Uitstelgedrag en doorzettingsvermogen

Uitstelgedrag en doorzettingsvermogen, wat hebben ze met elkaar te maken? Doorzettingsvermogen is als benzine voor je auto. Natuurlijk kan het wel eens gebeuren dat je het gevoel hebt dat de wielen van je auto spinnen, maar met echt doorzettingsvermogen kom je daar altijd wel weer uit. Zonder doorzettingsvermogen is het zelfs maar de vraag of je je auto aan de praat krijgt. Of sterker nog: Of je ooit wel in de auto stapt...  Het tegenovergestelde van doorzettingsvermogen is uitstelgedrag. Waar je bij doorzettingsvermogen nooit opgeeft, begin je er bij uitstelgedrag maar niet eens aan. Je komt gewoon niet van de pot... Zowel doorzettingsvermogen als uitstelgedrag hebben zo hun voor- en nadelen. En beide kan een boodschap voor je hebben over of wat je aan het doen bent of wilt gaan doen echt bij je hoort...

Doorzettingsvermogen

Doorzettingsvermogen is een fijne kwaliteit in het bereiken van je doelen. Overigens niet te verwarren met geduld. Die twee halen mensen nog wel eens door elkaar. Deed ik zelf lange tijd geleden ook. Ik dacht dat ik geduldig was omdat ik zoveel doorzettingsvermogen had. Maar geduld is echt iets anders. Iemand die geduld heeft legt probleemloos iets wat de ander niet snapt nog een keer uit. En daarna misschien nog een keer. Iemand met doorzettingsvermogen, maar zonder veel geduld, kan daarin veel sneller afhaken. Tenzij het je hoogste doel is om de ander iets uit te willen leggen. Maar dan nog is het doorzettingsvermogen en geen geduld. Nadeel van doorzettingsvermogen is het risico om over je eigen grenzen heen te gaan. En wellicht ook over die van anderen. Belangrijk is dat je op tijd weet te stoppen en niet door gaat terwijl het duidelijk is dat je op een doodlopend spoor zit. Of doorgaan waar je lichaam na de subtiele signalen dat je over je grens bent gegaan en harder tegen je begint te roepen dat je stoppen moet. Je kunt met doorzettingsvermogen veel bereiken, maar ook veel kapot maken.

Teveel doorzettingsvermogen

Doorzettingsvermogen waar TE voor staat werkt enorm ondermijnend. Het verwordt dan tot iets dat je regelrecht op een burn-out doet afstevenen. Doordat je niet geleerd hebt dat het soms ook goed is om te stoppen, ga je door waar dat niet meer functioneel is. Je doet jezelf dan meer kwaad dan goed. Maar als je als kind zijnde GEEF NOOIT OP als belangrijke waarde hebt meegekregen, dan kan het je mogelijk soms moeilijk vallen om op tijd te stoppen. En dan leert het leven het je wel in de vorm van die burn-out. Er zijn voor iedereen grenzen aan wat haalbaar, functioneel en nog gezond is. Hoe beter je leert luisteren naar de subtiele signalen van je lichaam hoe beter je je grenzen zult voelen. Je leeft dan mee met de stroom om het zo maar te zeggen. Niet dat je bij iedere eerste tegenslag de handdoek in de ring moet gooien, dat bedoel ik niet. Maar als je doelen in lijn liggen met je ziele-doelen, dan zal je lichaam je aan de hand van subtiele signalen laten weten of je nog op je pad zit of niet. In tegenstelling tot doorzettingsvermogen kent uitstelgedrag iets omgekeerds.

Perfectionisme en uitstelgedrag

Uitstelgedrag heeft als voordeel dat je niet zo snel iets 'verkeerd' kunt doen. Want als je niets doet, kun je het ook niet 'fout' doen. Die angst voor fouten is een van de mogelijke onderliggende mechanismen bij uitstelgedrag. Wat ik vaak hoor als reden voor uitstelgedrag is dat mensen de neiging hebben te perfectionistisch te zijn. Alles moet van te voren perfect uitgedacht en geregeld zijn. Geen afleiding, niet te veel lawaai, ik moet me goed voelen, ik kan niet werken met hoofdpijn, etc. Niet kunnen stoppen heeft ook een geweldige verklaring: Ik ben gewoon nooit tevreden, Zo ben ik nu eenmaal. Ik wil graag alle puntjes op de i hebben. Wat weer hoort bij doorzettingsvermogen.

Faalangst

Volg je wat er gebeurt? De perfectionist in je zegt dat de lat te hoog voor je ligt en dat je daar niet aan kan voldoen. Op die manier creëer je een verdedigingsmechanisme voor jezelf waarbij de verantwoordelijkheid buiten jezelf ligt. Meestal ligt er een bepaalde faalangst aan ten grondslag. En die faalangst vindt zijn oorsprong vrijwel altijd ergens in je jeugd. Misschien had je een depressieve vader die niks hebben kon en heb je geleerd op je tenen te lopen. Een kleine 'verkeerde' actie leidde misschien tot uitbarstingen van je vader en dat wil je als kind niet. Je wilt de erkenning en waardering van je ouders en dus ga je steeds beter je best doen. Maar dat steeds beter je best doen leidt er ook vaak weer toe dat het voor de depressieve ouder  nooit goed genoeg is. En dan ontstaat er een gevoel van machteloosheid die er voor zorgt dat je helemaal niet meer aan dingen begint. Niet dat dit DE reden is van alle uitstelgedrag, maar het is een voorbeeld van hoe het kan ontstaan. Als je als kind gepest bent en onzeker geworden bent, dan kan bijvoorbeeld ook iets vergelijkbaars ontstaan. 

Beter niets doen

Wat er uiteindelijk aan de hand is, is dat je bang bent om minder dan perfect te zijn. En het effect is dat je niet (meer) in beweging komt. Je maakt bewust of onbewust plaatjes van hoe je uitgelachen, bespot of bekritiseerd zult worden. En dat negatieve plaatje bevestigt je weer dat je beter niets kunt doen. Want als je het wel zou doen, dan zegt het kritische deel in je dat je niet goed bent zoals je bent. En dat wil je natuurlijk niet...

Ideaal gesproken

Een andere optie is dat je zo'n perfect plaatje hebt van hoe het idealiter zou kunnen en het lukt je niet om dat op die manier te doen. Stel je wilt gaan verbouwen en ergens in je systeem heb je een 'regel' die zegt dat geen dubbel werk wilt doen of hoort te doen. En in het hele proces van verbouwen heb je een ideale volgorde bedacht. Maar ergens in die hele trits van activiteiten is er iets wat je nog niet helemaal kunt overzien. Of je weet daarin nog niet precies wat je wilt. Je begrijpt dan misschien het gevolg: Je begint niet. Wat je in dergelijke situaties doet op het niveau van je identiteit doet is tegen jezelf zeggen dat je niet goed genoeg bent als het niet gaat zoals je denkt dat dat voor jou nodig is. Je begrijpt natuurlijk dat je jezelf daarmee niet versterkt, maar juist ondermijnt... 

Hapklare brokken

Wat je aan uitstelgedrag kunt doen is in ieder geval wat je doen wilt (of dat nu een boek schrijven, je huis verven of iets anders is) in kleinere hapklare brokken op te delen en ze een voor een oppeuzelen. Richt je aandacht op die ene kleine taak die vlak voor je ligt in plaats van dat ver weg doel ergens in de toekomst. Vervang je negatieve ergens ver weg in de toekomstplaatjes door positief hier en nu denken. Je hoeft niet die hele verbouwing te kunnen overzien. In verbouwingen zijn er altijd onvoorziene gebeurtenissen. Noem ze maar tegenvallers. Als je dat accepteert en er rekening mee houdt, is er niks aan de hand. Maar zodra je niet realistische verwachtingen hebt waarbij je van jezelf eist dat het precies moet gaan zoals jij voor ogen hebt, dan zet je jezelf klem. En dat is nergens voor nodig. Kweek wat emotionele spieren. Oefen jezelf in frustratietolerantie, want het is nu eenmaal niet zo in onze werkelijkheid dat alles precies zo gaat als jij dat wilt. Hoe beter je daarmee dealen kunt, des te gemakkelijker kom je in beweging en kun je je uitstelgedrag achter je laten.

Boek schrijven

Als ik je vraag om een boek met driehonderd pagina's te schrijven, dan haak je waarschijnlijk direct af. Maar, wanneer ik je vraag iedere dag één pagina te schrijven gedurende een jaar, dan wordt het al veel overzichtelijker. Toch zul je hier mogelijk nog wel weerstand en onvermogen op voelen. En als ik je zou vragen om alleen voor vandaag één pagina te schrijven dan wordt de kans nog groter dat je zegt: Dat kan ik wel. En als ik je dan de volgende dag vraag: Als je niet vooruit en niet terugkijkt, zou je dan  gewoon maar één pagina vol kunnen schrijven vandaag? Vast wel :-)

Geen tijd = geen prioriteit

Een andere reden voor uitstelgedrag is dat hetgeen je wilt doen of moet doen niet belangrijk genoeg voor je is. Het gevolg daarvan is dat je het onvoldoende prioriteit geeft. Je vindt bijvoorbeeld dat je van jezelf drie keer in de week zou moeten sporten. Want in jouw waardensysteem ligt opgeslagen dat je gezondheid belangrijk voor je is. En toch kun je iedere keer weer constateren dat je het in de praktijk niet waarmaakt. Want in de dagelijkse praktijk blijken ineens andere dingen belangrijk, waarbij je jezelf wijs maakt dat je er geen tijd voor hebt gehad. Maar wees je bewust: Geen tijd staat gelijk aan geen prioriteit. Je werk moet af, er is iets met je kinderen dat voor gaat, het regent en je moet op de fiets naar sportschool, enz. Het mag duidelijk zijn dat je daaruit kunt constateren dat sporten en dus je gezondheid toch minder belangrijk voor je zijn als dat je tegen jezelf zegt. Oftewel: je bent niet congruent. Je doet niet wat je zegt dat je belangrijk vindt.

Wie is er belangrijk?

Daaruit kun je dus ook afleiden dat het belangrijker maken in dit geval een oplossing kan zijn. Wat daarbij kan helpen is dat je voor jezelf nagaat wat er op de lange termijn gebeurt als je je gezondheid (of wat je anders uitstelt) niet die prioriteit geeft die het nodig heeft. Hoe ziet je leven eruit als je de beweging voor jezelf veronachtzaamt. In hoeverre gaat je gezondheid dan achteruit? En vraag je eens af wat het doet in je rolmodel naar je kinderen, als je zegt dat gezondheid belangrijk is, maar je tegelijkertijd steeds die beweging uitstelt? Geef je je kinderen dan mee wat je ze mee wilt geven? En wat gebeurt er met je zelfvertrouwen als je steeds maar niet doet wat je tegen jezelf zegt dat belangrijk is? Wordt je zelfvertrouwen daar groter van of neemt ze juist af? Dit soort kritische vragen kunnen je helpen om je prioriteiten effectiever te stellen. Als je deze ronde gehad hebt, dan doe je daarna nog een rondje met dezelfde vragen, maar dan hoe je leven eruit ziet als je wel die beweging neemt. Als je je wel aan je afspraken met jezelf houdt. Want laten we wel zijn het gaat niet sec om die beweging. Het gaat ook en misschien wel vooral om het gegeven dat je niet trouw aan jezelf bent. En dat wringt veel meer en brengt ook meer stress dan je je misschien bewust bent. Onderliggend kan ook nog spelen dat je jezelf minder belangrijk vindt, dan al die andere dingen. Als je een lage zelfwaardering hebt, dan gaan anderen vrijwel als vanzelfsprekend voor. Het lijkt me duidelijk wat je daar te doen hebt: Bouwen aan je zelfvertrouwen en je zelfwaardering!

Uitgestelde beloning

Wat ook vaak voorkomt bij uitstelgedrag is dat het uitgestelde gedrag zijn beloning pas op de langere termijn heeft. Dit gaat over onze basismotivatie bij al onze keuzes. Alles wat we besluiten te doen of niet te doen, doen we of om pijn te vermijden of om plezier te krijgen. Een andere uitleg is wel: Het vermijden van angst en het leven van je verlangen. Neem bijvoorbeeld stoppen met roken. Je weet allang dat roken niet goed voor je is en je wilt allang stoppen, maar het komt er maar steeds niet van. Wat hierin een belangrijke rol speelt is dat het roken je hier en nu, instant een gevoel van beloning geeft. Je voelt je er goed bij. Het geeft je rust en misschien ook een lekker gevoel (hoewel ik me daar als ex roker inmiddels niks meer bij voor kan stellen, hahaha). Dat betekent dus dat je iets op moet geven om een ander gevoel te krijgen. Alleen dat andere gevoel dat krijg je pas na verloop van tijd. Daar zul je eerst hard voor aan het werk moeten. En moeten afzien in dit geval. Want stoppen met roken vind je misschien wel heel moeilijk.

Beslissing uitstellen

Die uitgestelde beloning kan er ook voor zorgen dat je je besluit om te stoppen uitstelt. Er zijn overigens (lang geleden al) een aantal interessante onderzoeken gedaan. Die onderzoeken hebben aangetoond dat kinderen die op jonge leeftijd in staat waren om te kiezen voor die uitgestelde beloning later in hun leven significant succesvoller waren. De nog jonge kinderen (vijf, zes jaar) kregen de keuze tussen: nu één snoepje of dat ene snoepje tien minuten laten liggen en dan twee snoepjes krijgen. De kinderen die konden wachten bleken later in hun leven door dit mechanisme beter in staat om de juiste prioriteiten te stellen.

Ik vind het niet leuk

Wat natuurlijk ook meespeelt is of je datgene wat je uitstelt leuk vindt om te doen. Dat is een beetje vergelijkbaar met het voorbeeld van het roken. Want als je datgene wat je uitstelt niet leuk vindt, dan zit er ook geen energie op voor je. Je wordt er niet blij van en je komt er ook niet van in de flow. Er moet dan echt sprake zijn van een geweldige uitgestelde beloning of een sterke wilskracht wil je er dan aan beginnen. Of de pijn van het niet-doen moet groot genoeg zijn. Dat kan ook. Als je je baan kwijt raakt als je iets niet doet, dan is dat een groot gevolg, wat je waarschijnlijk niet wilt. En daarom doe je het. Maar omdat je het niet leuk vindt, stel je het uit.

Te weinig energie

En over energie gesproken, te weinig energie in zijn algemeenheid hebben, kan natuurlijk ook een reden zijn waarom je niet van de pot komt. Als je geen energie hebt, dan ben je geneigd alles bij het oude te houden. En te doen wat echt gedaan moet worden. Je hebt het dan gewoon niet over om te doen wat je wilt doen. 

Druk als gevolg van uitstelgedrag

Overigens is er ook nog de situatie waarbij je denkt dat je uitstelt, maar je in feite in je hoofd allang bezig bent. Je bent aan het broeden, voorbereiden en misschien dagdromen hoe het zou kunnen. Dat proces is in bepaalde situaties soms nodig om tot het gewenste resultaat te komen. Je kunt daar de betekenis van uitstelgedrag aan geven of je accepteert dat dit proces nodig is en je in feite aan bezig bent. Daarbij komt dat er een bepaalde categorie mensen is die het nodig heeft om dingen uit te stellen. Dat hebben ze nodig omdat op een gegeven moment de druk zo groot wordt dat die druk ervoor zorgt dat ze in actie/beweging komen. En als die druk eenmaal groot genoeg is, dan leveren ze juist door die druk de beste prestaties. Daarmee is uitstelgedrag dus in sommige situaties ook functioneel.

Accepteren dat je bent wie je bent

Val je in de laatste twee categorieën dan zou het misschien wel kunnen volstaan om te accepteren dat het voor jou nu eenmaal zo werkt. Dan kun je loslaten dat het anders zou moeten zijn dan het is. Heb je wel last van je uitstelgedrag als gevolg van een van de genoemde factoren dan is jezelf beter leren kennen, accepteren en bouwen aan je zelfvertrouwen een must. Maar je kunt ook klein beginnen met een van de volgende twee tips.

Twee tips bij uitstelgedrag

Voor alle vormen van uitstelgedrag heb ik twee simpele tips: De eerste is: DOE HET NU! Spreek met jezelf af dat je je alleen richt op vandaag. Wat heb je nu te doen? Zeg ook tegen jezelf: Doe het nu! Schrijf je dagelijkse pagina van je boek! En bijschaven mag, maar perfect hoeft niet :-) Als je maar in beweging komt. De meeste mensen gaan de mist in omdat ze denken dat ze veranderingen in een maand klaar moeten hebben. Om vervolgens na een maand te constateren dat het niet is gelukt en tegen zichzelf te zeggen: Zie je wel, ik kan het toch niet... Stap niet in die val! Ga uit van het principe van Altijd Doorgaande Verbetering.

Tijdschrijven

Een andere simpele manier om je uitstelgedrag te tackelen is tijdschrijven. Houd eens een poosje (minimaal een week) bij waar je je tijd aan besteedt. Je denkt misschien wel dat je voor wat je wilt geen tijd hebt, maar is dat echt zo? Je zult waarschijnlijk verbaasd staan waar je je allemaal door laat (af)leiden gedurende de dag. Allemaal dingen die je weghouden bij je doel. Het tijdschrijven confronteert je met wat je doet en vooral wat je allemaal niet doet. Stephen Covey schrijft in zijn boek: De zeven eigenschappen van effectief leiderschap dat we veel te veel tijd verliezen in allerlei zaken die wel dringend, maar niet belangrijk zijn. Kijk maar eens naar hoeveel tijd je besteed aan televisie kijken, aan social media, aan je telefoon, spelletjes, etc. Dingen die je aandacht vragen maar die niet het verschil in je leven gaan betekenen. Dus breng je tijd in kaart en maak slimme keuzes als je jezelf de vraag stelt: Wat is echt belangrijk voor me?

Opschrijven

Je hoeft om tijd te schrijven niets spannends te doen. Een klein schriftje wat je gemakkelijk mee kunt nemen. Schrijf alles op wat je doet. En doe dat zo snel mogelijk. Als dat niet gaat, doe het dan zo snel mogelijk daarna. Minstens elke 30 minuten schrijf je op wat je doet. Je zult hoogstwaarschijnlijk verbaasd staan van waar je tijd allemaal aan op gaat. En realiseer je: Tijd is je meest schaarse goed. Het is het enige waar je nooit meer van zult krijgen. Elke niet zinvolle beste minuut komt nooit meer terug... Beide technieken lijken simpel. Maar vergis je niet. Ze zijn uiterst effectief om je uitstelgedrag aan te pakken. Enne... Een beetje doorzettingsvermogen er tegenaan gooien helpt natuurlijk ook :-)

Wil jij ook de beste versie van jezelf worden?

Mocht je nog een extra zetje in de rug kunnen gebruiken bij het bereiken van jouw doelen of bij het uitvoeren van je wensen, dan kun je je altijd aanmelden voor een van mijn online trainingen of voor coaching. Doe het nu! :-)

Gratis E-book Van wens naar werkelijkheid

Wist je dat 95% van de mensen die een goed voornemen voor bv. het nieuwe jaar hebben dat voornemen niet waarmaakt? De reden daarvoor is dat de meeste mensen niet weten hoe het proces voor het behalen. Download het E-book van Wens naar Werkelijkheid of een van mijn andere gratis E-books om ervoor te zorgen dat jij jouw wensen wel laat uitkomen!

Leuk of waardevol artikel?

Als je dit artikel waardevol vindt, help dan mee dit te verspreiden door het te delen met andere vrouwen. Dit kan o.a. door middel van social media knoppen. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat. Wat is jouw eerste stap om beter voor jezelf te zorgen?