Je staat er misschien niet echt bij stil, maar alles, maar dan ook echt echt alles wat we in ons leven doen, wordt bepaald door twee fundamentele behoeften. Het wordt ook wel het pijn en plezier principe genoemd. Want het is enerzijds de behoefte om pijn of angst te vermijden en anderzijds de behoefte om plezier te hebben of je verlangen te leven. Je kunt het zo gek niet bedenken maar alles wat je doet of juist niet doet, kun je terugvoeren op een van beide behoeften.
Pijn en plezier als biologisch principe
Deze beide behoeften worden biologisch aangestuurd en ze zijn ook de sturende kracht in ons leven. Hoe gek dat misschien op het eerste gezicht ook lijkt, uiteindelijk neem je echt iedere beslissing op basis van dit principe. Je kunt misschien wel denken dat je heel rationeel beslissingen neemt, maar vaak heb je je beslissing onbewust al genomen en ga je nadien redenen bedenken om je beslissing te rechtvaardigen. Zo weet je vaak al precies: Ik wil die auto of dat jurkje hebben, zonder dat je dat direct verstandelijk kunt onderbouwen. Integendeel. Soms koop je dat jurkje zelfs terwijl je weet dat je portemonnaie zegt: Niet doen. Maar het gevoel, het verlangen een mooi jurkje te hebben is dan groter en je luistert niet naar je angst voor een lege portemonnaie. En soms is er iets dat je weerhoudt om te doen wat je wilde doen, omdat de (onbewuste) pijn of de angst te groot is. Hoe werkt dat mechanisme nu in ons systeem? Wat betekent het en wat is het gevolg van zo onder invloed te staan van deze twee basale principes?
Pijn betekent: hier is iets mis
Die twee heel basale behoeften of mechanismen komen voort uit het feit dat we in een wat je duale werkelijkheid zou kunnen noemen leven. We leven in een werkelijkheid van groot en van klein. Van dik en van dun. Van hoog en van laag. Van mooi en van lelijk. Van 'goed' en van 'fout'. En dus ook van pijn en plezier of van angst en verlangen. Al die verschillende begrippen en betekenissen leveren een bepaald gevoel in je zenuwstelsel op. Ons denken is de hele dag door (en meestal onbewust) aan het oordelen. En aan het betekenis geven van wat er in je werkelijkheid is. Of we dat nu leuk vinden of niet. Het is gewoon wat ons denken doet. De betekenis die ons denken aan pijn geleerd heeft te geven is meestal als volgt: Voor je zenuwstelsel betekent pijn vaak: Hier is iets aan de hand. Er is iets niet goed. En chronische en intensieve pijn betekent beschadiging. Is die beschadiging groot genoeg, dan is het gevolg dat er iets afsterft.
Overleef stand
In de natuur gaan beschadigde dingen uiteindelijk gewoon dood. Voor je overleving, waar het oudste deel van je hersenen (het reptielenbrein) over gaat is dat iets dat je niet zou moeten willen. Want pijn brengt (in ieder geval in ons perspectief) onze overleving in gevaar. Ons zenuwstelsel is daarom ook van oudsher getraind om zoveel mogelijk pijn te vermijden. Dat is over het algemeen geen bewuste keuze, maar een automatisme omdat het dus dat oudste deel van je hersenen betreft die direct in de 'overleef stand' gaan als er sprake van pijn is. Als je reptielenbrein aan het werk is dan neem je geen weloverwogen besluiten. Dan zit je in de vechten of vluchten stand. Het resultaat daarvan is dat veel mensen blijven zitten waar ze zitten. Dat lijkt misschien raar, maar je went over het algemeen snel aan een situatie die minder comfortabel of plezierig is. Wie had er bijvoorbeeld een jaar geleden ooit gedacht dat je kerst 2020 verplicht thuis zou moeten doorbrengen en dat je met een mondkapje de winkel in moest. Maar laten we eens naar een ander voorbeeld kijken.
In de val zitten
Stel je bent niet helemaal tevreden met je gewicht. Je komt vervolgens weer een paar kilo aan, dan denk je wellicht: Nou ja, het is niet zo goed dat ik twee kilo ben aangekomen, maar ik zie wel, ik begin maandag wel met lijnen. Maar maandag was een drukke dag en die patat met kibbeling is dan toch wel weer erg lekker en makkelijk. Of er gebeurt iets naars en als gevolg daarvan heb je spanning en stress en dan is het toch wel fijn als dat eten je kan troosten. En voordat je het weet ben je nog weer verder aangekomen. In het begin kun je je dat bijna niet voorstellen, maar over een langere periode van weken of maanden zeg je tegen jezelf: Ach het valt ook wel mee. Mijn broeken passen nog, ze zitten misschien een beetje strakker, maar nou ja, toe maar. Ik ben ook wel weer eens toe aan een nieuwe broek. En dan zit je in de val. Je laat je in die situatie leiden door je korte termijn pijn of ongemak die je kwijt wilt in plaats van het plezier van dat gezonde gewicht en je vrijer kunnen bewegen. In die situatie laat je je door je korte termijn pijn (de drukte van de dag of de spanning en de stress) leiden om je beter te voelen. Je wilt je weg bewegen van de pijn. Het is niet dat je nu zo'n verlangen hebt naar dat eten, maar je wilt je niet zo voelen als je je voelt, gespannen door de drukte en de stress. Dat gevoel wat je vermijden wilt is de uitlokkende factor om toch maar weer door de knieën te gaan voor die patat of chocola, of whatever... Je verlangen naar een gezond en slank lichaam, wat er ook ergens is, is niet groot genoeg afgezet tegen de pijn van de spanning van de drukke dag of die nare gebeurtenis.
Pijn sterker dan plezier
Over het algemeen laten we ons meer leiden door angst of pijn dan dat we ons laten leiden door plezier of verlangen. Daarmee is pijn en/of de angst een sterkere motivator dan plezier en/of verlangen. Als je bij jezelf ontdekt dat jij ook vooral gedreven wordt door pijn zul je daarom in de praktijk veel meer doen en beslissingen nemen om pijn te vermijden, dan je ooit zult doen om plezier te hebben. Vaak doen we ook meer om een tientje te houden of terug te krijgen, dan we ooit zullen doen om duizend euro te krijgen.
Laat jij je ook leiden door de negatieve pool?
Als je er van een afstand naar kijkt best bijzonder nietwaar? Want waarom zou je je laten leiden door de negatieve pool in plaats van door de positieve? Het antwoord daarop is tegelijkertijd weer niet zo ingewikkeld. Want waar we ons door laten leiden ligt in onze blauwdruk vast. Vast in de zin van dat dat is wat we zonder erbij na te denken doen. Niet vast in de zin van onveranderlijk :-). Je hebt het gewoon op die manier van je ouders of andere verzorgers geleerd en overgenomen. Of er zijn specifieke incidenten geweest die hebben gemaakt dat je voor je overleving die keuze hebt moeten maken. Dat is niet goed en het is niet fout. Het is gewoon hoe dit soort processen werken. Maar je kunt er wel last van hebben of krijgen. En als je ergens last van hebt, kun je er beter maar wat aan doen. Als je er tenminste echt vanaf wilt. Hoe doe je dat?
Pijn en plezier als motivator in je beslissingen
Hoe we ons voelen op elk moment in ons leven wordt vooral bepaald door waar we onze aandacht op richten en waar we onze energie in steken. Op ieder moment in ons leven, in wat voor situatie we dan ook maar zijn en waar we dan ook maar zijn, is datgene waar we onze aandacht op richten het meest werkelijk en het meest waar voor ons. Waar we onze aandacht op richten bepaalt hoe we de werkelijkheid ervaren. Wil je dus meer vanuit je verlangen leven en je gedrag daaromtrent veranderen, dan moet je je aandacht richten op:
- Hoe het niet veranderen van je gedrag uiteindelijk meer pijn zal brengen dan het wel veranderen
- Hoe het veranderen van je gedrag je onmiddellijk en meetbaar plezier brengt
Aandacht is de sleutel
Om je gedrag te kunnen veranderen, moet je datgene waar jij pijn en plezier aan verbindt veranderen. Je kunt dat als volgt bekijken: Als je in een situatie waar je last van hebt, vooral kijkt naar de winst die de situatie je brengt, dan zul je niet snel in beweging komen om het anders te maken. Je focust dan meer op het voordeel dan op het nadeel. Je kunt dat proces ook omkeren. Door meer je aandacht te richten op de last en minder op het voordeel, zul je meer noodzaak in jezelf ervaren om er iets aan te doen.
Voorbeeld:
Als we weer kijken naar het bovenstaande voorbeeld waarin je wellicht een paar (of meer) kilo te zwaar bent en je blijft tegen jezelf zeggen: Ik moet afvallen, maar het eten is zo lekker, dan gaat afvallen 'm niet worden. Maak je in gedachten dat eten minder lekker en de gevolgen van het eten groter en zwaarder, dan voel je meer innerlijke noodzaak om je aan je afspraak met jezelf te houden en houd je het ook beter en langer vol. Nu is het voorbeeld misschien niet het meest handig gekozen omdat er bij ons gewicht veel meer factoren zijn die meespelen. Het is niet alleen maar je mindset, hoewel die wel een rol speelt. Maar als je bepaalde voedingsstoffen tekort komt zul je zelfs met de beste mindset uiteindelijk weer zwaarder worden. Hetgeen dan misschien weer wat over je strategie om af te vallen zegt. Maar goed, toch even van dit voorbeeld uitgaande kun je jezelf de vraag stellen wat er gebeurt als je niets verandert in een situatie waar je last van hebt. Hoe ziet je leven er over een jaar uit? Hoe over vijf jaar en hoe over tien en twintig jaar. Breng jezelf in de pijn die het je brengt, zodat je de noodzaak letterlijk voelt om in beweging te komen en je situatie aan te pakken en te veranderen. En breng jezelf daarna in gedachten in de situatie dat de verandering al een feit is en je de positieve gevolgen daarvan ervaart. En zie dat ook weer over een jaar, over vijf jaar en over tien en twintig jaar. Jezelf de gelegenheid geven om even echt te voelen wat dat met je doet vergroot je motivatie om in beweging te komen.
Papa ik lijk steeds meer op jou
Maar hoe zit dat nu met het gegeven dat we vaker door angst dan door verlangen gedreven worden? Zoals ik al zei heeft het veel te maken met de conditionering die je van huis uit hebt meegekregen. Je doet gewoon wat je moeder ook deed of wat je vader tegen je zei en andersom. Vaak als je in het donker ’s nachts alleen bent, voel je oude angsten die je ook als klein kind hebt ervaren. Je hoort misschien vreemde geluiden en je voelt de angst voor het onbekende langs komen. Misschien moet je zelfs de neiging onderdrukken om onder je bed te kijken. Of misschien ben je net als ik eerder ook was, bang om alleen en eenzaam ‘over’ te blijven. Welke angst je ook voelt, het zijn uiteindelijk allemaal spoken uit je verleden.
Associaties
Die angstige gedachten en gevoelens komen bovendrijven als gevolg van eerdere associaties met situaties die we eerder hebben meegemaakt in ons leven. Je zou het kunnen zien als sporen die over zijn gebleven uit oude pijnlijke situaties. Er zijn bepaalde bewuste of onbewuste associaties en je voelt je lichaam gespannen raken en verstijven en voelt de angst die je ooit eerder meemaakte in je leven. Het kan zijn dat je je dat bewust bent als het gebeurt, maar het kan net zo goed zijn dat je het idee hebt dat het je zomaar overkomt. Het kan zijn dat je vader of moeder destijds misschien die geluiden maakten zonder dat je in de gaten had dat zij dat waren. In ieder geval had je op dat moment misschien angstige gedachten en was er een bange stem in jou die je vertelde dat er gevaar dreigde.
Onveilige situatie
Misschien was er destijds ook wel daadwerkelijk sprake van een onveilige situatie. En was je op dat moment ook terecht bang. Misschien waren er inderdaad spannende gebeurtenissen. Hoewel je dat als kind niet bewust waarneemt, neemt je lichaam, je zenuwstelsel het wel waar. Voor een kind is het soms een soort van normaal dat papa dronken is en tegen mama schreeuwt. Het kind weet niet beter. Maar het lichaam van het kind reageert er wel op. Want uiteindelijk is het voor een kind geen positieve voedende situatie. Maar misschien heb je ook wel van huis uit meegekregen dat de wereld een onveilige plaats is om te vertoeven. En vertelde je moeder je iedere keer als je naar school ging dat je vooral uit moest kijken en moest opletten. Of kreeg je op regelmatige bais kritiek waardoor je ging denken dat je niet goed was zoals je was. Wat de specifieke achtergrond ook is, vrijwel iedereen heeft van dit soort spoken in zijn verleden zitten.
Geen veilige plaats
We hebben daarmee allerlei signalen meegekregen dat de wereld waar we in leven niet een veilige en liefdevolle plaats is. Misschien hadden je ouders destijds vaak ruzie met elkaar. Misschien had jij vaak ruzie. Er kunnen allerlei redenen zijn waardoor je destijds de wereld als niet veilig hebt ervaren. En wat de reden ook is of was, het zorgt er in ieder geval wel voor dat je hersens bewijzen gaan zoeken dat wat jij denkt waar is.
Zoekt en gij zult vinden
En in de werkelijkheid van ons denken is het nu eenmaal zo dat als je daarnaar zoekt, je de bewijzen ook zult vinden. Want wat jij gelooft dat waar is, bepaalt in belangrijke mate in welke werkelijkheid je leeft. Als je bange gedachten denkt, zul je bange ervaringen meemaken. Het kan zijn dat je een nare, bange en traumatiserende jeugd hebt gehad. En waarschijnlijk heb je dan nu nog steeds angstige momenten. Het bange kind dat in jou leeft, heeft op dit punt geen veilige basis meegekregen. Het heeft destijds niet gekregen waar het wel behoefte aan had. De kans is overigens groot dat jouw ouders jou dat niet hebben kunnen geven, omdat ze dat zelf als kind ook niet hebben meegekregen. En wat je zelf niet hebt, kun je ook niet aan een ander geven.
Behoefte aan veiligheid
Jouw innerlijk kind heeft net als ieder ander nog steeds behoefte aan veiligheid. Behoefte aan jouw veiligheid. Je ouders gaan jou die veiligheid niet meer geven. Dat kun je nu als de volwassen jij alleen nog maar zelf doen. Als je in hoofd, met je angstige gedachten dit oude proces steeds opnieuw blijft herhalen, dan blijf je dit soort situaties steeds opnieuw herleven. Net als in het verhaal van de oude indiaan en zijn wolven.
Twee wolven
Binnen in mij, zei een oude indiaan tegen zijn kleinzoon, is vaak een gevecht gaande. Het is soms zelfs een afschuwelijk gevecht, alsof er twee wolven met elkaar vechten. De ene wolf in mij is slecht – hij bestaat uit woede, angst, jaloezie, verdriet, spijt, hebzucht, verwaandheid, leugens, valse trots, superioriteit en ego gesnuif. De andere wolf in mij is goed – hij is vreugde, vrede, liefde, hoop, kalmte, nederigheid, vriendelijkheid, welwillendheid, medegevoel, vrijgevigheid, waarheid, compassie en geloof. En… zei hij tegen zijn kleinzoon, als je goed kijkt, woedt in jou binnenste waarschijnlijk vaak precies dezelfde strijd – en waarschijnlijk geldt datzelfde wel voor ieder mens. De kleinzoon liet die woorden in zichzelf omgaan en vroeg toen aan zijn grootvader: Maar grootvader, welke wolf zal het gevecht dan winnen? Waarop de oude indiaan glimlachte en eenvoudig antwoordde: Degene op wie jij je aandacht richt en die jij daarmee te eten geeft.
Welke wolf krijgt jouw aandacht?
En jij? Welke wolf geef jij te eten? Welke wolf in jou krijgt jouw aandacht en jouw energie? De wolf die jij te eten geeft zal bepalen hoe jouw werkelijkheid eruit ziet. Voed je je angst of voed je je verlangen? Maak je je pijn groter of je plezier? Wat je ook doet het is niet goed en het is niet fout. Maar de positieve pool van het plezier en verlangen geeft je een veel plezieriger en gelukkiger leven. Ik nodig je daarom ook uit om je kwade en angstige wolf langzaam uit te laten hongeren. Niet door hem compleet te negeren en te ontkennen. Maar door je bewust te zijn van de boodschap die hij brengt. De boodschap van het feit dat er nog oude niet verwerkte gebeurtenissen in jou leven. Gebeurtenissen die nog gevoeld en geleefd willen worden.
Wat is de boodschap van de pijn of de angst?
Door te kijken wat de boodschap van je angst of je pijn is en door voor het kleine kind in jezelf te zorgen kun je heling brengen in je bestaan. Daarnaast zijn er allerlei technieken die je kunt gebruiken om deze oude kindertrauma's op te lossen. Emotional Freedom Technique EFT is er een van. Verder kun je er bewust voor kiezen een andere werkelijkheid te creëren door iets anders over jezelf en de werkelijkheid te gaan geloven. Ik nodig je van harte uit om daar hier en nu mee te beginnen. Geef je tijd, energie en aandacht vooral aan de wolf die jou geluk, liefde en goedheid brengt. Opdat dat ook steeds meer jouw werkelijkheid wordt!
Meer lezen over dit onderwerp? Lees dan verder in: Mijn schaduw en ik
Pak de regie!
Besluit om controle te nemen in plaats van je door pijn en plezier te laten regeren. Om de controle over je leven in handen te nemen, moet je controle nemen over jouw vermogen om beslissingen te nemen. Als je een echt waarachtig besluit neemt, heb je de kracht om wat je ook maar wilt te veranderen. Een beslissing waar op je per definitie een onmiddellijke actie laat volgen. Want de kwaliteit van je leven wordt vooral bepaald door de kwaliteit van de beslissingen die je neemt op elk moment in tijd
Wil jij ook de beste versie van jezelf worden?
Mocht je nog een extra zetje in de rug kunnen gebruiken bij het bereiken van jouw doelen of bij het uitvoeren van je wensen, dan kun je je altijd aanmelden voor een van mijn online trainingen of voor coaching.
Gratis E-book Van wens naar werkelijkheid
Wist je dat 95% van de mensen die een goed voornemen voor bv. het nieuwe jaar hebben dat voornemen niet waarmaakt? De reden daarvoor is dat de meeste mensen niet weten hoe het proces voor het behalen. Download het E-book van Wens naar Werkelijkheid of een van mijn andere gratis E-books om ervoor te zorgen dat jij jouw wensen wel laat uitkomen!
Leuk of waardevol artikel?
Als je dit artikel waardevol vindt, help dan mee dit te verspreiden door het te delen met andere vrouwen. Dit kan o.a. door middel van social media knoppen. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat. Wat is jouw eerste stap om beter voor jezelf te zorgen?
