Met stip op nummer één staan communicatieproblemen in relaties. Slechte communicatie of communicatieve vaardigheden, gebrek aan communicatie of helemaal niet meer communiceren. Het zal je vast bekend in de oren klinken. Kijk maar eens naar relaties die werken en naar relaties die niet werken.
Lief en aardig tegen elkaar
In een goede relatie zorgen de partners voor elkaar en zijn ze lief en aardig tegen elkaar en communiceren ze op een open manier met elkaar. Relaties die niet werken hebben partners die hun best doen elkaar het leven zo zuur mogelijk te maken. Ze reageren steeds kritisch op elkaar, gedragen zich openlijk vijandig en echt met elkaar praten doen ze niet (meer). Zeker niet over wezenlijke dingen en hun problemen.
Dezelfde of een andere taal spreken
Er zijn allerlei redenen waarom de ene relatie wel werkt en de andere niet. Heel basaal gezien zie ik twee belangrijke patronen. De eerste is dat we elkaars taal niet spreken en de andere is dat we de neiging hebben als iets niet gaat zoals we dat graag zien, we de neiging hebben om de 'schuld' daarvan buiten onszelf neer te leggen. Of soms wel bij onszelf, maar dan op een veroordelende manier, waardoor we ook niet effectief in onze communicatie zijn.
Welke taal heb je geleerd te spreken?
Waar dit artikel over gaat is de 'taal' die we geleerd hebben te spreken. Hoe we communiceren met onszelf en met de ander. Een belangrijk deel van onze conditionering, van het ontstaan van onze blauwdruk, onze eerste imprint als klein kind, vindt plaats door middel van taal. Waarbij taal alle vormen van taal inhoudt. Zowel lichaamstaal, tonaliteit, gezichtsuitdrukkingen, houdingen als de uitgesproken woorden vormen allemaal onderdeel van die taal. En daarbij is het zo dat lichaamstaal de eerste taal is die we als baby leren. Vandaar ook dat als er sprake is van incongruentie in die taal, we eerder geneigd zijn naar lichaamstaal te luisteren dan naar de woorden.
Spraakverwarring
Wat er gebeurt als mensen verschillende talen spreken kun je heel mooi zien in het tv programma het Italiaanse dorp Ololai of het het Spaanse dorp Polopos. Daarin hebben 5 Nederlandse stellen een huis voor 1 euro gekocht in respectievelijk Italië en Spanje. De meeste deelnemers spreken die taal echter niet echt. Toch moeten ze over allerlei soms cruciale zaken communiceren in dat nieuwe land. En soms zie je dat ze ervan overtuigd zijn dat ze hebben begrepen wat er werd gezegd, terwijl de vertaling iets compleet anders liet zien. In dit soort situaties is dat dan uiteraard klip en klaar. Maar iets vergelijkbaars gebeurt op een subtieler niveau ook met mensen die wel dezelfde taal hebben geleerd, maar die zich niet realiseren dat de betekenis van woorden en zinnen en de manier waarop dingen worden uitgesproken voor iedereen anders kan zijn. En dat is waar veel gedoe ontstaat. Bovendien hebben we ook nog allemaal zo onze eigen in onze kindertijd opgelopen trauma's die daar ook nog eens tussendoor fietsen. Belangrijk daarom ook om meer begrip te krijgen over dit proces om er in de praktijk met meer mededogen in te kunnen handelen.
Iedereen heeft alles in zich
We hebben in onze jeugd allemaal veel van onze ouders/opvoeders geleerd en overgenomen. Hoe we communiceren is daarmee vaak een spiegel van hoe onze ouders/opvoeders dat deden. De meeste mensen concluderen vaak op wat latere leeftijd, dat Stef Bos met zijn Papa, ik lijk steeds meer op jou, wel een punt heeft. Hoewel het ook regelmatig voorkomt dat we dat niet willen. Want die eigenschappen die je vader of moeder had waar je je als kind zo aan irriteerde, daar wist je zeker van: Zo wil ik niet worden. Om later toch te moeten constateren dat jij die eigenschappen ook in je hebt. En in feite is dat ook zo. In aanleg heeft iedereen alles in zich. De vraag is alleen waar je de meeste aandacht en energie aan hebt gegeven. Want dat is wat je geconditioneerd hebt. Veel van de oordelen die je over jezelf en anderen hebt zijn in grote lijnen de oordelen en normen waarden die je ouders ook hadden. En het zijn ook die oordelen en normen en waarden die bepalen waar de pijnpunten zijn ontstaan. Zowel in je eigen leven als in dat van een ander.
Alles waar je energie in steekt groeit.
Daar waar je meeste tijd, moeite en energie in is gaan zitten is bepalend voor wat er uiteindelijk in je blauwdruk terecht is gekomen en voor hoe je werkelijkheid eruit ziet. Hoe we communiceren met onze buitenwereld is een van die bepalende factoren. En hoe we communiceren kan maken dat je je werkelijkheid als plezierig ervaart of juist als onplezierig en alles wat er tussen zit. Maar vaak hebben we ook de neiging om als het wat minder loopt buiten onszelf te kijken en vooral naar de ander te wijzen als iets niet gaat zoals wij dat willen.
Als jij nou maar...
Als jij nou maar meer bent zoals ik, dan is ons probleem opgelost. Het is dat uitgangspunt dat we vaak onbewust als uitgangspunt voor onszelf hebben in relaties. We zijn verschillend, want we hebben allemaal een andere blauwdruk en communicatie en hebben daar soms last van. Een simpele maar meestal onbewuste benadering is dan: als jij nou maar meer bent zoals ik dan zijn onze problemen opgelost. Maar dat is een benadering die op de lange termijn niet houdbaar is. En we uiteindelijk toch ook weer niet willen. Maar het maakt wel dat we ons niet hoeven bezig te houden met onszelf. Want als jij nou maar verandert, dan hoef ik dat niet...
Allemaal anders
We zijn zoals gezegd allemaal verschillend geconditioneerd. We hebben allemaal een andere blauwdruk. Gelukkig maar. Maar soms komen onze onderlinge verschillen met elkaar in de knoei. En daar zit voor ons dan weer een boodschap in. Alleen de vraag is of we bereid zijn de boodschap te ontvangen. Het lijkt daarom soms makkelijker om wat meer eenheidsworst te willen. Want dan lijkt het alsof dingen soepeler gaan. En in een bepaald opzicht is dat ook zeker zo. Het voelt vaak gewoon lekkerder als je met iemand communiceert die net zo communiceert als jij. Maar er zijn wel degelijk voordelen aan onze verschillen. Mark Twain zei daar al heel lang geleden het volgende over: Allemaal hetzelfde denken zou niet goed zijn. Juist onze verschillen zorgen ervoor dat we allemaal op andere paarden wedden bij de paardenraces. Verschil leidt tot variatie en variatie is een van de zes basisbehoeften van mensen.
Geen rolmodel
Stel je maar eens voor dat er geen variatie zou zijn? Dat we allemaal hetzelfde zouden zijn en allemaal dezelfde voorkeuren, ideeën en gedachten zouden hebben. Niks an toch? Zelf ben ik liever van de grote lijnen en wat minder van de details. Maar stel je toch eens voor dat er niemand meer van de details zou zijn? Ik moet er niet aan denken, want dan kwam het zeker niet goed. Wie zou me dan moeten opereren? En wie zou dan de berekeningen maken voor dat hoge flatgebouw? Niemand heeft zoveel positieve eigenschappen dat hij in staat is om rolmodel voor iedereen te zijn.
Begrip kleurt de wereld mooier
We hebben allemaal mooie en minder mooie kanten en eigenschappen. Maar we hebben ook allemaal de daarbij behorende mindere kanten, valkuilen en allergieën. Niks mis mee. Want creativiteit kan nu eenmaal niet zonder chaos. Daadkracht niet zonder drammen... Het zijn twee kanten van dezelfde medaille. En we hebben allemaal andere kwaliteiten met bijbehorende valkuilen. Maar waar de wereld wel mooier van gaat kleuren is als je begrijpt hoe anderen het leven zien. Als je beter in staat zou zijn om in de huid van de ander te kruipen, in zijn of haar gedachtewereld, dan zouden we veel beter met elkaar kunnen samenwerken en samenleven.
DISC
Om dat een beetje overzichtelijk te houden kun je mensen qua gedrag en communicatie in een aantal kenmerken onderverdelen. Er zijn namelijk een aantal basisprincipes waarin mensen van elkaar verschillen. En twee van de belangrijkste verschillen in gedrag wil ik met je doornemen. In de DiSC benadering wordt onderscheid tussen de volgende twee basisprincipes gemaakt. Mensgerichtheid versus taakgerichtheid en introversie versus extraversie.
Vier basis patronen van gedrag:
- De extraverte taakgerichte mens (dominante gedragstijl)
- De extraverte mensgerichte mens (invloedrijke gedragsstijl)
- De introverte mensgerichte mens (standvastige gedragsstijl)
- De introverte taakgerichte mens (complaisante gedragsstijl) (complaisant betekent dienstverlenend, inschikkelijk en wordt ook wel als observator aangeduid)
Vierdeling
In deze onderverdeling vind je bij de meer extraverte mensen ( dominante en invloedrijke gedragsstijl) een meer actieve houding terug. Het tempo ligt hoger en vaak hebben deze mensen haast omdat ze zoveel te doen hebben. De meer introverte mensen hebben een rustiger tempo en verwerken wat verwerkt moet worden in zich zelf. Zij trekken zich terug en gaan met zichzelf in gesprek. Als ze op datgene wat verwerkt moet worden uitgekauwd zijn en de volgens hen beste optie hebben gevonden, dan kunnen ze daar ook wel over praten en hun ideeën delen. Dat doen ze vervolgens in misschien maar drie zinnen, maar daarmee hebben ze dan wel alles gezegd wat er volgens hen over te zeggen was. Extraverte mensen daarentegen verwerken al pratende, hardop in hun gesprekken met anderen. Vaak beginnen extraverte mensen alvast voordat ze alles overdacht hebben. Waar introverte mensen eerst denken en dan doen, doen extraverte mensen dat andersom. Zij doen eerst en gaan dan denken. En als ze problemen zien dan lossen ze die gaandeweg wel op. Beide manieren van reageren hebben voordelen maar ook nadelen. Er is in die zin geen goed en geen fout. Goed en fout gedrag of liever: effectief en niet effectief gedrag kun je namelijk niet los zien van de context.
Snel of secuur
In mijn werk zou het bijvoorbeeld veel te lang duren om uitgebreid eerst allerlei analyses te maken alvorens van start te gaan. Iemand die bij mij komt met een probleem wil vaak zo snel mogelijk van zijn probleem af. Gaandeweg analyseren we wat het exacte onderliggende probleem is. Dat werkt prima. Maar als je bij het bouwen van een brug aan beide kanten maar vast begint om zo snel mogelijk aan de overkant uit te komen zonder exacte berekeningen te maken en goed te onderzoeken wat je tegenkomt, dan is dat niet de meest handige aanpak.
Verschillen in benadering
De onderverdeling mensgericht en taakgericht levert verschillen op in benadering van mensen en problemen of doelen. De meer taakgerichte mens gaat aan de slag met de gestelde doelen. Die zijn voor hem of haar belangrijk. De mensgerichte mens is meer gericht op de relaties. Op sociale interactie en verbinding. Ook hier geldt weer: Het een is niet goed en het ander slecht, maar ook hier geldt: De aanpak is effectief of niet effectief in een bepaalde context. Een zeer doelgerichte persoon die minder met mensen heeft zal niet veel resultaten halen in sterk mensgerichte beroepen. Misschien op de korte termijn nog wel, maar hij of zij zal door zijn onvermogen goed aan te sluiten bij de belevingswereld van de ander uiteindelijk vaker weerstand oproepen.
Eerste benadering van een situatie
De meer taakgerichte mensen vind je vaak terug in de bankensector, verzekeringswereld en de ict. De meer mensgerichte mensen weer eerder in de zorg, welzijn en onderwijs. Je zou het ook als onderverdeling in denken en voelen kunnen zien. De meer doelgerichte mensen denken eerst, de mensgerichte mensen voelen eerst. Het betekent ook niet dat je denker niet voelen kunt of als voeler niet denken kunt. Het is meer wat je eerste benadering is van een situatie. In de praktijk gebruiken de meeste mensen meer dan een stijl in hun communicatie. Maar meestal kun je wel een belangrijkste stijl herkennen, bij zowel jezelf als de ander. Het kan ook zijn dat je stijl verandert onder invloed van stress. Dat je bijvoorbeeld normaal gesproken meer extravert reageert, maar je onder invloed van stress je meer terugtrekt. Of juist andersom. Ook belangrijk om je te realiseren: Je BENT niet je communicatiestijl, je hebt/gebruikt deze stijl(en). Het is aangeleerd gedrag en gedrag kan ook weer afgeleerd worden. Dus je hoeft je er niet mee te identificeren, maar het kan wel helpen je ervan bewust te zijn hoe jij en de ander de neiging hebt onbewust te reageren op mensen en situaties.
Aansluiten bij de ander
Maar wat heb je er nu aan te weten dat de ander anders is? Want dat wist je natuurlijk al wel. Door je echter te verdiepen in de handleiding van de ander, en dan heb ik het over de ander die 'anders' communiceert dan jij, kun je daar waar dat belangrijk of zinvol is, beter gaan aansluiten bij de ander. En op die manier een betere verbinding tot stand brengen. Het lukt namelijk vanuit verbinding meestal beter om problemen op te lossen of om goede overeenkomsten te sluiten. Aansluiten bij de ander doe je door in voorkomende gevallen te leren zijn of haar 'taal' te spreken. Want door de taal van de ander te leren verstaan en te spreken kun je gemakkelijker verschillen die er zijn overbruggen.
Elk nadeel heb ze voordeel
En als we elkaar respecteren om elkaars kwaliteiten en we allemaal ons best doen om ook aan te sluiten bij de verlangens en behoeften van de ander, dan zijn onze verschillen onze grootste vriend. Want ik ben blij dat er iemand is die mijn boekhouding wil doen en iemand die mijn auto wil maken. Want daar heb ik geen verstand van en dat wil ik liefst ook zo houden :-). Ik ben blij dat jij anders bent dan ik en ik waardeer en respecteer je om wat jij meebrengt in dit leven. En jij?
Gratis DISC- communicatiekaarten downloaden?
Download hier mijn gratis communicatiekaarten, waarop je gemakkelijk een overzicht hebt van de kenmerken en do's en don'ts van de vier stijlen.
E-book Communicatiestijlen
Heb jij soms moeite met van die mensen die ontzettend op de details zijn? Die iedere punt en komma willen uitpluizen? Of stoor je je juist aan van die blaaskaken die altijd het hoogste woord hebben of aan hen die het overal voor het zeggen willen hebben. Of misschien vind je het maar niks dat je collega zo'n stille Willy is. Iedereen heeft zijn of haar eigen manier van communiceren. En met de een praat je makkelijk en kost het je geen enkele moeite. En met de ander wil dat soms veel minder. In dit gratis E-book vind je de ins en outs van de verschillende stijlen en op welke manier je daar het meest effectief mee om kunt gaan.
Download E-book Communicatiestijlen
Wil jij ook de beste versie van jezelf worden?
Mocht je nog een extra zetje in de rug kunnen gebruiken bij het bereiken van jouw doelen of bij het uitvoeren van je wensen, dan kun je je altijd aanmelden voor een van mijn online trainingen of voor coaching.
