis e-book Liever Assertiever downloaden?
Meer informatie over hoe je grenzen stelt en goed voor jezelf kunt zorgen zonder de ander daarbij uit het oog te verliezen? Vraag dan mijn gratis E-book Liever Assertiever aan of een van mijn andere gratis E-books.
Leuk of waardevol artikel?
Als je dit artikel waardevol vindt, help dan mee dit te verspreiden door het te delen met andere vrouwen. Dit kan o.a. door middel van social media knoppen. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat. Wat is jouw eerste stap om beter voor jezelf te zorgen?
