Loopbaanbegeleiding: Lastige vragen in een sollicitatiegesprek. Hoe ga je ermee om?

Misschien vind je het confronterend als ik dit zeg: Lastige vragen in een sollicitatiegesprek bestaan niet, maar het is wel hoe ik er over denk. Want in feite zijn lastige vragen alleen maar lastige vragen in een sollicitatiegesprek waar je je niet op hebt voorbereid. En daar kun je wat aan doen. Ik kan en ga niet alles wat werkgevers kunnen vragen in dit artikel met je delen, want wat er gevraagd kan worden is in feite oneindig. Maar vaak zijn het wel variaties op dezelfde thema's. Wel heb ik diverse tips voor je.

Om ervoor te zorgen dat je goed voorbereid bent op de lastige vragen in een sollicitatiegesprek kun je een aantal dingen doen:

Stappen en tips

• Solliciteer alleen op banen die je echt wilt en waarvan je weet dat ze goed bij je passen. Als je niet helemaal zeker bent of je een bepaalde baan wel wilt, dan wordt iedere vraag al gauw een lastige. Je zult dan namelijk in iedere vraag geconfronteerd worden met je eigen onzekerheid over de keuze die je hebt gemaakt door wel te solliciteren. Is dat dan reden om niet te solliciteren? Nee, niet per se. Want het proces van solliciteren kan je juist ook bewust maken van dat proces in jezelf. En het kan er daarmee toe leiden dat je op een gegeven moment wel helder krijgt wat je wilt. Misschien leidt de weg van weten wat je niet wilt uiteindelijk naar wat je wel wilt. Je zou zelfs kunnen overwegen om je twijfel in te brengen. Soms kan het inbrengen van die twijfel ervoor zorgen dat je meer informatie ontvangt op basis waarvan je gemakkelijker een keuze kunt maken. Hetzij om er vol voor te gaan, hetzij om te besluiten dat het toch niet de juiste baan voor je is.
   
• Weet wie, maar vooral ook WEES wie je bent. Doe je vooral niet anders of beter voor dan je bent. Vroeg of laat wordt er anders doorheen geprikt en je moet steeds op je hoede zijn als je je anders voordoet dan je bent. Ga vooraf voor jezelf na wat je sterke en zwakke kanten zijn en wees je bewust van de kwaliteiten die je een potentiële werkgever te bieden hebt. Denk aan eerdere ervaringen die jou hebben geholpen. Maar kijk ook naar waar je valkuilen liggen. Waar ben niet of minder goed in. Doe niet net alsof je iets wel goed kunt als dat niet zo is. Als je je richt op datgene waar je wel goed in bent en waar je kwaliteiten liggen, houd je het veel langer en veel beter vol, omdat je van die dingen gewoon veel meer energie krijgt.
   
• Voordat je naar een sollicitatiegesprek toe gaat, bedenk je alle mogelijke vragen die gesteld zouden kunnen worden. Bedenk daar vervolgens ook de antwoorden op. En wanneer je je antwoorden bedenkt, beschrijf de situatie dan zo levendig mogelijk. Beschrijf het zo alsof de ander kan zien wat je in een bepaalde situatie doet. Dus creëer een zo concreet mogelijk beeld/plaatje van wat je hebt gedaan. Kun je zelf geen vragen bedenken, dan vind je in het artikel Veelgestelde vragen in een sollicitatiegesprek een greep uit veelgestelde vragen in een sollicitatiegesprek.
   
• Wees je bewust dat de werkgever in jou geïnteresseerd is, anders werd je niet uitgenodigd voor een gesprek. Doe jezelf niet tekort en realiseer je dat je wat te bieden hebt. Dat zal het makkelijker maken om te antwoorden. Het is in een sollicitatiegesprek gepast om een klein beetje over jezelf op te scheppen. Je doet jezelf tekort wanneer je dat niet doet, want anderen doen dat ook. Het gaat er niet om te overdrijven of liegen, maar je mag het net iets kleuriger maken. En realiseer je ook dat mannen dat veel gemakkelijker doen dan vrouwen. Hoewel ik me realiseer dat ik generaliseer is het mijn ervaring dat mannen soms al solliciteren als ze aan twee van de tien functie-eisen voldoen omdat ze vinden dat ze dan geschikt zijn. En bij veel vrouwen is dat precies andersom. Als zij aan twee van de tien eisen niet voldoen solliciteren ze niet, omdat ze denken en vinden dat ze niet voldoen. Een beetje meer lef mag meisjes!!!
   
• Praat ongeveer even veel over de toekomst als over het verleden, oftewel over wat je hebt bereikt en gedaan en over wat je nog zou willen ervaren en creëren. Vermijd daarbij zoveel mogelijk vervelende dingen uit het verleden en richt je aandacht op wat je de organisatie te bieden hebt en op de reden waarom je daar werken wilt. Als een vraag je van slag maakt, geef dan niet meteen antwoord. Geef jezelf de tijd om je gedachten op een rijtje te zetten en geef eventueel aan dat je later op de vraag terug wilt komen. Als er een negatieve aanleiding is om van werk te veranderen omdat je bv. in een conflict met je vorige werkgever terecht bent gekomen en je kunt het niet vermijden om een toelichting te geven, gebruik dan de sandwichmethode. Daarin verpak je de eventuele negatieve gebeurtenis of boodschap in twee positieve gebeurtenissen. Je licht eerst toe wat je ja is, dan vertel je de wat meer negatieve aanleiding en dan eindig je opnieuw met je ja. Vertel daarom  eerst waar je naar op zoek bent. Want dat is als het goed is positief. Dan waarin je bent vastgelopen in je vorige baan, wat je daar vervolgens van hebt geleerd en dat je om die reden op zoek bent naar....  Dat zou er als volgt uit kunnen zien: Ik ben op zoek naar een baan waarin ik de ruimte heb zelfstandig te werken. In mijn vorige baan zaten er nogal veel controlemomenten in het werk. Dat gaf mij stress en spanning, waardoor ik soms juist fouten ging maken die ik anders niet maak. Daarom zoek ik werk met een grotere regelvrijheid.  
   
• Beantwoord de voor jou lastige vragen in het sollicitatiegesprek zoveel mogelijk positief. Gooi nooit met modder naar oude collega’s of bedrijven. Dat keert zich alleen maar tegen je. Uiteindelijk is er altijd ook die andere kant: Ook al was je vorige baas een hork. Het zegt ook iets over jou en jouw onvermogen daar op een adequate manier mee om te gaan. En schiet nu niet meteen in de weerstand door te zeggen dat iedereen er zo over denkt, dan dat verandert niets aan het gegeven dat er voor jou ook een 'les' of een 'boodschap' in zit. Dus houdt het bij jezelf en veroordeel een ander niet.
  
  
• Zorg dat je zoveel mogelijk te weten komt van het bedrijf en de functie waarvoor je bent uitgenodigd. Praat als dat mogelijk is met de huidige functionaris/medewerker en kijk of je er achter kunt komen wat de organisatie vraagt van de medewerkers. Lieg niet, maar zet jezelf neer als de ideale kandidaat.
   
• Kijk voor het gesprek je c.v. nog even door. Veel vragen ontstaan in reactie op je c.v. Dus vraag je van te voren af welke vragen je c.v. op zou kunnen roepen. Heb je een gat in je c.v.? Wees voorbereid op vragen daarover. Een klein gat kun je dichten door de periode waar je ergens hebt gewerkt niet in maanden en jaren te vermelden, maar alleen in jaren. Zo kun je kleine gaten laten wegvallen.
   
• Ga er niet omheen zitten draaien als je een lastige vraag in het sollicitatiegesprek krijgt. Geef gewoon antwoord. Zeg desnoods dat het voor jou een lastige vraag is. En reken er mee af. Als je onzeker over komt volgen er daarna vast meer vragen die je onzeker maken. Accepteer je mindere punten, maak ze niet mooier dan ze zijn. Ook de ideale kandidaat heeft dingen die net iets minder passen. Dat hoeft niet doorslaggevend te zijn.
   
• Als je een van de lastige vragen in het sollicitatiegesprek niet begrijpt, dan mag je gerust vragen om de vraag te herhalen of te verduidelijken. Dat is beter dan dat je net doet alsof je het begrepen hebt. Meestal wordt de vraag de tweede keer net even anders gesteld zodat je hem dan waarschijnlijk alsnog begrijpt. Het is sowieso aan te raden om de vraag in je eigen woorden te herhalen en zo te checken of je de vraag goed hebt begrepen, om te voorkomen dat je op iets anders antwoord dan werd bedoeld. Er zit nu eenmaal hier en daar ruis op de lijn in de communicatie en het is handig dat te voorkomen. In dat kader is het ook zinvol om als je je antwoord gegeven hebt, nog even te checken of dit was waar de selectiecommissie naar op zoek was. 

Doen:

Fris, bescheiden en ontspannen

Zorg dat je fris bent. Zowel in de zin van uitgeslapen als in de zin van gedoucht. Gebruik geen sterke luchtjes of zeer uitgesproken kleding zoals punk of gothic. Wees ook in je haardracht, sieraden of andere lichaamsversierselen terughoudend en bescheiden. Als je jezelf goed neerzetten wilt, wees dan zoveel mogelijk jezelf en ontspannen.  Gebruik ook zeker geen dure woorden waarvan je de betekenis niet kent. Als je niet weet wat een woord betekent, gebruik je het niet.

Op tijd

Zorg dat je ruim op tijd op weg gaat. De druk van te laat komen draagt niet echt bij aan je innerlijke rust en een ontspannen indruk. Beter iets te vroeg en even wachten, dan een excuus moeten bedenken voor je late komst. Ongeveer tien minuten van te voren meld je je.

Het gaat om de klik

Realiseer je hoe belangrijk het is dat er een klik is. Hoe goed je ook bent, als ze je niet aardig vinden, dan zullen ze je niet inhuren voor de job. Let daarom goed op je lichaamstaal en maak contact met alle bij het gesprek aanwezige personen. Als je weet die de beslissingsbevoegde is, dan kan het handig zijn daar net iets meer oogcontact mee te maken.

Tweerichtingsverkeer

Houd voor ogen dat het gesprek niet alleen over jou gaat. Het is net zo goed voor jou de gelegenheid om na te gaan of jij wel bij die organisatie en in die functie aan het werk wilt. Als de interviewer je vraagt of jij nog vragen hebt is nee zeggen onhandig. Zorg dat je altijd minimaal twee of drie vragen over de organisatie of de baan hebt. Vraag jezelf van te voren af wat voor jou cruciale dingen zijn die je graag in je werk wilt ervaren. En check of het beeld dat je uit de vacature hebt gekregen klopt met wat jij daarvan begrepen hebt. Het is altijd naar achteraf te moeten constateren dat je dat niet hebt gedaan en je nieuwe baan tegenvalt omdat voor jou belangrijke dingen of waarden daar niet matchen met wat jij nodig hebt. In het artikel: Hoe werkt een kennismakingsgesprek?    vind je voorbeelden van vragen die je zou kunnen stellen in een sollicitatiegesprek of in een telefoongesprek vooraf aan je sollicitatie. En wees je bewust dat het regelmatig voorkomt dat werkgevers dat lastige vragen in een sollicitatiegesprek. Maar dat je juist daardoor jezelf beter neerzet in het sollicitatiegesprek.

Toon interesse

Zorg dat je vooraf zoveel mogelijk te weten komt over de organisatie. Welke relevante dingen zijn in het verleden gebeurd en waar wil de organisatie naar toe. Wat zijn ontwikkelingen in het bedrijf? Hoe staat het bedrijf er financieel voor. Tijdens het gesprek kun je daar eventueel naar verwijzen. Je laat daarmee zien dat je interesse hebt in de organisatie, wat je een voorsprong op anderen geeft. Hoe belangrijk dit is, heb ik zelf aan den lijve moge ondervinden toen ik een vaste baan op had gezegd om bij een ander bedrijf te gaan werken dat binnen een jaar failliet ging. Als ik de cijfers had opgevraagd en me daarin had verdiept had ik me een gedwongen ontslag kunnen besparen.

Omkeren

Keer potentiële negatieve antwoorden om in positieve. Een veel voorkomende vraag is wat een zwakke kant van je is. Dit is absoluut een vraag waar je op voorbereid dient te zijn. Als je geen slechte eigenschap kunt bedenken, dan is dat al je slechte eigenschap. Het geeft weer dat je niet voldoende in staat bent te reflecteren. Beter is het om een zwakke kant van jezelf die je inmiddels verder ontwikkeld hebt in te brengen. B.v. In mijn vorige baan heb ik gemerkt dat ik op het gebied van computers wat te kort schoot. Ik heb daarom de afgelopen tijd een training gevolgd om mezelf daarin te verbeteren. Onthoud dat de vraag niet zozeer gericht is op je zwakheden als zodanig, maar meer om te achterhalen hoe jij met je zwakheden omgaat.

Spreek uit ervaring

Maak in je beantwoording van de vragen zoveel mogelijk gebruik van eerder opgedane ervaringen. Vooral in situaties waarin een ‘als… dan….’ vraag gesteld wordt. Een goed antwoord daarop wordt dan: In mijn vorige baan heb ik een vergelijkbare situatie meegemaakt en toen heb ik …. gedaan. Als je daarmee een positief resultaat hebt behaald, mag je dat ook noemen. Wat ik deed heeft tot 15% omzetvermeerdering geleid. 

Oefenen, oefenen, oefenen

Oefen het beantwoorden van de vragen zoveel mogelijk voor de spiegel of zoek iemand die naar je kijken en luisteren wil. Opnemen met je smartphone is natuurlijk ook een optie. Vraag of diegene jou de te verwachten vragen wil stellen en oefen je antwoorden zo goed mogelijk. Probeer verschillende antwoorden uit. Het beste antwoord is het antwoord waarbij je je zelf het meest op je gemak voelt. 

Situatie, Taken, Acties en Resultaten 

Gebruik de Star methode als er naar situaties gevraagd wordt als: Heb je ooit in een team gewerkt dat niet goed samenwerkte? Beschrijf de Situatie, welke Taken jij had, welke Acties je hebt ondernomen en tot welke Resultaten dat heeft geleid. Als dat niet tot het gewenste resultaat heeft geleid dan is dat niet erg. Beschrijf dan wat je er van hebt geleerd en hoe je het de volgende keer zou doen. 

Succesverhalen

Beschrijf tien successen die je eerder hebt geboekt in een baan of vrijwilligerswerk. Beschrijf ze zo gedetailleerd en beeldend mogelijk, zodat wanneer je erover vertelt de luisteraar een beeld kan creëren van wat je hebt gedaan. Iets wat je eerder hebt gedaan is de beste voorspeller dat je het opnieuw kunt en zult doen. Wanneer je je tien succesverhalen (meer mag natuurlijk ook) en de meest gestelde vragen in een sollicitatiegesprek voorbereid hebt, zul je ervaren dat je 70% van het gesprek in je zak hebt. Die laatste 30% gaan dan vanzelf ook gemakkelijker.

Niet doen!

Heb niet teveel hoop dat je de baan zult krijgen. Je bent dan veel te gespannen en je raakt in de stress en dan zit je daar te zweten en misschien domme  antwoorden te geven. Ga er heen met het idee dat je ze zult laten zien, wat ze missen als ze je niet nemen. Natuurlijk mag je de intentie neerzetten dat dit is wat je wilt, maar of het ook in de realiteit zo zal gaan heb je lang niet altijd in de hand. Heb gewoon niet teveel hoop op de baan, maar laat gewoon zien wie je bent en wat je kunt. Haal jezelf niet naar beneden, maar overtuig de organisatie dat jij een goed mens bent. En dat je de juiste persoon op de juiste plek bent.

Toe aan een volgende stap in  je loopbaan?

Ben je al te lang blijven hangen in werk dat je eigenlijk  niet meer leuk vindt? Kom je er niet tot je recht? Loop je vast? En blijf je hangen omdat je zulke leuke collega's hebt? Of omdat je denkt dat het financieel of om andere redenen niet anders kan? Of misschien ben je gewoon toe aan een nieuwe uitdaging maar weet je niet wat of het lukt je niet om het voor elkaar te krijgen. Er kunnen allerlei redenen zijn waarom loopbaancoaching een goede optie voor je is. Meld je daarom vandaag nog aan!

Gratis E-book Van wens naar werkelijkheid

Wist je dat 95% van de mensen die een goed voornemen voor bv. het nieuwe jaar hebben dat voornemen niet waarmaakt? De reden daarvoor is dat de meeste mensen niet weten hoe het proces voor het behalen. Download het E-book van Wens naar Werkelijkheid of een van mijn andere gratis E-books om ervoor te zorgen dat jij jouw wensen wel laat uitkomen!

Leuk of waardevol artikel?

Als je dit artikel waardevol vindt, help dan mee dit te verspreiden door het te delen met andere vrouwen. Dit kan o.a. door middel van social media knoppen. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat. Wat is jouw eerste stap om beter voor jezelf te zorgen?