Emotionele mishandeling in een relatie

Hoewel er maatschappelijk gezien wel veranderingen gaande zijn is er naar mijn idee nog steeds te weinig aandacht voor emotionele mishandeling in relaties. En zijn er nog veel te veel vrouwen (maar inderdaad ja, ook mannen) die uiteindelijk een posttraumatische stress stoornis (PTSS) of burn-out oplopen doordat ze te lang in een emotioneel gewelddadige relatie zijn (gebleven). Meestal denken we bij mishandeling en gewelddadigheid eerst aan fysieke mishandeling. Aan slaan, schoppen, knijpen, bijten en dergelijke. En ja, dat is natuurlijk afschuwelijk. Maar vergis je niet. Emotionele mishandeling doet minstens zo zeer. Soms is geestelijke mishandeling ook de voorloper op fysieke mishandeling en soms gaan ze hand in hand.

Wat is emotionele mishandeling?

Ik hoop voor je dat je er nooit mee te maken hebt gehad. Als dat zo is, vraag je je misschien af wat emotionele mishandeling precies is. Hieronder vind je wat kenmerken van emotionele mishandeling. Er is of er kan sprake zijn van emotionele mishandeling als bv. je partner

• Tegen je schreeuwt
• Je te pas en onpas uitscheldt
• Je belachelijk probeert te maken
• Je willens en wetens beledigt
• Je probeert te manipuleren, waardoor je aan jezelf gaat twijfelen
• Geen respect heeft voor je privacy
• Je straft als je  niet doet wat hij of zij wil
• Probeert om de controle over jouw leven over te nemen
• Probeert om je te isoleren van je familie en/of vrienden
• Op een subtiele dan wel openlijke manier bedreigingen tegen je uit

Emotionele mishandeling is niet jouw schuld

Als je je herkent in een of meerdere van deze kenmerken dan is het belangrijk dat je je realiseert dat het niet jouw schuld is. Je bent niet gek, niet fout of anderszins in gebreke gebleven. En er bestaat ook niet zoiets als de enig juiste manier van interpreteren, voelen en reageren. Er is niets normaals aan geestelijke mishandeling. En hoe je je er ook onder voelt, elke gevoelsreactie is normaal. Als je wilt weten hoe je er mee om kunt leren gaan, dan nodig ik je uit om verder te lezen.

Wat zijn gevolgen van emotionele mishandeling?

Allereerst wil ik het met je hebben over wat mogelijke gevolgen kunnen zijn van geestelijke mishandeling. Vaak is er eerst sprake van een of andere vorm van ontkenning. Je wilt het eigenlijk niet weten dat er sprake is van emotionele mishandeling. Want ergens in je systeem weet je dat je dan grenzen moet gaan stellen en consequenties moet verbinden aan wat er gebeurt en vaak wil je dat niet. Dat wil je om meerdere redenen niet. Om te beginnen weten veel mensen niet HOE ze er consequenties aan moeten verbinden. En vaak is er evengoed sprake van gevoelens van houden van de ander hoe lelijk hij of zij je ook behandelt. En hoe bizar ook vaak wil je er geen consequenties aan verbinden, want je weet wat je hebt, maar je weet niet wat je krijgt. Verder zijn het vaak gevoelige mensen die de neiging hebben om ook de onmacht bij de ander te zien. Waardoor ze vooral in de psyche en situatie van de ander gaan zitten frutten, maar niet of te weinig bezig zijn met voor zichzelf te zorgen. Als er kinderen zijn kan dat ook nog een reden zijn om door te gaan. Hoewel kinderen ook juist een reden zouden kunnen zijn om er uit te stappen. Dat was het destijds voor mij in ieder geval wel. Ik wilde niet dat mijn dochter op zou groeien in een situatie waarin het normaal zou zijn dat pappa mama sloeg. Pas veel later kwam het bewustzijn dat ik dat uiteraard ook voor mezelf niet moest willen. Emotionele mishandeling is aan de orde van de dag in de relatie tussen een hoogsensitief persoon en een narcist. Je leest er meer over in het artikel: De narcist en de hoogsensitief persoon.

Spannend om uit de situatie te stappen

Iets veranderen aan je situatie betekent ook per definitie dat je uit je comfortzone moet komen… Dat je iets moet gaan doen wat je nog niet eerder hebt gedaan en wat je vrijwel altijd behoorlijk spannend vindt. Wat ook een rol speelt is dat over het algemeen de kans vrij groot is dat de bestaande situatie je heel veel stress heeft bezorgd als gevolg waarvan je energieniveau niet op zijn best is. En dat is dan weer niet de meest optimale uitgangssituatie is om iets te veranderen. Want veranderen vraagt ook energie die je wellicht niet hebt. Dat maakt dan dat je het gevoel kunt hebben met je rug tegen de muur te staan en je machteloos en hopeloos te voelen. Dat maakt ook meteen duidelijk dat er niet altijd één eenduidige strategie en oplossing is. Soms is het nodig eerst het energieniveau te verhogen om stappen te kunnen zetten. En soms is dat onverstandig omdat als je blijft je alleen nog maar meer leegloopt qua energie.

Allerlei emoties

Er kan ook  sprake zijn van verwarring, angst, hopeloosheid, machteloosheid, schaamte, onzekerheid, enzovoorts. Die emotionele rollercoaster in combinatie met een lager energieniveau heeft ook weer gevolgen: concentratieproblemen, burn-out, depressieve gedachten en gevoelens, spanning in je spieren, slecht slapen en soms nachtmerries, pijntje hier pijntje daar… Kortom je leeft niet in je meest optimale en natuurlijke staat.

Verslaafd aan negatieve emoties

Hoe gek het misschien ook klinkt, je kunt verslaafd raken aan negatieve emoties en gewoontes. Uiteraard ook aan de positieve, maar het ligt misschien niet voor de hand te denken dat je verslaafd kunt zijn aan negatieve emoties. Toch is dat wel zo. Als die negatieve emoties ervoor zorgen dat we onze basisbehoeften ingevuld krijgen, en we niet weten hoe we dat op een positieve manier moeten doen, dan doen we het op een negatieve manier. Dat zie je heel goed bij kleine kinderen. Als ze aandacht van hun ouders willen en het niet op een positieve manier krijgen, dan doen ze het wel op een negatieve manier door dingen te doen die niet 'mogen'. Als volwassenen doe we dat in andere vorm ook.

De rol van onze basisbehoeften

Als ik (in een extreem maar wel duidelijk voorbeeld) met een pistool op iemand afloop, dan maakt dat pistool dat ik me veilig voel. Waarmee de eerste behoefte aan veiligheid is ingevuld. Maar het vult ook de behoefte aan variatie in, want je weet nooit precies wat er gaat gebeuren als ik met een pistool op iemand af loop. En het vult ook nog een derde behoefte in. Namelijk die van erkenning. Want  met een pistool in mijn hand ga je me echt wel serieus nemen. Als er drie of meer behoeften tegelijk worden ingevuld bij een bepaalde vorm van gedrag of emotie, dan is er sprake van een vorm van verslaving aan dat gedrag. Want je vervult er dus heel snel je basisbehoeften mee in. Betekent uiteraard niet dat het een constructieve manier is, maar dat begrijp je denk ik zelf ook wel. Neemt niet weg, dat het zinvol kan zijn om te onderzoeken bij jezelf welke behoeften jij (op een positieve dan wel negatieve manier) invult bij het blijven in de situatie waarin je emotioneel wordt mishandeld. Oftewel: Wat is de winst in het verlies?

Gevolgen op de lange termijn

Op de lange termijn zijn de effecten van geestelijke mishandeling vergelijkbaar zijn met fysieke mishandeling. En net als bij fysieke mishandeling kan er sprake zijn van angst, chronische pijnklachten, schuldgevoel, slapeloosheid, eenzaamheid, enz. Er zijn ook onderzoekers die geloven dat geestelijke mishandeling bijdraagt aan het ontstaan of verergeren van het chronisch vermoeidheidssyndroom en/of fibromyalgie. Ik denk daar ook zo over. Ik denk dat beide situaties ontstaan als gevolg van het feit dat een lichaam te langdurig onder stress heeft gestaan. Ik kan het in ieder geval sowieso onderschrijven vanuit mijn eigen persoonlijke ervaring. Maar ook in relatie tot wat mijn klanten met deze klachten hebben ervaren.

Posttraumatisch stress syndroom

Kan geestelijke mishandeling ook leiden tot  een posttraumatisch stress syndroom? Dat antwoord heb ik in feite in de inleiding van het artikel al gegeven. Ja dat kan. Hoewel het geen automatisme is en niet iedereen die is blootgesteld geweest aan geestelijke mishandeling automatisch een posttraumatisch stress syndroom ontwikkelt kan geestelijke mishandeling er wel degelijk toe leiden. Als je langere tijd bent blootgesteld geweest aan stress en/of angst dan kan het zijn dat je arts uiteindelijk de diagnose ptss stelt. Dat betekent dus ook dat je voor een ptss niet perse een eenmalige heftige situatie hoeft te hebben meegemaakt. Langzaam opgebouwde geestelijke mishandeling kan uiteindelijk hetzelfde gevolg hebben.

Symptomen van een posttraumatisch stress syndroom zijn:

• Woede uitbarstingen
• Last van negatieve gedachten
• Slapeloosheid
• Nachtmerries
• Het hebben van flashbacks, waarbij je het gebeurde steeds opnieuw beleeft

Herhaling van eerdere ervaringen

De kans dat je ptss als gevolg van emotionele mishandeling ontwikkelt neemt toe als je eerder in je leven traumatische ervaringen hebt opgedaan. Met name als je die ervaringen in de eerste zes tot tien jaar van je leven hebt opgedaan. Ook als er eerder sprake is geweest van geestelijke ziektes of middelenmisbruik loop je een groter risico op PTSS. Een andere belangrijke factor in het al of niet ontstaan hiervan is het ontbreken van een goed steunsysteem.  Want uiteindelijk is het trauma dat je oploopt, vooral het verlies van verbinding en veiligheid en de ermee gepaard gaande angst en eenzaamheid. Meer nog dan de traumatische gebeurtenissen op zichzelf.  Het feit dat je het niet met iemand delen kunt is daarmee uiteindelijk traumatischer dan de gebeurtenis zelf.

Lossen pillen het probleem op?

Veel mensen krijgen als de diagnose is gesteld anti depressiva voorgeschreven en/of een of andere vorm van geestelijke behandeling. Helaas is in ons zorgsysteem de drempel om antidepressiva voor te schrijven erg laag. Ik zeg helaas omdat anti depressiva de oorzaak van het probleem niet oplossen. Het is meer het plakken van een pleister op een wond die steeds opnieuw open gaat. Op zich is het ook wel te begrijpen, dat dat het protocol is in ons huidige systeem, want het is voor een reguliere arts onmogelijk om in 10 of maximaal 20 minuten te moeten achterhalen wat er echt aan de hand is. Om vervolgens mee te kijken naar wat een oplossing zou kunnen zijn is niet te doen in die korte tijd. Daarnaast wordt in de spreekkamers van artsen in mijn ervaring sowieso niet of vrijwel niet gesproken over oorzaak en gevolg. Er zijn symptomen en die willen we bestrijden. In plaats van: Het lichaam geeft signalen af (HET LICHAAM ZEGT NEE OF HO STOP) en laat ons weten dat de balans verstoord is en dat ze graag wil dat we iets gaan doen om die balans te herstellen. Anti depressiva gaan die balans niet herstellen. Ze zorgen er alleen voor dat de last die je hebt van die onbalans wat minder wordt.

Mag ik een pilletje?

Overigens zijn het niet alleen de artsen die niet echt geleerd wordt naar oorzaken te kijken, ook de meeste patiënten willen graag een quick fix. Geef me maar een pilletje, een poeder of een drankje zodat de symptomen weggaan is op het eerste oog makkelijker dan de confrontatie aangaan met datgene wat onderliggend speelt. Het punt is alleen dat je met symptoombestrijding al de zaadjes aan het planten bent voor je volgende uitdaging. Want ook al stap je uit een gewelddadige relatie vandaan en ga je aan de anti depressiva en word je verteld dat je beter niet met dit soort mensen om kunt gaan, het levert zelden blijvende verandering op. Je onbewuste (in die eerste zes jaar aangeleerde) patronen zorgen er net zo snel weer voor dat je weer op de ‘verkeerde’ verliefd wordt. En je begint gewoon weer overnieuw. En ook niet te vergeten: Medische missers waar onder verkeerd medicijngebruik is ook weer oorzaak van veel nieuwe problemen, bijwerkingen en een van de belangrijkste doodsoorzaken. Ik heb geen cijfers van hier in Nederland, maar weet dat het in Amerika doodsoorzaak nr. 3 is met meer dan 250.000 doden per jaar in 2018. Ik ben daarom voorstander van het probleem oplossen waar de oorzaak ligt. En dat betekent in hoe ik er naar kijk, dat je op alle drie de niveaus moet insteken. Hart, hoofd en handen. Waarbij de handen symbool staan voor het lichaam.

Als je er aan toe bent om weer ‘heel’ te worden

Ben je er echt aan toe om beter voor jezelf te gaan zorgen dan zijn er een aantal dingen die je kunt doen. Een van de belangrijkste dingen is dat je jezelf en jouw situatie serieus gaat nemen. Dat je jezelf op nummer 1 gaat zetten in jouw leven. En je stopt met (zoals ik dat zelf ook lang heb gedaan) excuses te verzinnen voor het gedrag van je mishandelaar. Er is overigens geen one fits all solution. Net als met andere situaties waarin er sprake is van onbalans is de oplossing niet voor iedereen dezelfde. Bovendien moet je er ook aan toe zijn om uit dit patroon te breken. Het heeft mij de nodige jaren gekost voordat ik dat kon. En zelfs daarna heb ik het patroon in andere relaties in andere vormen opnieuw herhaald.

Zonder bewustzijn geen verandering

Het ontwikkelen van het bewustzijn dat nodig is om je patronen blijvend te doorbreken is niet van vandaag op morgen ontwikkeld. Daar gaat tijd over heen. En je mag jezelf daarin ook je eigen proces gunnen. Gras groeit nu eenmaal niet harder door er aan te trekken. Als je er nog niet aan toe bent om uit een gewelddadige relatie te stappen  dan is dat wat er is. Ook al zegt de hele wereld dat je eruit moet stappen, je doet het pas als het jouw tijd is. Betekent dat dat mensen dat niet tegen je moeten zeggen? Nee, dat wil ik er niet mee zeggen. Want iedere keer dat het gezegd wordt draagt bij aan het ontwikkelingsproces waarin je steeds een stapje zet en je uiteindelijk zo ver zult zijn om voor jezelf te gaan staan. Lees verder over hoe een veranderingsproces verloopt in het artikel: Veranderingsproces in fasen

Samen heel worden en opnieuw verbinden

Overigens betekent voor jezelf gaan staan ook niet per definitie dat dat het definitieve einde van je relatie betekent. Je kunt ook beiden een ontwikkelingsproces in gaan en samen een nieuwe betere en meer effectieve relatie creëren. Samen opnieuw en onder andere condities voor elkaar kiezen. Er is in het beter voor jezelf gaan zorgen  geen algemeen geldend voor iedereen waar principe. Maar als je zover bent dat je iets aan de emotionele mishandeling wilt doen, zorg er dan in ieder geval voor dat je een steunsysteem voor jezelf creëert. Je hoeft het niet alleen te doen. Sterker nog: Je moet het zelf doen, maar je kunt het niet alleen. Herstellen, heel worden en goed voor jezelf zorgen en opkomen is niet één los iets dat je zomaar even doet. Er zijn meerdere dingen nodig voor een systeem om in harmonie met zichzelf en zijn omgeving te leven.

Steun zoeken

Over het algemeen hebben mensen verschillende dingen nodig om in harmonie met zichzelf en hun omgeving te leven. Als mensen zijn we sociale wezens en kunnen we niet of heel moeilijk alleen overleven. Dat betekent dat sociale contacten en het hebben van een steunsysteem belangrijk is om je goed te voelen. Om je verbonden te voelen met andere mensen en te weten dat je er niet alleen voor staat. Verbinding voelen is een van de basisbehoeften van mensen, net als veiligheid. Vaak is in situaties waarin er sprake is van emotionele mishandeling wel sprake van verbinding, alleen niet een gezonde manier van verbinding. Aan de verbinding is angst gekoppeld en dat is niet de beste basis voor gezonde relaties. Ook hier geldt weer dat de negatieve pool dan de overhand heeft. En dat heeft negatieve gevolgen voor je energie. Oftewel: Je wordt er moe van. Een goed steunsysteem kan een groot verschil maken.

Een steunsysteem kan uit een of meerdere vrienden of vriendinnen bestaan, maar ook als je uit een situatie van fysiek of geestelijk geweld komt uit lotgenotencontact. Ik heb destijds veel gehad aan de al-anon, de familiegroepen voor partners met een drank of drugsprobleem. Omdat zij zelf vergelijkbare dingen hebben ervaren zijn lotgenoten in staat om je sneller en zonder oordeel te begrijpen. Dat voelt gehoord, gezien en erkend. In plaats van geoordeeld en te min bevonden… En natuurlijk kan professionele hulp je ook helpen, maar dat is in principe een tijdelijke kwestie. Na de behandeling heb je nog steeds een steunsysteem nodig. Een steunsysteem is voor iedereen belangrijk. Ook zonder dat er sprake is van geestelijke mishandeling. Dus zoek hulp of steun als je je alleen voelt of op dit moment te weinig of geen vrienden hebt. Eenzaamheid en je afgescheiden voelen is een enorme aanslag in de vorm van stress op je immuunsysteem. Het verzwakt erdoor en dat maakt je vatbaarder voor allerlei vormen van onbalans. Meer lezen over eenzaamheid? Lees dan het artikel: Omgaan met eenzaamheid.

Zoek sociale contacten

Om die reden is het cruciaal dat je voldoende sociale activiteiten hebt. Sociale isolatie kan er soms zomaar in sluipen. Soms wijzigen je omstandigheden en vallen ineens bepaalde sociale contacten weg. Dan is het belangrijk dat je in beweging komt om daar weer iets aan te doen. Vrienden helpen je om je beter te voelen. Dat hoeft echt niet altijd te betekenen dat je het met hen altijd maar over je sores moet hebben. Misschien soms ook wel juist niet. Want alles waar je energie in steekt groeit. Vrienden zijn er ook om leuke dingen mee te doen of soms alleen maar gewoon zijn is in sommige gevallen ook al genoeg. Overweeg als je je eenzaam voelt daarom eens het volgende:

• Bel een oude vriend of vriendin die je al een poos niet meer hebt gesproken
• Vraag een van je vrienden of bekenden eens mee uit voor een film of een etentje
• Accepteer de uitnodiging als je zelf ergens voor wordt gevraagd. Zelfs al zegt alles in je dat je dat niet moet doen. Als je namelijk blijft doen wat je altijd deed zul je krijgen wat je altijd kreeg.
• Volg een cursus of ga op een club om andere mensen te ontmoeten
• Ga op een koor. Dat helpt op meerdere manieren. Zingen helpt je om te ontspannen, je zinnen te verzetten en doordat je beter leert ademen, kun je ook je stress beter hanteren. Daarnaast doe je ook weer nieuwe contacten op.

Kom in beweging

Wat je jezelf ook kunt geven is het plezier van beweging. Beweging in welke vorm dan ook maar, is een ander cruciaal punt in het creëren van een balans in je leven. Zonder beweging kun je niet op de lange termijn in balans zijn of blijven. Het zorgt niet alleen voor fysieke fitheid, maar ook je hersens varen er wel bij en het helpt Parkinson, Alzheimer en andere chronische ziekten voorkomen. Er is heel veel onderzoek wat het belang van beweging onderschrijft. Je gaat je er sowieso beter door voelen, je concentratie neemt toe en je kans op depressieve gedachten en gevoelens neemt af. En je hoeft echt niet te gaan hardlopen of te body builden om dat effect te hebben. Gewoon elke dag een half uurtje wandelen is prima. Maar doe vooral iets wat je fijn/leuk vindt. Of het nu zwemmen, tafeltennis, biljarten, dansen of yoga is. Het is belangrijk dat het bij je past en dat je het volhoudt. Door letterlijk in beweging te komen neemt je energieniveau toe waardoor je beter in staat bent uit je comfortzone te komen en andere keuzes te maken. Beweging zorgt ervoor dat je energieniveau toeneemt. Dat heeft in ieder geval nog twee voordelen. Als je energieniveau laag is, heb je de neiging meer negatief te denken en negatief uit te vergroten. Dat helpt niet als er sprake is van relatie problemen. Dus meer energie betekent ook meer positieve energie voor de relatie. Maar ook helpt meer energie bij het sterker worden en leren grenzen te stellen. Zo zorg je voor jezelf!

Let op wat je in je lichaam stopt

De stress die geestelijke mishandeling oproept zorgt er vaak voor dat je ook als het om gezonde voeding gaat minder handige keuzes maakt. We hebben allemaal zo onze meestal niet altijd zo handige keuzes als het gaat om het omgaan met stress. Vaak hebben we ook niet geleerd toen we klein waren hoe we goed voor onszelf kunnen zorgen als er sprake van stress is. En wat niet in je blauwdruk zit doe je ook niet zomaar vanzelf als je volwassen bent en in de stress zit. Je herhaalt de al jong aangeleerde patronen. En de meeste mensen die ik ken hebben ook allemaal zo hun eigen verslaving. Sommigen hebben een gezonde verslaving als hardlopen, maar we kennen allemaal genoeg mensen met een rook, drank, drugs, eet of chocola verslaving. Het zijn die dingen waar we zonder er bij stil te staan naar grijpen als we stress ervaren. Dat is ook wel begrijpelijk want die verslavingen zijn een instant manier om ons beter te voelen.

Voeding die je voedt en niet vult

Soms eet je niet van de stress, soms te veel en soms de verkeerde dingen. Verkeerd in de zin van dat ze de stress in je lichaam vergroten. Terwijl je juist in tijden van stress die gezonde voeding nodig hebt. Voeding die je voedt en niet alleen maar vult.... En ook ten aanzien van voeding geldt weer: Er is geen eetpatroon dat voor iedereen 'goed' is. Maar een goed uitgangspunt is als je voor jezelf nagaat of je van datgene wat je eet energie krijgt of dat je er moe van wordt. Als je die chocoladereep naar binnen hebt gewerkt en een uur later qua energie inzakt, dan weet je dat dat niet zo handig is. Wel lekker en het helpt even, maar niet handig. En als je last van stress hebt al helemaal niet, omdat het de stress in je systeem dan vergroot. Hoewel er dus niet een algemeen eetpatroon is dat voor iedereen goed is zijn er wel een aantal uitgangspunten die belangrijk zijn.

• Eet zoveel natuurlijk mogelijk. Dus: groenten en fruit en ook voldoende noten en zaden.
• Vermijd eetbuien of het overslaan van maaltijden. Oftewel houd je bloedsuikerspiegel stabiel.
• Vermijd alcohol, drugs, suiker, en sterk bewerkte voedingsmiddelen. Dus geen dingen die in een pakje of een zakje zitten.
• Hoewel geen letterlijke voeding is voldoende water in je systeem ook erg belangrijk

Zorg voor voldoende rust

Dan is een volgend uitgangspunt in het vinden van harmonie in je leven dat je voldoende rust en slaap nodig hebt. Wat voor nogal wat mensen in een stressvolle relatie of situatie een pittige uitdaging is. Want die stress zorgt er vaak voor dat je niet kunt slapen omdat je continu aan het malen bent. Je drukke gedachten zorgen er voor dat je niet kunt slapen. Je komt dan niet meer in de herstelmodus terecht en gevolg daarvan is dat je je steeds brakker gaat voelen. Als je energieniveau als gevolg daarvan steeds verder daalt, dan ben je nog gevoeliger voor wat de ander doet en zo kom je in een vicieuze cirkel terecht waar het lastig uit te breken is. Er zijn wel dingen die hierin kunnen helpen, zoals al of niet geleide meditaties, ademhalingsoefeningen of bv. Emotional Freedom Technique EFT.

Geleide meditaties

Geleide meditaties aanzetten en luisteren als je gaat slapen en/of desnoods de hele nacht door laten spelen helpt je (zeker op de langere termijn) om beter te slapen en om beter in de herstel modus terecht te komen. Je kunt hiervoor ook meditaties/visualisaties gebruiken die je helpen om je onbewuste patronen te doorbreken. Dan snijdt het mes aan twee kanten. Je slaapt er beter door en je werkt zonder verdere inspanning aan het versterken en/of verbeteren van je onbewuste ondermijnende gedragspatronen.

Ademhalingsoefeningen

Een andere die kan helpen is het doen van ademhalingsoefeningen. In het artikel: Ademhalingsontspanning vind je er meer over. Ademhalingsoefeningen hebben nog meer voordelen: Je verhoogt er het zuurstofgehalte en (bij de juiste oefeningen) ook je koolzuurgehalte mee, wat je gezondheid ten goede komt. Daarnaast helpt het je om te ontspannen, wat je lichaam in de herstelmodus brengt. Het helpt je om je aandacht beter te richten en meer focus te krijgen op wat er echt toe doet voor je. Bovendien heeft het het voordeel dat je het overal en altijd kunt doen. Je ademhaling heb je namelijk altijd bij. Genoeg reden dus om het in je dagelijkse routine op te nemen dus…

Verder nog wat meer voor de hand liggende tips:

• Ga zoveel mogelijk elke dag op dezelfde tijd naar bed en neem als minimaal uitgangspunt zeven uur rust.
• Doe voor je gaat slapen vooral dingen die je ontspanning brengen.
• Dat betekent ook dat je je telefoon en andere elektrische apparaten ruim een uur voordat je naar bed gaat aan de kant moet leggen. Anders kan het zomaar zijn dat je brein gewoon te actief is om te kunnen slapen.
• Zorg ervoor dat je slaapkamer donker genoeg is
• Het kan helpen om naar ontspannende muziek te luisteren. Op Youtube vind je nogal wat aanbod van solfeggio frequenties met ontspannende muziek. Ik vind zelf het aanbod van meditative mind op Youtube erg fijn. Maar voel vooral wat voor jou goed voelt.
• Wat ook fijn kan zijn is aromatherapie. Oftewel werken met geuren. Ik gebruik hiervoor inmiddels een paar jaar de essentiële oliën van Doterra en slaap lekker op de Wild Orange olie met een heerlijke sinaasappelgeur.
• Yoga of een of andere vorm van tai chi of chineng qi gong doen is natuurlijk ook fijn voor je gaat slapen. Dat brengt zowel ontspanning als een vorm van beweging. Bovendien zorgt het strekken ervoor dat opgeslagen vastzittende energie in je lichaam weer in beweging kan komen en je lichaam kan verlaten.

Er zijn altijd mensen die er slechter aan toe zijn dan jij

Als je er tijd voor hebt omdat je bv op dit moment geen werk hebt dan is vrijwilligerswerk doen ook een goede optie om meerdere doelen te bereiken. Ten eerste help je er andere mensen mee, wat de zesde basisbehoefte (bijdragen aan het grotere geheel) bevredigt. Daarnaast is het een manier die er voor zorgt dat je je bewuster wordt van het feit dat er mensen zijn die het misschien wel veel minder goed getroffen hebben dan jij. Dat helpt je je eigen sores te relativeren.

Grenzen stellen

Bovenstaande mogelijkheden kunnen je helpen om beter in je vel te komen te zitten. Maar ook die dingen lossen het onderliggende probleem niet op. Ze maken het wel mogelijk dat je op het punt gaat komen dat je het onderliggende probleem wilt gaan oplossen. De meeste mensen komen daar niet alleen uit. Het is daarom ook een goed idee om wanneer je in een relatie zit waarin sprake is van emotionele mishandeling een vorm van ondersteuning te zoeken. Wat voor ondersteuning voor jou het beste is, is weer iets dat vooral afhangt van waar jij behoefte aan hebt. Maar werken aan het versterken van je zelfbeeld, zelfwaardering en zelfvertrouwen is een absolute must. Net als aan het stellen van grenzen. Waarbij je je realiseren moet dat zeggen wat je niet wilt, niet hetzelfde is als een grens stellen. Meer over grenzen stellen kun je lezen in het artikel:  Grenzen stellen in relaties.

Wanneer is het handig om hulp te zoeken?

Wanneer je eraan toe bent om het onderliggende probleem op te lossen, dan is het dus handig om hulp in te schakelen. Geneer je vooral niet, want het is volkomen normaal. Als ik niet op cruciale momenten in mijn leven te rade was gegaan bij anderen, dan had het niet goed met me afgelopen…. Nu ik dat wel gedaan heb, heeft me dat heel veel gebracht. En nog bij tijd en wijle ga ik het gesprek aan om weer vanuit een andere invalshoek naar mezelf en hetzelfde te kijken. Het vergroot je blikveld en het is heel verfrissend te ontdekken hoe anderen ernaar kijken en hoe je bewustzijn iedere keer dat je dat doet een stukje verder wordt vergroot. Misschien is het voor jou zinvol om hulp in te schakelen als je als gevolg van de emotionele mishandeling:

• Sociale situaties zoveel mogelijk probeert te vermijden
• Je je depressief voelt
• Je je regelmatig angstig of onrustig voelt
• Je regelmatig last hebt van nachtmerries of flashbacks
• Je moeite hebt om je verantwoordelijkheid te nemen
• Niet meer goed kunt slapen
• Er sprake is van alcohol of drugsgebruik of een vorm van een eet of andere verslaving

Ga op zoek naar wat bij jou past

Of je nu kiest voor groepstherapie, coaching, cursussen in persoonlijke ontwikkeling of nog iets anders, voel goed bij jezelf waar je je goed bij voelt. En kijk vooral ook of je begeleider ervaring heeft met emotionele mishandeling. Ga na of er mogelijkheden tot maatwerk zijn. Want veel geestelijke zorg is tegenwoordig net als de medische zorg geprotocolleerd. Wat betekent dat het al vooraf vastligt hoe een en ander eruit gaat zien. Misschien past dat bij je, misschien niet. Maar het is misschien wel een goed idee om dat in je om te laten gaan. Wat is het wat jij nodig hebt? Je kunt uiteraard ook in je omgeving rond vragen wie goede ervaringen heeft met een hulpverlener. En voor jezelf is het denk ik een mooi criterium als je er naar uit kijkt om weer contact te hebben met je hulpverlener. Net als: Voel ik me gezien, gehoord en begrepen? Was er respect voor mij en mijn situatie. Als je die dingen niet ervaart, zoek dan vooral verder. Een goede klik en gevoel van verbinding met je hulpverlener is de beste voorspeller voor succes in de begeleiding.

Je bent het waard om goed voor te zorgen!

Realiseer je dat je zelf de keus hebt of je een vervolg geeft aan dat eerste gesprek. Een klik met je hulpverlener is cruciaal voor de uitkomst. Het gaat om jouw gezondheid en jouw geluk en je hebt alle recht om iemand anders te kiezen als dat beter voor je is. Misschien moet je wat meer investeren in geld of tijd in het vinden van iemand die bij je past. Maar dat betaalt later in je begeleiding altijd weer uit. Realiseer je dat je het waard bent om goed voor jezelf te zorgen! Want het kan en zal als het goed is in positieve zin een traject zijn dat je leven blijvend verandert.

Zelfvertrouwen voor vrouwen

Als zelfvertrouwen nog niet zo vanzelfsprekend voor je is, meld je dan vandaag nog aan voor de 12 weekse online training Zelfvertrouwen voor Vrouwen (ook voor mannen geschikt :-)). Met iedere week een extra bonus. Alle lessen zijn niet alleen te lezen, maar ook te beluisteren of te kijken en te luisteren, mocht je geen 'lezer' zijn.

Gratis e-book Liever Assertiever downloaden?

Meer informatie over hoe je grenzen stelt en goed voor jezelf kunt zorgen zonder de ander daarbij uit het oog te verliezen? Vraag dan mijn gratis E-book Liever Assertiever aan of een van mijn andere gratis E-books.

Leuk of waardevol artikel?

Als je dit artikel waardevol vindt, help dan mee dit te verspreiden door het te delen met andere vrouwen. Dit kan o.a. door middel van social media knoppen. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat. Wat is jouw eerste stap om beter voor jezelf te zorgen?