Vertrouwen is een woord en gevoel dat vele betekenissen kan hebben. En we geven er allemaal misschien wel een iets andere betekenis aan. Is vertrouwen bijvoorbeeld je ruggelings achterover laten vallen in een groep mensen? Is vertrouwen geblinddoekt achter het stuur van je auto kruipen? Is het alle verkeersborden weghalen en het verkeer zichzelf laten regelen? Is vertrouwen iemand de andere wang toekeren? Of is het de intimiteit met wat er is? Is vertrouwen nergens spijt van hebben? Het woord vertrouwen is een soort containerbegrip. Het betekent voor iedereen iets anders. Voor mij betekent vertrouwen vooral: afspraak is afspraak. Of beter nog:
Want transparantie hoort voor mij ook bij vertrouwen. Geen dubbele agenda hebben, maar eerlijk zijn over je motieven. Het woord vertrouwen geeft ook iets weer dat misschien wel niet volledig benoemd kan worden. Maar... Vertrouwen, en welke betekenis je er dan ook maar aan geeft, is wel een essentieel ingrediënt in iedere relatie. En het is tegelijkertijd een heel kwetsbaar ingrediënt. Als het goed is leer je als klein kind om andere mensen te vertrouwen. En als je daar geen impactvolle negatieve ervaring in je vroege jaren (0 tot 6 jaar) in hebt meegemaakt dan is het veilig om te zeggen wat je denkt en voelt. Ben je opgegroeid in een gezin waar vertrouwen en veiligheid was, dan kun je over het algemeen makkelijk je vertrouwen aan andere mensen geven.
Ontbreken van vertrouwen
Anders wordt het als je in een gezin opgroeit waarin respect en vertrouwen niet zo gewoon zijn. Vertrouwen is een basis ingrediënt van de basisbehoefte veiligheid. Zonder vertrouwen is er ook geen basisveiligheid. En zonder basisveiligheid wordt het lastig om om te gaan met de inherent aan het leven zijnde veranderingen. Het is een van de basiswetten in ons universum: Alles verandert altijd. En als je geen basisvertrouwen en basisveiligheid hebt meegekregen dan zul je ook moeite hebben met bepaalde veranderingen in je leven. Meer lezen over de zes Basisbehoeften? Download dan het Ebook: Zes Basisbehoeften
Vertrouwen geven
Vertrouwen geven of op andere mensen vertrouwen is als je niet bent opgegroeid met basisvertrouwen en basisveiligheid soms een lastig verhaal. Het ontbreken van vertrouwen in je vroege kinderjaren maakt het vaak moeilijk om zonder meer andere mensen te vertrouwen in toekomstige relaties. En dat heeft natuurlijk weer gevolgen voor het op een positieve manier kunnen onderhouden van je relaties.
Basisimprint m.b.t. vertrouwen
Die basis imprint die we in de eerste zes tot tien jaar van ons leven mee krijgen is heel bepalend voor wat we later in ons volwassen leven doen. Een ouder die ons voorleeft dat ja geen ja is en nee geen nee helpt niet bij het opbouwen van dat basisvertrouwen. Daarnaast hebben we ook de neiging om daar op twee manieren op te reageren. Of we wijzen dat gedrag af en worden zelf super betrouwbaar en trekken vervolgens mensen in ons leven uit die ons opnieuw belazeren. Of we worden zelf ook niet betrouwbaar. Natuurlijk zijn daar allerlei gradaties in, maar dit is wat ik het meeste zie.
Trigger op vertrouwen
Er kunnen natuurlijk ook andere redenen zijn waarom vertrouwen een issue is/wordt in je leven. Andere mensen en gebeurtenissen kunnen daar net zo goed invloed op hebben. Een kind dat bijvoorbeeld in zijn vroege jeugd gepest of buitengesloten werd en daarmee geen (zelf)vertrouwen heeft opgebouwd kan ook issues of een trigger hebben op vertrouwen. Als je bijvoorbeeld regelmatig werd uitgelachen, of misschien niet eens regelmatig. Een keer kan al genoeg zijn als de impact ervan groot was. Als je werd uitgelachen en je gaf er bijvoorbeeld de betekenis aan dat jij niet goed bent zoals je bent doordat anderen je uitlachen, dan kan dat een flinke aanslag zijn op je basisvertrouwen. Je raakt dan op je hoede bij bepaalde mensen en soms zelfs bij veel mensen. De pijn die je daar in die ervaring hebt opgedaan ligt in iedere cel van je lichaam opgeslagen. Tenzij er destijds steun voor je was en je kon/mocht voelen wat je voelde, neem je die pijnervaring mee je volwassenheid in. Je lichaam bewaart het voor je, totdat je in een situatie bent waarin het veilig is om alsnog te gaan voelen wat destijds niet gevoeld, geleefd en verwerkt kon worden. Maar je lichaam vertelt je ook in de vorm van emoties dat je daar nog iets hebt op te lossen.
Te pijnlijk
Wat je er in ieder geval uit kunt afleiden is dat het thema vertrouwen sowieso een thema is in je leven. Want jij kunt wel super betrouwbaar zijn. Maar doordat je op jonge leeftijd pijnervaringen hebt opgedaan ten aanzien van het ontbreken van vertrouwen, is de kans levensgroot dat je vroeg of later oog in oog staat met iemand die het gedrag laat zien van de ouder (of andere persoon of situatie) die niet te vertrouwen was. En die zijn of haar afspraken en beloftes niet gestand doet. Die je fysiek of geestelijk mishandeld of anderszins niet of onvoldoende rekening met je houdt. Je hebt vanuit je overlevingsmechanisme geleerd om aangepast gedrag te vertonen omdat het te pijnlijk voor je is als iemand niet eerlijk of bijvoorbeeld grof is en je vertrouwen beschaamt. De praktijk laat ons overigens ook zien dat we allemaal niet 100% eerlijk zijn. Maar daarover later meer.
Ik ben niet te vertrouwen
Een andere manier van imprint is dat je het gedrag van je ouders of wie degene was die niet te vertrouwen was, gaat kopiëren, wat je overigens uiteraard niet bewust doet. Je kunt dat vergelijken met de gepeste die later ook een pester wordt. Of iemand die als kind misbruikt is en later ook een misbruiker wordt. Het kopiëren van dat niet functionele gedrag levert uiteraard uiteindelijk ook relatiegedoe op. De kans is groot dat je een partner vindt/treft die daar ook iets in te leren heeft. Dat hoeft niet met hetzelfde thema te zijn. Het kan ook zijn dat je een partner treft die bv. een ander issue heeft op eigenwaarde (bijvoorbeeld de overtuiging: Ik ben niet goed genoeg) en die als jij je afspraak of belofte niet nakomt daar de betekenis aan geeft het niet waard te zijn om rekening mee te houden. En zijn talloze variaties in thema’s mogelijk. En de meeste mensen hebben ergens in hun leven pijnervaringen opgedaan die niet verwerkt zijn of verwerkt konden worden. Het leven en je lichaam praten tegen je in de vorm van gebeurtenissen en ervaringen die je laten weten dat daar nog iets opgelost wil worden.
Kan het ook anders?
Nu is het altijd mogelijk om je leven en je situatie beter te maken. Zo ik er naar kijk is het het mooiste als je je problemen binnen de relatie oplost. Hoewel daar wel uitzonderingen op zijn. Als je een relatie hebt met iemand die niet in staat is te reflecteren of die door een niet ontwikkelde frontaal kwab in de hersenen niet in staat is te voelen hoe iets voor iemand anders voelt, dan kun je beter zo snel mogelijk een eind aan de relatie maken. En vooral de boodschap te ontvangen waarom je met zo iemand een relatie bent aangegaan. Nogal wat mensen wijzen bij het verbreken van een relatie met bv. een narcist naar de ander. Maar dan ga je eraan voorbij dat er een reden is waarom jij op een narcist bent gevallen. Als je dat niet bij jezelf onder ogen ziet is er een reële kans dat je weer in een niet functionele relatie terecht komt. Als je geen gezonde grenzen hebt voor jezelf, dan laat je een dergelijke ongezonde relatie ontstaan. Het is ook handiger om daar naar te kijken, want de kans is vrij groot dat je al veel tijd, moeite en energie hebt proberen te steken in die relatie en de ander. Maar daar waarschijnlijk weinig resultaat in hebt bereikt. Als dit soort thema's niet spelen, dan is er veel mogelijk in een relatie.
Ja maar jij!
Onze grootste handicap is dat we de neiging hebben als iets niet goed loopt om naar de ander te wijzen. Maar daar zit de oplossing niet. Als jij ergens last van hebt, zul jij iets moeten veranderen in je aanpak. Als dat over het thema vertrouwen gaat dan zouden dat ook best wel eens de grenzen kunnen zijn. Want als jij toestaat dat iemand ja zegt en nee doet, dan ben je mee verantwoordelijk voor wat je gecreëerd hebt.
Vreemd gaan
Een van de meest impactvolle manieren van het beschamen van het vertrouwen in een relatie is als een van beiden achter de rug om van de ander een relatie met iemand anders begint. Tenzij je samen vooraf afspraken hebt gemaakt dat dat oké is uiteraard. Is dat niet het geval dan is dit voor beide partners meestal een enorm impactvolle ervaring. Overigens hoeft het niet het einde van een relatie te betekenen. Het is voor veel stellen ook weer een nieuw begin. Esther Perel heeft veel onderzoek gedaan naar ontrouw in relaties en heeft daar een wel interessante kijk op. Ze zet het in een breder perspectief: Vroeger was het zo dat er getrouwd werd voor de financiële veiligheid en voor het nageslacht. Huwelijken werden om die reden ook vaak gearrangeerd. Maar voor de liefde hadden partners soms/vaak een minnaar of minnares. En dat willen we in deze tijd niet meer. We willen volgens haar alles in een partner. En daar wringt het soms. Want in de praktijk is het in veel gevallen een utopie om alles waar je behoefte aan hebt in één persoon te vinden.
Verwachtingen zijn de snelweg naar de hel
Maar als dat wel de verwachting is waarmee je een relatie in stapt, dan is die verwachting tegelijkertijd de bron van een probleem in een relatie. Omdat die verwachting onmogelijk uit kan komen. Net zo goed als dat de kans vrij klein is dat jij je partner in alles kan geven wat hij of zij wil en nodig heeft, is het ook niet reëel te verwachten dat de ander dat aan jou zal kunnen geven. Dus zul je voor jezelf na moeten gaan wat voor jou het meest belangrijk is en waar je wisselgeld zit. En besluit dan voor jezelf en elkaar of je opnieuw je met elkaar wilt verbinden. Want dat is wat we volgens Esther kunnen doen. Samen opnieuw de balans opmaken en opnieuw kijken: Is dit de persoon met wie ik verder wil? En op welke manier wil ik dan verder? Hoe kunnen en willen we ons eventueel opnieuw met elkaar verbinden? Hoe ziet het eruit als we het samen goed en fijn hebben? Wat is er dan anders dan er nu is? Wat is er dan wel wat er nu niet is en wat is er dan niet wat er nu wel is? Daar zul je het samen over moeten hebben. En een gemeenschappelijk beeld van de toekomst in creëren. Doe je dat niet, dan ben je onderweg naar meer negativiteit, wantrouwen en uiteindelijk het faillissement van je relatie. Betekent dat dan dat het vertrouwen direct hersteld is? Nee. Dat heeft tijd nodig en nog een paar andere dingen die hieronder vermeld staan.
De nagel aan je doodskist
Overigens is datgene waar we eerst in de ander zo verliefd op worden, later in de tijd vaak precies hetgeen waar we ons het meest aan irriteren. Die rustige man die eerst zo lekker veel veiligheid bracht, wordt later een saaie ouwe piet. Die spontane vrouw waar je zo mee kon lachen een klepgeit. Die creatieveling waar je lekker mee kon dansen een chaoot. Die stoere man die zo goed voor je opkwam een bemoeial en die stoere vrouw een kenau. Eerst vul je elkaar aan en ben je blij met de tegenstellingen, maar later als je jezelf wat meer ontwikkeld hebt en je die aanvullende zaken niet meer van de ander nodig hebt, dan geef je er een andere (meer negatieve) betekenis aan. Ook dat kun je ontstijgen in een relatie. Het vergroten van je bewustzijn over wie je bent en wilt zijn is in feite in alle situaties waarin er gedoe in relaties is de meest belangrijke stap. Ontdekken wie je zelf bent en wilt zijn in dit leven. En daar bewuste keuzes in maken.
Ontwikkelen van vertrouwen
Wanneer het geven of ontvangen van vertrouwen in een relatie aan één van beide kanten problematisch is, dan zal dit ontwikkeld en gekoesterd moeten worden om een gezonde relatie te kunnen opbouwen. Wat kan helpen om vertrouwen op te bouwen is:
- Ontwikkelen van zelfkennis en zelfvertrouwen
- Consistent en eerlijk zowel naar jezelf als de ander zijn
- Open en niet oordelend denken en communiceren
- Inlevingsvermogen en aanpassingsvermogen.
Het is om vertrouwen op te bouwen essentieel dat je je afspraken nakomt en bijvoorbeeld belt als het later dan je had afgesproken wordt. Maak ook afspraken over wat acceptabel is in het later komen? Bel je als je vijf minuten te laat komt? Een half uur? Laat geen twijfel daarover bestaan, want dat voedt het vertrouwen niet. Hou je jaloezie en twijfel voor je en neem jouw deel van de verantwoordelijkheid om een sfeer van vertrouwen op te bouwen. Zonder vertrouwen wordt opbouwende communicatie onmogelijk met als gevolg dat je relatie daar onder leidt.
100% Vertrouwen
Het is overigens een utopie te denken dat je iemand voor de volledige 100% vertrouwen kunt. We kunnen onszelf niet eens voor 100% vertrouwen. Huh, zul je misschien denken, hoezo kan ik mezelf niet 100% vertrouwen. Nou ga maar eens na. We hebben allemaal wel eens momenten dat we dingen doen of deden waarvan we achteraf zeggen: Waarom deed ik dat nou? Waarom werd ik nou zo boos? Waarom reed ik door nadat ik een deukje in die geparkeerde auto had veroorzaakt? Waarom ga ik toch steeds te laat naar bed, terwijl ik juist vroeger naar bed wil? Waarom neem ik nu toch weer patat, terwijl ik met mezelf heb afgesproken dat ik af wil vallen? Daar zijn redenen voor en die zijn kunnen wat je doet wel verklaren, maar het betekent ook dat we allemaal dingen hebben waarin we niet altijd reageren zoals we zouden willen. Hoe reëel is het dan van de ander te verwachten dat hij of zij dat wel doet…
Volledig vertrouwen
De ander volledig vertrouwen is daarmee een van de lastigste dingen om te bereiken in je relatie omdat het ook het inbrengen van je kwetsbaarheid en je niet toegestane kanten en delen van jezelf betekent. En je daarmee het risico loopt ' bezeerd' te worden. Jezelf zijn en jezelf laten zien en het onder ogen zien van je pijn en van daar uit verantwoordelijkheid nemen voor jouw pijn is een van de lastigste dingen in een relatie. Lastig om jezelf goed genoeg te kennen om die verantwoordelijkheid ook te kunnen nemen. Daarom is het in relaties ook zo helend als je in plaats van naar de ander te wijzen de vraag stelt: Wat is het in mij dat ik deze situatie heb gecreëerd? En hoe kan ik iets beters voor mezelf en het grotere geheel creëren? Of: Wat zou liefde doen?
De les leren
Het dubbele is overigens ook nog eens dat de ander jou in principe geen pijn kan doen. Hij of zij laat jou alleen maar in de spiegel kijken naar waar jij in jouw leven geen verantwoordelijkheid voor neemt. Die les is vooral voor je ego soms zeer pijnlijk. Toch is het precies dat wat een relatie je brengt. Je komt er meer over jezelf door te weten, waardoor je uiteindelijk steeds beter je eigen handleiding leert kennen en je emoties leert reguleren. Als je tenminste bereid bent om in de spiegel te kijken. Niet altijd makkelijk, maar zeker wel leerzaam. En als je dat proces in alle oprechtheid met elkaar kunt delen is het ook zeker zeer verbindend.
Vertrouwen zorgt voor stabiliteit
Ook is het juist vertrouwen dat uiteindelijk voor stabiliteit zorgt in je relatie(s). Het is de basis waarmee je elkaar toestaat open te zijn en ervan uitgaat dat je op elkaar kunt bouwen. Dat het veilig is jezelf te laten zien en dat je door de ander geaccepteerd wordt in wie je bent. Wat overigens ook weer een weerspiegeling is van hoe je over jezelf denkt. Is dat vertrouwen in de relatie aanwezig, dan lukt het vrijwel altijd om uitdagingen, problemen en obstakels te overwinnen.
Zelfvertrouwen
Zelfvertrouwen is ook een voorwaarde voor vertrouwen in je buitenwereld. Hoe zit dat? Ik wil er niet mee suggereren dat je als je geen of te weinig vertrouwen in jezelf hebt dat niemand in jouw werkelijkheid te vertrouwen is. Maar wel dat grensoverschrijdende ervaringen met het thema vertrouwen zich eerder in jouw werkelijkheid zullen voordoen. Dat kan uiteraard ook bij mensen die geen trigger op dit thema hebben, maar dan dooft het direct uit, omdat zij gezonde grenzen hebben op het thema vertrouwen. Het is juist het gebrek aan gezonde grenzen wat ervoor zorgt dat je de ander de ruimte geeft om dit voor jou grensoverschrijdende gedrag te vertonen.
Altijd doorgaande verbetering
Betekent dat dan dat het de rest van je leven zo moet blijven? Uiteraard niet. Maar je zult er alleen of samen wel voldoende tijd, moeite en energie in moeten steken om het te veranderen. Want het verandert niet vanzelf. En je zult, ook al heb je besloten dat je het anders wilt doen, nog regelmatig ontdekken dat je nog steeds hetzelfde gedrag vertoont. Dat zeg ik niet om je te ontmoedigen, maar juist om je mee te geven dat het een proces van vallen opstaan is. Hetgeen niet alleen voor jou geldt maar ook voor je partner. Soms voelt het ontmoedigend dat je met elkaar afspreekt dat je het anders gaat doen en een van jullie beiden valt nog regelmatig opnieuw in oude valkuilen. Het veranderen van gedragspatronen is nu eenmaal een proces van altijd doorgaande verbetering. Houd daarom vooral goed voor ogen wat er al anders en beter gaat. Want als je in de valkuil stapt maar steeds te kijken naar wat er niet goed gaat, dan zit je op een doodlopende straat.
Energieniveau
Nog een ander punt wat een rol kan spelen is hoe het met je energie is gesteld. Als er situaties en gebeurtenissen in je leven zijn waardoor regelmatig energieverlies hebt ervaren en de moedeloosheid en machteloosheid af en toe toeslaat, dan is het cruciaal dat je eerst iets gaat doen aan dat energieverlies. Voor het veranderen van gedrag heb je voldoende energie nodig. Is je energieniveau laag of te laag, dan trek je aan een dood paard. Dat kost je heel veel energie en het levert je weinig of niks op. Nu is dat uiteraard lastig, want de problemen in de relatie zorgen juist ook voor energieverlies. Dus dan ben je geneigd te denken dat het de relatie is die het probleem is. Maar meestal is de relatie zelf niet het probleem, maar juist dat onderliggende mechanisme in jezelf. Daarom is het zoals ik het zie beter om eerst goed voor jezelf te gaan zorgen. Jezelf en je eigen gevoelens en behoeften heel goed leren kennen en daar op een adequate manier voor te leren zorgen. Want dan ga je ook beter voor jezelf en de ander in de relatie zorgen.
Coronatijd
Deze periode waarin we min of meer gedwongen veel tijd met elkaar door brengen is voor sommige koppels ook een uitdaging. Ik merk het ook bij mijn klanten. De eerste paar weken gingen nog wel, maar nu het langer duurt ontstaat er meer irritatie. We zijn allemaal uit ons gewone doen gehaald en als het energieniveau al niet zo hoog was, dan is dat een verdere aanslag op je energie. Een gezond systeem, kan die verandering prima hebben. Maar zodra je energieniveau lager is, heeft dat vrijwel onmiddellijk impact op je aanpassingsvermogen. Er wordt ook wel gezegd dat gezondheid synoniem staat voor flexibiliteit. Hoe minder gezond hoe minder flexibel. Dat herken je bij jezelf ook vast wel. Als je niet zo lekker in je vel zit, dan kun je gewoon minder veranderingen hebben. Ook hierin krijgen we gemakkelijk de neiging naar buiten te wijzen en iets of iemand daarvan als schuldige aan te wijzen, maar in feite is het een boodschap aan jezelf. Jij hebt ergens niet goed voor jezelf en je energieniveau gezorgd en betaalt daar nu de prijs voor. Dus wees een beetje lief en mild voor jezelf en ook voor de ander. Want die worstelt net als jij met zijn of haar eigen triggers en pijnpunten. En als je samen lief en mild voor jezelf en elkaar kunt zijn, dan moet het lukken om er samen uit te komen en het vertrouwen weer te herstellen.
Vertrouwen in machtshebbers
Een heel ander thema, maar dat wel ook alles met vertrouwen te maken heeft, is hoe we collectief ons vertrouwen in handen leggen of hebben gelegd van machtshebbers. Als je begrijpt hoe onze hersenen werken en je neemt vanuit je bewustzijn (dus niet vanuit een emotie, maar objectief van een afstand) waar hoe machtshebbers media en het woord en beeld gebruiken om ons te beïnvloeden, dan ga je je 'werkelijkheid' anders zien. Cruyff zei het ooit al: Je gaat het zien als je het door hebt. Maar nog steeds veel mensen hebben blind vertrouwen in machtshebbers. En blind vertrouwen hebben in anderen is in mijn versie van de werkelijkheid je eigen macht uit handen geven. Want blind vertrouwen betekent dat je er dus blind op vertrouwt dat de ander te vertrouwen is. En hierboven heb ik al uitgelegd dat niemand 100% te vertrouwen is. Dus dat is niet echt handig. Een mooie bijpassende spreuk: Vertrouw op Allah, maar zet wel je kameel op slot. En denk ook niet dat je geen macht of invloed hebt.
Vertrouw op je hart: Dat klopt
Iedereen heeft op zijn of haar eigen manier macht/invloed. En iedereen gebruikt die macht of invloed ook. En ook als je nu denkt dat je geen macht hebt, wees je er dan van bewust dat je altijd ook slachtoffermacht hebt. Maar ware macht en vertrouwen ligt niet en nooit buiten jezelf. Maar altijd IN JEZELF! In het in contact zijn met je hart, je buik, je intuïtie. In dat stilte punt in jezelf. Het gaat erom wat jij voelt en weet dat waar is voor jou. Dat is iets anders dan goedgelovig zijn. En iets aannemen omdat je ergens in je leven heb geleerd dat een linkse partij te vertrouwen is omdat ze voor arme mensen en de natuur zijn. In iedere partij zitten mensen die het beste voor hebben met anderen. En in iedere partij zijn mensen die niet eerlijk, transparant en te vertrouwen zijn. Leer daarom te vertrouwen op je buikgevoel. En luister naar dat buikgevoel. Geloof ook mij niet, maar doe je eigen onderzoek. Er is veel meer aan de hand in de wereld dan alleen maar wat er nu gaande is. Als je daar meer van wilt weten, stuur me dan een bericht, maar doe ook vooral je eigen onderzoek.
Je relatie met jezelf en de ander verbeteren?
Wil je beter contact, communicatie en meer begrip voor elkaar in je relatie? Meld je dan nu aan individuele coaching. Je hebt de ander niet perse nodig om de relatie beter te maken. Als jij verandert, verandert de ander mee. Of hij of zij dat nu wil of niet...
