Feedback geven op een effectieve en adequate manier is nog een hele kunst. Alles wat je over iemand anders zegt, of het nu om complimenten of afkeuring gaat, is een vorm van feedback. Grofweg zijn er twee vormen van feedback: complimenten en commentaar. Deze feedback, zowel complimenten als commentaar zeggen iets over een beoordelaar en een beoordeelde. Positieve feedback in de vorm van complimenten vertellen je dat de beoordelaar de beoordeelde positief beoordeelt. En negatieve feedback in de vorm van commentaar vertelt dat de beoordelaar de beoordeelde negatief beoordeelt. In het laatste geval heeft de beoordelaar last in iets van het gedrag van de beoordeelde.
Complimenten
Feedback geven in de vorm van complimenten zorgt ervoor dat datgene wat je in (het gedrag van) de ander waardeert, in stand wordt gehouden. Wellicht zelfs wordt versterkt en het levert een positieve bijdrage aan de relatie. Jammer genoeg staan maar weinig mensen stil bij wat ze leuk of goed vinden aan een ander. En nog minder mensen besteden er een welgemeende opmerking aan. Terwijl je juist met een onverwachts gegeven compliment iemands dag een beetje mooier kunt maken. Ik heb dat zelf ooit ervaren toen ik een keer in de rij bij de Ikea stond. De vrouw achter mij zei me: Wat heb je een mooie sjaal om. Als vanzelf begon ik te stralen. Zomaar een wildvreemde die iets aardigs zei. Dat goeie gevoel is het effect van positieve feedback! Inmiddels doe ik dat zelf ook te pas en te onpas. Gewoon iets aardigs zeggen tegen een wildvreemde. Feedback geven met gegarandeerd succes, kan ik je zeggen. Dus niet alleen leuk om te ontvangen, maar ook leuk om te geven. Meer over complimenten geven lees je in het artikel: Waardering en complimenten
Commentaar of kritiek
Commentaar of kritiek is een vorm van feedback geven die meestal de intentie heeft een verandering in het gedrag van de ander voor elkaar te krijgen. Veel mensen vinden het lastig om een compliment in ontvangst te nemen, maar nog meer mensen vinden het lastig om kritiek in ontvangst te nemen. Vaak geven we er de betekenis aan dat we niet goed zijn zoals we zijn. En als dat al een pijnpunt in jezelf is, dan komt kritiek vaak dubbel zo hard aan. Ook het geven van kritiek wordt vaak als lastig ervaren. Lastig om een ander rechtstreeks te zeggen wat je niet bevalt. Zo beschouwt is zowel feedback geven als ontvangen nog niet altijd zo gemakkelijk.
Wat wil je bereiken met je feedback?
Het is ook belangrijk om je te realiseren wat je bereiken wilt met het feedback geven. Als je een opmerking maakt met de intentie het gedrag van de ander te willen veranderen, realiseer je dan wat het effect daarvan op de ander kan zijn. Zeker als je feedback ongevraagd is, is er een reële kans dat je de plank mis slaat. Zelfs als je bereikt wat je wilde: de ander past zijn gedrag aan. Dan nog is de vraag of die ander dat doet om jou een plezier te doen of omdat hij of zij daar zelf het voordeel van ziet. Meestal is feedback past echt zinvol en effectief als de ander erom vraagt. Door erom te vragen geeft de ander aan open te staan voor jouw oordeel. Niettemin blijft het het oordeel van de ene mens over de andere. Er zijn een aantal dingen die je kunt doen om je feedback aan kracht te laten winnen.
Effectieve feedback
Feedback geven in de vorm van commentaar of kritiek is pas effectief als je boodschap goed overkomt en de relatie intact blijft. Oftewel: hard op de inhoud en zacht op de mens of de relatie. De ander moet goed begrijpen wat je bedoelt en het punt waar het om draait is bespreekbaar.
Goede feedback geven, hoe doe je dat?
- De eerste stap bij het adequaat feedback geven is het concreet beschrijven van het gedrag (dat wat feitelijk en objectief waarneembaar is) wat je zelf hebt waargenomen bij de ander. Dus niet: Wat ben je toch een sloddervos, maar: Ik zie dat je vuile ondergoed nog niet in de wasmand ligt. Door het beschrijven van het concrete gedrag van de ander zul je op dit punt overeenstemming met de ander kunnen bereiken. Of te wel: Er is een yes-setting, een ja ik begrijp je en ja wat jij zegt dat klopt voor mij ook.
- Vraag vervolgens aan de ander of het beschreven gedrag klopt. Beperk je echt tot het gedrag en richt je niet op de persoon. Blijf in het hier en nu, vermijd ouwe koeien, en reageer meteen in de situatie (op voorwaarde dat er geen heftige emoties in het spel zijn). Dus: Ik wil graag de was doen en ik zie dat je vuile ondergoed nog niet in de wasmand ligt, klopt dat?
- Geef aan wat het effect van het gedrag op jou is en wat dat in relatie tot het gezamenlijke doel betekent. Dus: Als je wilt dat je straks nog schone onderbroeken in de kast wilt hebben, dan is het wel handig dat je ze in de wasmand doet, anders worden je onderbroeken niet gewassen.
- Vervolgens vertel je hoe het voor jou voelt en niet wat je er van vindt. Dat zou dan zo kunnen: Ik merk dat ik me erger aan het feit dat ik nu voor de derde keer in vier weken je moet vragen om je ondergoed in de wasmand te doen. We zitten met elkaar in een huishouden en wil dat met elkaar soepel draaien, dan zullen we allemaal ons deel van de afspraken na moeten komen. Ik merk dat ik er last van heb dat ik me erger omdat jij je niet aan jouw deel van de afspraken houdt.
- Check ook echt of de ander begrijpt wat je bedoelt. Daarmee herhaal je weer de yes-setting. Paul, begrijp je hoe het voor mij is, dat ik je steeds moet vragen om je wasgoed in de wasmand te doen? Ik voel me nu net een politieagent die achter je aan moet zitten. We hebben met elkaar afspraken gemaakt waarbij ieder zijn eigen verantwoordelijkheid heeft voor een deel van het huishouden. En ik constateer dat jij je daar niet consequent aan houdt. Kun je je voorstellen hoe irritant dat voor mij is?
Mocht de ander dat niet begrijpen, dan kan het helpen om (in dit geval) een tegenvoorbeeld te bedenken. Paul, hoe zou het voor jou voelen als jij je was netjes zoals afgesproken in de wasmand doet en ik doe niet zoals afgesproken de was, waardoor jij mis grijpt?
- Ga voor jezelf na welke onderliggende behoefte je hebt. Wat is voor jou belangrijk? Waar gaat het je echt om? Wat raakt je echt? Ik merk dat ik er last van heb dat als we iets afspreken die afspraak niet van twee kanten wordt nagekomen. Mijn behoefte om dan nog voor jou te wassen verdwijnt. En ik merk dat ik er last van heb doordat ik niet van je op aan kan. Als we iets afspreken en een afspraak is voor jou geen afspraak, dan komt bij mij de vraag voorbij of ik je nog wel kan vertrouwen. En ik heb er wel behoefte aan om je te kunnen vertrouwen. Want zonder vertrouwen is er weinig basis meer om samen op een plezierige manier met elkaar samen te leven.
- Doe vervolgens je concrete verzoek aan de ander en benoem dit positief. Dus niet vragen: Wil je voortaan niet meer tegen mij schreeuwen, maar: Wil je voortaan rustig tegen mij praten? In het voorgaande voorbeeld wordt dat dan: Ik wil graag met je afspreken dat je je deze afspraak voortaan nakomt en je wasgoed in de wasmand doet. Ik wil je graag kunnen vertrouwen. Kunnen we dat afspreken Paul?
- Ga vervolgens na of jullie samen die afspraken voor de toekomst kunnen maken.
Volgorde
Zet bij het feedback geven de stappen altijd in deze volgorde. Vooral als je de eerste drie stappen overslaat, zal de ander je kritiek heel gemakkelijk als een aanval ervaren. Het gevolg is meestal een welles-nietes discussie en de bekende ja, maar's. Ondanks dat commentaar iets zegt over een negatieve beoordeling van de beoordelaar over de beoordeelde, wil dat nog niet zeggen dat de intentie van de beoordelaar negatief is. Goed gegeven feedback geeft inzicht in je ‘blinde vlekken’ en is als je er open voor kunt staan een cadeau! Maar vaak gaat het in de praktijk mis en is het inderdaad een oordeel wat gegeven wordt en voelt de beoordeelde zich aangevallen. Dat is vrijwel nooit effectief. Het is een aanval op de relatie en zorgt voor onderlinge irritatie.
Als jij nou maar...
In feite zegt de beoordelaar met het feedback geven dan: Als jij nou maar verandert dan.... Of: Als jij nou maar meer was als ik dan... Terwijl last in het gedrag van de ander ook vaak iets over jezelf zegt. In het geval van het bovengenoemde voorbeeld, zou de beoordelaar ook een grens hebben kunnen stellen. In plaats van te blijven verwachten dat de ander zijn ondergoed opruimt, kan ze ook gewoon de was niet meer doen en zich er niet aan storen. Maar vaak zijn we meer bezig met het willen veranderen van de ander, dan dat we bereid zijn te kijken naar onze eigen leer en werkpunten. Mijn uitnodiging aan jou is dan ook om de volgende keer dat je commentaar wilt geven ook eens te kijken hoe je anders naar hetzelfde zou kunnen kijken. En daarbij ook je eigen aandeel meenemen in je oordeel.
Om over na te denken...
En nog als toegift even een nadenkertje misschien... Hoewel het geven van complimenten door de meeste mensen als iets positiefs wordt gezien, kijken sommige mensen daar ook nog weer op een andere manier tegenaan. Zij stellen dat een compliment dat je aan een ander geeft hoe dan ook een oordeel over die ander is. En ze stellen denk ik ergens wel terecht dat een positief oordeel tegelijkertijd een negatief oordeel in zich heeft. Namelijk het negatieve oordeel dat je de afwezigheid van wat jij positief benoemt, als negatief beschouwt.
Positieve feedback is ook negatieve feedback
Ik denk dat een voorbeeld helpt om dat duidelijk te maken. Als je tegen iemand zegt dat je het waardeert dat hij zo hard heeft gewerkt, dan zeg je tegelijkertijd dat je het niet waardeert als hij dat niet doet. En geef je met je compliment ook een negatief waardeoordeel over de afwezigheid van dat gedrag. Ik merk voor mezelf dat ik deze als lastig ervaar. Want een deel van mij (waarschijnlijk mijn ego) wordt wel blij van een compliment. Maar tegelijkertijd kun je je afvragen of je dat nodig zou moeten hebben. Of het niet veel effectiever is om gewoon blij te zijn met wie je bent, ongeacht wat je op welk moment doet... Naja, misschien heb jij daar nog iets zinnigs aan toe te voegen? Een compliment of zo? Of een beetje opbouwend commentaar?
Misschien vind je dit ook leuk: Feedback loop
Wil jij ook de beste versie van jezelf worden?
Mocht je nog een extra zetje in de rug kunnen gebruiken bij het bereiken van jouw doelen of bij het uitvoeren van je wensen, dan kun je je altijd aanmelden voor een van mijn online trainingen of voor coaching.
Gratis E-book Van wens naar werkelijkheid
Wist je dat 95% van de mensen die een goed voornemen voor bv. het nieuwe jaar hebben dat voornemen niet waarmaakt? De reden daarvoor is dat de meeste mensen niet weten hoe het proces voor het behalen. Download het E-book van Wens naar Werkelijkheid of een van mijn andere gratis E-books om ervoor te zorgen dat jij jouw wensen wel laat uitkomen!
Leuk of waardevol artikel?
Als je dit artikel waardevol vindt, help dan mee dit te verspreiden door het te delen met andere vrouwen. Dit kan o.a. door middel van social media knoppen. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat. Wat is jouw eerste stap om beter voor jezelf te zorgen?
