Er is een lange periode in mijn leven geweest, toch zeker wel tot voorbij mijn veertigste dat ik regelmatig in situaties en relaties terechtkwam waarin ik stelselmatig in aanraking kwam met emotionele chantage. Dreigen, straffen, verleiden en meer van dat soort dingen. Ik had er een neus voor om partners te kiezen ‘waar wat mee was’. Niet dat ik dat bewust deed…. Nee, ik viel gewoon voor dat type mannen. Niet zo handig dus. En tegelijkertijd ook weer wel, want door hen ben ik me uiteindelijk na veel pijn en gedoe, wel zeer bewust geworden hoe ik al die tijd over mijn grenzen heen liet gaan. Maar ook zelf over de grenzen van anderen ging...
Niemand wil mij...
Ik herinner me nog dat ik zo rond een jaar of vijftien was en toen al negatieve gedachten had dat ik later ‘over’ zou blijven. Ik vond mezelf met mijn vooruitstekende tanden lelijk. En met de boodschap van mijn vader dat ik mager was en een voorbeeld aan mijn zus moest nemen want die had tenminste een goed figuur was ik ook niet echt blij met mijn lichaam. En dus nam ik genoegen met wie mij ook maar een beetje aardig leek te vinden.
Zo binnen zo buiten
Niet echt een gezonde basis voor een gelijkwaardige en stabiele relatie, maar wel heel leerzaam achteraf bekeken. Want het is precies dat negatieve beeld dat ik van mezelf had wat maakte dat ik mannen aantrok die het thema van mijn lage zelfwaardering weerspiegelden. Ik had daar een zwakke plek zitten en daar maakten zij (jaja, ik had meer mannen nodig om het te leren) dankbaar gebruik van. Ik heb me door een van mijn exen laten slaan, ging bij hem weg en kwam na zijn smeekbedes en belofte dat het nooit weer zou gebeuren weer terug. Omdat ik zooo graag wilde geloven dat het dit keer anders zou zijn. En omdat ik als een soort hulpverlener vooral bezig was met zijn verleden en met zijn trauma’s. Me pas veel later beseffend dat ik dat waarschijnlijk vooral deed zodat ik me niet met mezelf en mijn eigen gedoe bezig hoefde te houden. Want had ik dat wel gedaan, dan had ik er veel eerder achter kunnen komen dat ik net zo mee verantwoordelijk was voor wat er gebeurde als zij. In het artikel Zielscontracten: Emotie is projectie lees je welke onderliggende processen een rol spelen in wat we veelal onbewust doen.
Makkelijke prooi
Met zo’n lage zelfwaardering was ik gewoon een gemakkelijk doelwit. Een makkelijke prooi, waardoor je met elkaar in een soort slachtoffer-dader patroon komt te zitten. Ik voelde me vaak slachtoffer, maar was waarschijnlijk als ik pissed off was net zo goed dader. En misschien gebruikte ik zelf ook wel onbewust een vorm van emotionele chantage door mijn ‘gebektheid’. Niettemin is het als je in zo’n relatie nog niet zo gemakkelijk om dat patroon te doorbreken. En de ene keer kon ik er ook beter tegen dan de andere keer.
Pieken en dalen
Het is ook een leven met extreme pieken en dalen. Een soort van emotionele rollercoaster, een achtbaan, waarbij ik als ik bijvoorbeeld van mijn werk thuiskwam mezelf afvroeg wat ik nu weer aan zou treffen. Een leven wat door angst geregeerd werd. Vanuit die oude angst niet goed genoeg te zijn en bang te zijn om alleen over te blijven kan de ander je alle hoeken van de kamer laten zien. En als die ander me dan weer eens doodzweeg of er hing weer eens dreiging van zelfmoord dan liep ik voortdurend op mijn tenen. En maar steeds meer mijn best doen, terwijl het toch niet beter werd.
Emotionele chantage
Er zijn natuurlijk veel meer manieren waarop je emotioneel gechanteerd kunt worden. Zeggen dat dingen die helemaal niet kloppen (bijvoorbeeld partnerruil als norm zetten en je dwingen tot iets dat je niet wilt, Of: eisen dat je altijd maar thuis moet blijven omdat je partner zo jaloers is, Of: je dwingen om familiegeheimen voor je te houden) Er zijn allerlei verschillende manieren en vormen van emotionele chantage. Wat mankeert jou, zei een van mijn exen ook wel. En ik maar weer aan mezelf twijfelen en denken dat ik weer iets verkeerds deed.
Je zit er samen in
Het is een spel waar je samen in zit. Want het lijkt wel heel makkelijk om met het vingertje naar de chanteur te wijzen, maar dat is toch echt te simpel. Ik was net zo verantwoordelijk voor wat er ontstond als de ander. En beiden zit je er meestal volkomen onbewust in. Het zijn overigens ook al heel jong aangeleerde patronen, die daarmee min of meer vastliggen in je blauwdruk. Soms doe je gewoon je moeder of je vader na. Of je neemt van dit soort gedragingen over omdat ze in de familie zitten.
Lage zelfwaardering en eigenwaarde
Stel je maar eens voor: Je vader was in de oorlog 'fout' en niemand weet dat. Dan draag je collectief in het gezin een geheim mee, dat je gedrag in een aantal situaties beïnvloedt. Je groeit dan niet op met een basisvertrouwen dat de wereld een veilige plaats is en dat openheid en eerlijkheid loont. Hoewel je als kind zelf niks 'fout' hebt gedaan, word je er wel op afgerekend door de buitenwereld. Je bent als gevolg daar van in veel situaties op je hoede. En daarbij doet het ook wat met je eigenwaarde. Want als jouw vader 'niet deugt' dan is er met jou ook iets aan de hand... Dat maakt je kwetsbaar en vatbaar voor bepaalde situaties. Met name situaties waarin vertrouwen een rol speelt. Er zijn onnoemelijk veel verschillende mogelijkheden, want iedereen heeft daarin zijn of haar eigen 'verhaal'. En wat het 'verhaal' van jouw leven ook is, het is een verhaal en heeft zolang je daar geen bewustzijn over hebt een grote invloed op wie je geworden bent en op wat je doet.
Slechte verliezers
Degenen die manipuleren zijn om wat voor reden dan ook vaak slechte verliezers. Ook daar zit weer een 'verhaal' onder. Misschien werden ze vroeger door hun vader gekleineerd en hebben ze (veelal onbewust) besloten te vechten als overlevingsmechanisme. Dan wil je dus altijd winnen en betekent verliezen, dat je weer dat oordeel van je vader voelt.... Het gevolg daarvan is dat het in het spel niet meer om het spel gaat, maar om de knikkers. Nee is dan te pijnlijk om te accepteren. Vaak is er ook sprake van een lage frustratietolerantie en is er een gevoel van ontbering en verlies.
Over grenzen laten gaan
Maar degenen die zich laten manipuleren hebben vaak een lage zelfwaardering en grote moeite om grenzen te stellen. En samen zit je in een dans die emotionele chantage heet. Een wilde dans, vol heftige emoties, intriges en negatieve patronen. En aan beide kanten is angst de onderliggende emotie die aanleiding geeft tot het gedrag. Alleen is de uitingsvorm bij beide anders. Meer over grenzen kun je lezen in het artikel: Over mijn grenzen
Slachtoffermacht
Overigens gebruiken slachtoffers van emotionele chantage zelf ook regelmatig emotionele chantage. Je zou dat misschien op het eerste gezicht niet zien of begrijpen. Maar slachtoffers gebruiken slachtoffermacht. Ze gebruiken zielig doen, huilen en smeken als manier om te krijgen wat ze (nog) niet op een gezonde manier voor elkaar kunnen krijgen. Het is in hun werkelijkheid misschien wel de enige manier om iets voor elkaar te krijgen. En ze hebben geen idee hoe ze dat anders zouden kunnen doen. Want slachtoffermacht betaalt ook uit. Het roept bij veel mensen mededogen op en de wens de ander te helpen. Maar gezond is het niet. Want het gevolg is dat je 'beloont' wordt voor ongezond gedrag. Een soort van secundaire ziektewinst, zou je kunnen zeggen. En dat maakt ook dat het lastig is dat patroon te doorbreken. Want als dit voor jou de enige manier is om iets voor elkaar te krijgen en het werkt in bepaalde gevallen en je hebt geen idee hoe je dat 'gezonder' zou kunnen doen, dat zit je vast.
Bewustzijn is voorwaarde voor verandering
Zonder bewustzijn over je situatie en inzicht in hoe dergelijke patronen werken kom je er niet uit. Wat betekent dat er om uit dergelijke patronen van emotionele chantage te komen je eerst het bewustzijn moet vergroten. Zonder dat blijf je onbewust onbekwaam. En blijft de situatie zoals hij is. Meer lezen over hoe dergelijke processen werken? Lees dan: Veranderingsproces in fasen
Altijd keus
En hoe je het ook wendt of keert, die onderliggende angst (niet goed genoeg te zijn) die beide partijen ervaren, kun je alleen maar zelf de baas leren worden. Het gewroet in de ander helpt je niets verder. In plaats van je slachtoffer te blijven voelen en de ander de schuld te geven, kun je beter kijken naar wat je zelf kunt doen om jouw situatie beter te maken. Want hoe lastig de situatie misschien ook lijkt: Je hebt altijd keus. Misschien vind je het lastig om bepaalde consequenties van die keuzes te aanvaarden, maar keus is er altijd. Je hoeft je niet te laten manipuleren. Nu niet en nooit niet, als jij dat niet wilt! De prijs die je betaalt door te blijven is uiteindelijk jezelf verliezen. Op de lange termijn is dat geen houdbare zaak.
We doen het allemaal
Laten we wel zijn. Tenzij je 'verlicht' bent manipuleren we allemaal in meer of mindere mate manipuleren wel eens en worden we ook allemaal wel eens gemanipuleerd. Emotionele chantage is zolang we onszelf niet volledig kennen en onszelf volledig kunnen omarmen in wie ze zijn, gewoon onderdeel van ons bestaan. De vraag is daarom ook: waar gebruik jij emotionele chantage? Waar ben je gemanipuleerd of laat je je manipuleren? Of waar manipuleer of manipuleerde jij? Gebruikte je misschien ook slachtoffermacht door te huilen en zielig doen? Durf je dat aan jezelf toe te geven? Eerlijk naar jezelf te kijken, zodat je een begin kunt maken om het voor jezelf beter te maken. Want aan iedere verandering van je fysieke situatie gaat bewustwording vooraf. Bewustwording dat dit niet de beste versie van jezelf is.
Omgaan met emotionele chantage
Hoe ga je om met emotionele chantage? Om te beginnen is het cruciaal dat je je bewust bent van het spel emotionele chantage. Dat je je realiseert dat jij onderdeel was van dat spel en moet je het besluit nemen te gaan stoppen met meespelen met dat spel. Dat vraagt moed en bereidheid te kijken naar je eigen aandeel in het spel. Het vraagt moed te kijken naar wat jouw gevoelens en behoeften zijn. En wat de gevoelens en behoeften van de ander zijn. Want als je jezelf en jouw behoeften niet (goed) kent omdat je bijvoorbeeld als hoogsensitief persoon HSP, al heel jong geleerd hebt om de ander te geven wat hij nodig heeft. En je geen idee hebt wie jij bent en waar je behoefte aan hebt, dan wordt het heel lastig voor de ander om jou daarin tegemoet te komen. Lees als je hoogsensitief bent ook eens mijn artikel: De narcist en de hoogsensitief persoon, als hij maar gelukkig is
Zelfonderzoek
Dus zul je eerst op zelfonderzoek uit moeten. En als je er voor jezelf uit bent, wat je echt nodig hebt, is een rechtstreeks eerlijk verzoek de meest aangewezen manier om eerlijk naar jezelf en de ander te zijn. Het kan ook zijn, afhankelijk van de situatie, dat het nodig is dat je stevige grenzen gaat stellen. Waarbij een grens pas een grens is als er ook een consequentie is. Zonder consequentie is het in feite helemaal niks... Ja een verhaal van jou over hoe jij ergens over denkt en voelt. Maar als jij degene bent die ergens last van heeft, dan blijft de last bij jou liggen als je er geen consequentie aan verbindt. Het is juist die consequentie die er voor gaat zorgen dat de last bij de ander komt te liggen, waardoor hij of zij in beweging gaat komen.
Gun jezelf hulp als je dat nodig hebt!
Ik kan me voorstellen dat als je in een situatie zit waarin je te maken hebt met emotionele chantage dat dit inzicht misschien nog niet voldoende is om je patronen ineens te veranderen. Zeker als inderdaad sprake is van hoogsensitiviteit en je in jouw leven niet je eigen identiteit hebt opgebouwd omdat je je altijd aan de ander hebt aangepast. Het kan dan een heel wijs besluit zijn, daar hulp bij in te schakelen. En reken maar dat in dat geval iedere cent die je in jezelf investeert dubbel en dwars uitbetaalt.
Zelfvertrouwen voor vrouwen
Als zelfvertrouwen nog niet zo vanzelfsprekend voor je is, meld je dan vandaag nog aan voor de 12 weekse online training Zelfvertrouwen voor Vrouwen (ook voor mannen geschikt :-)). Met iedere week een extra bonus. Alle lessen zijn niet alleen te lezen, maar ook te beluisteren of te kijken en te luisteren, mocht je geen 'lezer' zijn.
Gratis e-book Liever Assertiever downloaden?
Meer informatie over hoe je grenzen stelt en goed voor jezelf kunt zorgen zonder de ander daarbij uit het oog te verliezen? Vraag dan mijn gratis E-book Liever Assertiever aan of een van mijn andere gratis E-books.
Leuk of waardevol artikel?
Als je dit artikel waardevol vindt, help dan mee dit te verspreiden door het te delen met andere vrouwen. Dit kan o.a. door middel van social media knoppen. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat. Wat is jouw eerste stap om beter voor jezelf te zorgen?
