Gewoon moe of burnout?

Stress en spanning in je systeem    

Vroeg of later krijgen nogal wat mensen in hun carrière te maken met een burn-out. En anders komen ze er wel dicht in de buurt. Als je baan of andere verplichtingen je fysiek en emotioneel compleet opslokken en dat lang genoeg door gaat (maanden, soms wel jaren of misschien een paar weken) kom je vroeg of later op het punt dat je zoveel stress en spanning in je systeem hebt opgebouwd dat je slachtoffer wordt van burn-out. 

Die verrekte muur

Helaas (en aan de andere kant gelukkig) heb ik zelf meerdere keren een burn-out gehad. Ik kon niet meer voldoen aan mijn eigen normen en wat ik vond dat nodig was. Mijn zelfbeeld kreeg een optater en mijn energie was zo ongeveer nul. Toen ik erin zat heb ik wel eens gedacht: Ik kom hier nooit weer uit. Gelukkig is dat onwaar gebleken. Mijn burn-out was ook leerzaam voor mij. Leerzaam in de zin van dat mijn lichaam me de grenzen van wat haalbaar en maakbaar was liet ervaren. Ik wilde alleen in het begin nooit zo goed luisteren…. Ik wist wel dat de muur hard was en dat ie niet opzij ging, maar had het kennelijk toch nodig om het te ‘voelen’.

Emotionele uitputting

Burn-out is een chronische situatie waarin je lichaam niet meer kan voldoen aan de te grote vraag. Oftwel: Je wilt gedurende langere tijd meer dan je feitelijk kunt. Je zit in de val van emotionele uitputting en het blijkt lastig daar weer uit te komen. Niets interesseerde me destijds meer en daar voelde ik me dan weer schuldig over. Zelfs toen ik door bleef werken had ik het idee dat het geen enkele zoden aan de dijk zette. Het leek wel alsof ik gewoon niks meer voor elkaar kreeg. Ik sleurde mezelf maar gewoon wat voort. Ik deed maar wat en had het naar mijn eigen idee smoordruk zonder dat ik belangwekkende resultaten boekte. 

Burn-out en grenzen

Als je in een burn-out terecht komt of terecht bent gekomen ben je te lange tijd over je eigen grenzen heen gegaan. Het zijn ook niet de watjes die in een burn-out terecht komen, maar juist de mensen die maar door blijven gaan. Die van zichzelf vinden dat ze het allemaal moeten kunnen. Ook al ben je al bekaf, als je collega vraagt of je haar nog even wilt helpen, ja natuurlijk wil je dat en kun je dat. Je hebt al ja gezegd voordat je je bewust bent dat je er eigenlijk te moe voor bent. Of je hebt te hoge doelen voor jezelf. Je denkt dat je het allemaal wel kunt of in ieder geval zou moeten kunnen. Maar meneer burn-out denkt daar anders over. Het is een grote valkuil om maar steeds door te gaan, terwijl je lichaam allang het signaal HO STOP heeft gezegd. Zelfs als je lichaam dergelijke signalen afgeeft ga je nog door... Tja... Dat gaat niet vanzelf 'goed' komen.

Wat zijn de symptomen van burn-out?

Als je weet wat de symptomen van een burn-out zijn, kun je ze gemakkelijker en vooral eerder herkennen als er nog geen onomkeerbare consequenties aan zijn verbonden. Gelukkig ontwikkelt een burn-out zich geleidelijk en in fases. Dat geeft je de gelegenheid om het op tijd te ontdekken en maatregelen te nemen. Wees je vooral bewust van hoe je je voelt. Let goed op wanneer en waar jij stress en spanning ervaart in je lichaam en je leven. Helaas luistert niet iedereen naar die signalen tot het te laat is ze te negeren.

Fysieke symptomen van een burn-out:

• Hoofdpijn
• Slaapproblemen
• Buikklachten
• Chronische vermoeidheid
• Spierpijn
• Hoge bloeddruk
• Terugkerende verkoudheden
• Plotselinge schommelingen in je gewicht

Emotionele symptomen van een burn-out kunnen zijn:

• Apathie
• Frustratie
• Depressie
• Boosheid
• Negativiteit of cynisme
• Niets meer echt leuk vinden
• Risicovol gedrag vertonen
• Emotioneel vlak
• Snel geïrriteerd

De eerste tekenen van een burn-out:

Het gaat jou niet overkomen, denk je. Jij bent zo sterk en je vindt het misschien ook allemaal gezeur. Toch kan het ook jou overkomen. Misschien wel juist jou. Mensen die in een burn-out terechtkomen zijn vaak heel betrokken medewerkers die graag het beste willen voor het bedrijf. Je hebt ‘m ook niet zomaar te pakken. Langdurige stress, ontstaan doordat je te weinig regelvrijheid had, maakt dat je je uitgeblust voelt. Uitgeblust, hopeloos, moe en gefrustreerd. 

Eerste symptoom van een burn-out:

Je collega’s lopen op eierdopjes. Collega’s met wie je altijd goed overweg kon, irriteren je. Er is meer aan de hand dan de normale verschillen in gedrag- en communicatiestijlen.

Tweede symptoom van een burn-out:

Je komt later en gaat wat vroeger naar huis Eerder begon je je dag altijd vol optimisme en enthousiasme. Nu moet je jezelf het bed uit slepen om naar je werk te gaan. Rond het middaguur begin je al op de klok te kijken wanneer je weer naar huis mag.

Derde symptoom van een burn-out:

Apathie vervangt je enthousiasme Je bent je motivatie kwijt. Je hebt ook niet het gevoel dat je nog wat bereikt en je voelt je ook niet echt uitgedaagd. Wanneer je in een burn-out terecht dreigt te komen, verlies je je motivatie om goed te functioneren. Het interesseert je allemaal niet meer zo. Ook je gevoel van trots op wat je bereikt hebt of als je een klus geklaard hebt, verdwijnt.

Vierde symptoom van een burn-out:

Je hebt niet zo veel meer met collega’s Je verliest je interesse in alles wat met je collega’s en de organisatie te maken heeft. Waar je vroeger samen ging lunchen, meedeed aan de bedrijfsborrel of aan andere sociale activiteiten in de organisatie, heb je nu geen zin meer om deel te nemen aan dingen buiten het werk.

Vijfde symptoom van een burn-out:

Je voelt je steeds vaker ziek. Je bent steeds vaker moe, je hebt last van hoofdpijn, spierpijn of gespannen spieren en slapen wordt ook een probleem. Dit zijn fysieke signalen van werkstress en zijn een voorbode van een fysiek probleem.

Druk van de ketel halen

Als je deze symptomen herkent, wordt het tijd voor de nodige veranderingen. Je kunt om te beginnen je baas of iemand van personeelszaken voorleggen dat het nodig is om wat druk van de ketel te halen, door werk te delegeren, deadlines te veranderen of werk af te stoten. Je zult echt nee moeten leren zeggen! 

Andere belangrijke leerpunten:

• Stel je doelen bij
• Verminder je verplichtingen, zowel op het werk als thuis
• Leer om te gaan met stress (ontspannings- en meditatie oefeningen)
• Zorg voor voldoende rust
• Eet gezond
• En vooral: gun jezelf rust en ga er even uit.
• Neem wat vakantiedagen op.
• Spanning loslaten

Laat je gehechtheid aan wat is los en ontspan je

Ook al is je werk belangrijk, het kan nooit belangrijker dan je gezondheid zijn. Zorg dagelijks voor kleine pauzes waarin je weer even bij jezelf kunt komen en je spanning los kunt laten. Wees je ervan bewust dat, als jij niet goed voor jezelf zorgt, je werk daaronder zal lijden, en dat jij er uiteindelijk de prijs voor betaalt door middel van gezondheidsproblemen.

Huisarts raadplegen

Bijna alle eerder genoemde symptomen kunnen echter ook iets anders betekenen. Als je last van dergelijke klachten hebt is het altijd verstandig je huisarts te raadplegen. Niettemin als je een aantal van dergelijke klachten hebt, wordt het sowieso ook tijd om een aantal van je levens- en werkgewoonten onder de loep te nemen. En al helemaal als je situatie burn-out als risico met zich meebrengt. Burn-out is in ieder geval een signaal dat je lichaam te lang onder spanning heeft gestaan en  je nu met de fysieke gevolgen ervan kampt. Die fysieke gevolgen vertalen zich in bijnieruitputting, wat niet zomaar en als vanzelf weer over gaat. Meer weten over wat bijnieruitputting is? Lees dan verder in mijn artikel daarover: Gewoon moe of bijnieruitputting? 

Meer dan stress alleen

Burn-out is ook meer dan stress alleen. We ervaren tegenwoordig allemaal dagelijks wel een behoorlijke mate van stress in ons werk, maar lopen daarmee niet meteen een risico op een burn-out als gevolg daarvan. Niet iedereen loopt ook hetzelfde risico op burn-out. Sommige mensen lopen meer risico dan andere. Juist als je erg gecommitteerd en gemotiveerd bent en hoge eisen aan jezelf stelt en de neiging hebt nogal idealistisch en principieel te zijn loop je meer risico. Dit zijn eigenschappen die vaak voorkomen bij zelfstandig ondernemers, managers (vaak in het onderwijs of de gezondheidszorg), onderwijzers, leraren, hulpverleners etc. Zeer betrokken en gedreven mensen met hart voor hun werk. Zij hebben het grootste risico op burn-out. Er zijn een aantal kenmerken die een burn-out bevorderen dan wel in de hand werken.

Factoren die tot een burn-out kunnen leiden:

Te grote werkdruk

Te hoge werkdruk kan een gevolg zijn van onvoldoende tijd-management-vaardigheden, in het bijzonder een gebrek aan planning, onvermogen om prioriteiten en vooral ook grenzen te stellen of onvermogen te delegeren. Als je van jezelf (ook al vraagt een ander, bijvoorbeeld je baas het van je, het is aan jou om aan te geven waar de grens is) meer moet dan je kunt en je begrenst niet, dan zit je op vele terreinen in de val. Dat heeft gevolgen voor zowel hoe je functioneert op je werk, maar ook in je relaties. Als je onderliggend ook over jezelf gelooft dat je het niet waard bent om goed voor te zorgen, dan zul je ook minder geneigd zijn om je grenzen op tijd te stellen. 

Hard werken

Hard werken zonder duidelijk doel voor ogen is ook een risicofactor. Je werk kei- en keihard, maar hoe hard je ook werkt, vooruitgang zie je niet. Maar hoe kun je ook vooruitgang zien als je geen duidelijk doel voor ogen hebt? Ik zie het dagelijks in mijn werk. Mensen die kneppelhard werken, maar vaak niet weten waar het toe leidt. Als ik vraag wat ze willen bereiken dan zijn de meesten vooral bezig met wat ze NIET willen. En daar krijg je dan natuurlijk weer geen energie van.... 

Onvermogen

Onvermogen om iets wat jij als wezenlijk beschouwt te veranderen. Iets waar je je emotioneel behoorlijk mee verbonden voelt, maar waar je tegelijkertijd geen invloed op hebt. De machteloosheid die je voelt zuigt als het ware de energie uit je weg. En hoe minder energie hoe minder je nog in staat bent iets te veranderen. Als de regelvrijheid of mogelijkheid ontbreekt voel je je afhankelijk van anderen en niet in staat om je situatie te veranderen. Die uitzichtloosheid slurpt al je resterende energie op. 

Opjutten

Jezelf opjutten om het onmogelijke mogelijk te maken is ook een risicofactor. Bijvoorbeeld als je problemen op wilt lossen zonder dat je daarvoor de benodigde middelen hebt. En maar doorgaan, tegen de verdrukking en tegen beter weten in. Hetzelfde blijven doen en andere resultaten verwachten. Einstein noemde dat de definitie van waanzin. Helemaal terecht. Als iets de eerste paar keer niet werkt, gaat het de volgende keren ook niet als gevolg van een wonder wel iets doen. Je zult een andere strategie moeten vinden voor jezelf. Een strategie je helpt en steunend voor je is, in plaats van ondermijnend. 

Verschil van inzicht

Verschil van inzicht in wat voor jou belangrijk is en wat de organisatie (maar ook je partner) waar je voor werkt belangrijk vindt. Je gelooft niet meer in wat je doet, maar voelt je gedwongen het toch te doen. De frustratie die dat met zich meebrengt nekt je. Je ziet soms gewoon geen uitweg meer. Misschien weet je ergens diep van binnen wel dat hij er is, alleen jij ziet ‘m niet of niet meer. En omdat de energievoorraad op is voel je ook niet meer de moed om nog in verzet te komen. Of om te onderzoeken hoe het anders zou kunnen. Of om het überhaupt bespreekbaar te maken. Dus blijf je doen wat je doet, maar je accu raakt leger dan leeg.

Plafond

Soms zit je tegen een onzichtbaar plafond aan. Hoe goed je je werk ook doet of hoe goed je je best ook doet, erkenning of promotie zit er niet in. Als je hard werkt en er staat geen erkenning, waardering of beloning tegenover, dan voel je je niet gezien en niet gewaardeerd. Een gevoel van: Waar doe ik het allemaal voor maakt dat je geen plezier en fut meer hebt. Gezien, gehoord en erkend worden is een van de zes basisbehoeften van mensen. En de combinatie van je stinkende best doen zonder daarvoor 'beloond' te worden doet je batterij leeglopen als ie nog niet leeg is. 

Interpretatie

De meeste van deze omstandigheden gaan over externe factoren. Toch zijn het niet de externe factoren, maar vooral de betekenis die jij aan die externe factoren, die omstandigheden geeft die bepalend zijn voor hoe je je voelt in die situatie. Niet elke docent in het onderwijs komt in een burn-out terecht. En sommige docenten die een burn-out hebben ervaren leren daarvan en kunnen daarna beter begrenzen en voor zichzelf zorgen, waardoor ze daar niet opnieuw in terecht komen. Het zijn daarmee niet de omstandigheden maar wat je doet met de omstandigheden wat bepalend is. De betekenis die je geeft aan die omstandigheden. Waar richt jij je aandacht op? Wat zeg je tegen jezelf en wat doe je als gevolg van wat je tegen jezelf zegt? Zeg je bijvoorbeeld tegen jezelf: Ik ben zo moe en ik kan niet meer, of zeg je Wat kan ik doen om me beter te voelen? Vind je jezelf belangrijk genoeg om goed voor te zorgen of niet? En als je jezelf wel de moeite waard vindt doe je dan ook wat je vindt? Want soms is er ook sprake van gemengde neurologische associaties. Je wilt dan linksaf en rechtsaf tegelijkertijd en dat gaat natuurlijk niet werken.... Als je bijvoorbeeld wel weet en voelt dat het beter voor je zou zijn om hulp te vragen maar je doet het niet omdat je bang bent dat je afgewezen zult worden, dan kom je niet in beweging en hou je het ondermijnende patroon/gedrag in stand. Er zijn veel factoren die een rol spelen en kunnen spelen in het terechtkomen en beter worden van een burn-out. Ik heb het zelf als zeer leerzame periodes ervaren. Achteraf dan natuurlijk he? Toen ik er in zat dacht ik daar heel anders over...

Voorkomen beter dan genezen 

Het is belangrijk dat je het risico op burn-out kent en tijdig herkent, want voorkomen is beter dan genezen. Hoewel je als je net als ik bent, het misschien ook wel nodig hebt om op de ‘harde’ manier te ervaren dat er grenzen zijn aan wat je kunt. Maar als je een keer je energie kwijt bent, duurt het wel even voordat je je weer lekker in je vel voelt. Dat komt deels omdat je door de spanning en de stress je hormoonhuishouding in de war schopt. Je bijnieren krijgen het zwaar te verduren en je leeft langdurig in een staat van opperste paraatheid, waardoor je hormoonspiegels uit balans raken. Die fysieke staat is niet in een paar dagen weg. Het kan zijn dat je niet in staat blijkt om het allemaal in je eentje op te lossen en mogelijk zijn er drastische maatregelen nodig in je gedrag en/of levensstijl. Ook daarom is voorkomen altijd beter dan genezen!

Steuntje in de rug nodig?

Zit je er al in? Heb je al een burn-out? Schakel dan zo snel mogelijk hulp in voor jezelf. Laat ook onderzoeken of je misschien bijnieruitputting hebt. Je kunt wel wat aan je gewoonten doen, maar als je lichaam kampt met fysieke tekorten omdat je als gevolg van je burn-out ook bijnieruitputting hebt, dan duurt je herstel alleen maar des te langer als je dat niet verhelpt. Misschien vind je het lastig om hulp te zoeken, omdat je beter helpen kunt dan hulp ontvangen. Maar ook daarin zit je dan in de val. Hoe eerder je leert goed voor jezelf te zorgen en hulp ontvangen waar jij het niet meer zelf kunt, des te sneller wordt de kwaliteit van je leven weer beter. En of dat nu bij mij is of bij een ander, vind iemand waar jij je goed bij voelt. Waarbij je je begrepen en gehoord en gezien voelt! Doen hoor! Er is altijd iets dat je kunt doen. Als je het zelf op dit moment nog niet ziet, schakel dan zo snel mogelijk hulp in. En kijk ook even bij mijn tips voor het  beter worden van een bijnieruitputting.

Wil jij ook de beste versie van jezelf worden?

Mocht je nog een extra zetje in de rug kunnen gebruiken bij het bereiken van jouw doelen of bij het uitvoeren van je wensen, dan kun je je altijd aanmelden voor een van mijn online trainingen of voor coaching.

Gratis E-book Van wens naar werkelijkheid

Wist je dat 95% van de mensen die een goed voornemen voor bv. het nieuwe jaar hebben dat voornemen niet waarmaakt? De reden daarvoor is dat de meeste mensen niet weten hoe het proces voor het behalen. Download het E-book van Wens naar Werkelijkheid of een van mijn andere gratis E-books om ervoor te zorgen dat jij jouw wensen wel laat uitkomen!

Leuk of waardevol artikel?

Als je dit artikel waardevol vindt, help dan mee dit te verspreiden door het te delen met andere vrouwen. Dit kan o.a. door middel van social media knoppen. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat. Wat is jouw eerste stap om beter voor jezelf te zorgen?