Grenzen stellen in relaties

Grenzen stellen is voor nogal wat mensen een heikel punt. Voor ze er erg in hebben gaan ze over hun eigen grenzen heen of laten over hun grenzen gaan zonder grenzen te stellen. Maar wat zijn grenzen? Veel grenzen bestaan slechts in je hoofd, in je gedachten. Grenzen kunnen heel verschillend zijn en ook heel verschillend worden ervaren. Jij kunt iets heel duidelijk als een grens ervaren, waar een ander zegt: waar maak je je druk om? Soms is het om die reden handig je grenzen aan de werkelijkheid te toetsen. 

(On)duidelijke grenzen stellen

In de werkelijkheid bestaan ook grenzen. Dat kunnen in bepaalde situaties voor iedereen heel duidelijke grenzen zijn, zoals bijvoorbeeld je huid. Je huid kan door bijna iedereen worden waargenomen als een duidelijke objectief waarneembare grens van jouw lichaam. Of wanneer je in de buurt van een vuurtje staat. Als je dan nog een stap naar voren doet, brand je mogelijk je lichaam. Soms zijn grenzen ook veel minder scherp en minder goed zichtbaar. Wat doe jij bijvoorbeeld als je de griep hebt? Hoe lang blijf je daarmee doorlopen voordat je je dokter gaat opzoeken? In welke situatie zeg jij dat iets je irriteert? Of andersom: Wanneer zeg je dat je iets juist heel erg leuk vindt?

Grenzen en je gedrag

Veel van de beslissingen die je neemt, neem je op grond van de grenzen die je ervaart. Jouw grenzen bepalen voor een groot deel wat je gaat doen. Ze bepalen je gedrag. En je gedrag bepaalt weer mede wat andere mensen gaan doen omdat jouw gedrag voor hen weer bepaalde gevolgen heeft. Hieruit kun je al afleiden dat niet iedere grens even duidelijk is. En dat maakt het soms lastig om een besluit te nemen. Nog lastiger wordt het als je je grenzen niet duidelijk voelt of kunt voelen. Als bijvoorbeeld je ik grensbewustzijn ontbreekt of niet genoeg ontwikkeld is. Meer over Ik-grensbewustzijn lees je in het artikel: Ik grensbewustzijn

Grenzen stellen in het algemeen maatschappelijke verkeer

Hoe weet je nu bijvoorbeeld waar jouw grens ligt? In het algemene verkeer in onze maatschappij lijkt dat redelijk duidelijk doordat we die grenzen in onze wetboeken hebben opgeschreven. Maar heb jij ook een wetboek voor jezelf? Voor jouw grenzen? Voor wat voor jou belangrijk is? Meestal is er ook niet een hele scherpe strakke lijn als grens voor onszelf. Eerder is er sprake van een bepaald gebied waarbinnen je je beweegt. Er zit hier en daar wat rek in de grens. Je zou kunnen zeggen dat er sprake is van een grensgebied… Maar vaak voel je het wel als je in dat grensgebied komt. Of als een ander in dat grensgebied komt. Je lichaam heeft daarin een belangrijke signaalfunctie. Je voelt die grenzen op een bepaalde manier in je lichaam. Je lichaam heeft daarin een signaalfunctie.

Fysieke grenzen

Want wat voel je en wat doe je als bijvoorbeeld je baas regelmatig zijn hand even op je schouder laat rusten? Als je je prettig voelt bij lichamelijk contact vind je dat mogelijk prima. Heb je echter een incestverleden, dan is de kans groot dat je die hand als grensoverschrijdend ervaart. Het kan zijn dat wanneer je baas zijn hand op je billen legt dat daar je grens ligt, maar het zou ook kunnen zijn dat je het als een spel ziet. Of misschien wil je helemaal geen fysiek contact. Je zou fysiek contact als dat niet goed voor jou voelt uit de weg kunnen gaan. 

Bewustzijn en mildheid

Al die keuzes vallen binnen het grensgebied van de beslissing: Laat ik me wel of niet aanraken en zo ja: waar en door wie? De keuze wordt bepaald door de mate van je ik grensbewustzijn en hoe mild je daarin al of niet kunt en wilt zijn. Bewustzijn en mildheid naar jezelf en naar de ander zijn begrippen die je vindt binnen de mindfulness. 

Grenzen voelen

Niet iedereen vindt het zo gemakkelijk om zijn of haar grenzen te voelen. Het meest zichtbaar is dat vaak bij mensen die in een burn-out terecht zijn gekomen. Hun ik grensbewustzijn is niet voldoende geweest om op een adequate manier voor zichzelf te zorgen. Of ze zijn onvoldoende in staat geweest om de wel gevoelde grens ook te stellen in hun buitenwereld. Naast dat het belangrijk is om je grenzen te stellen, is het minstens even belangrijk dat je om je grenzen te kunnen stellen, je ze eerst moet voelen. Je moet over voldoende ik grensbewustzijn beschikken om met dat ik grensbewustzijn in de praktijk ook een adequate grens te stellen.

Ho stop!

Als je wel eens een burn-out hebt gehad, dan heb je vast ervaren hoe het is om die grenzen niet te voelen en niet te stellen. Uiteindelijk zegt je lijf vroeg of later gewoon: Ho Stop! Je krijgt misschien eerst allerlei vage klachten, als buikkramp, hoofdpijn, steeds verkouden, etc. Veel van die klachten ontstaan door het niet op tijd ervaren van je grenzen en het mentaal over je grenzen heen gaan. Met je hoofd neem je het besluit, soms bewust maar vaker onbewust om door te gaan en niet je grenzen te stellen en goed voor jezelf en je lichaam te zorgen. Hoe je een burn-out herkent lees je in het artikel: Gewoon moe of burn-out?

Mindfulness en grenzen

Door je tempo te verlagen en mindful te zijn leer je je steeds beter bewust te worden van hoe het met jou is. Je ervaart steeds eerder de stress en spanning in je lijf. Wanneer iets niet helemaal lekker voor je voelt, zul je dat gaan merken door een vorm van spanning in je lichaam. Mindfulness is er overigens niet voor bedoeld om alle spanning uit je leven te verbannen, maar wel om je er in een vroeg stadium bewust van te worden, zodat je keuze krijgt. Keuze om iets aan de oorzaak van de spanning te doen of door de spanning los te laten. Het gaat er niet om alle stress en spanning uit je leven te verbannen. Hoe leuk is het niet om juist zo nu en dan spannende dingen te doen. Onveiligheid of variatie behoort tot een van de zes basisbehoeften van mensen. Wel belangrijk is het om een vorm van balans aan te brengen. Die balans kun je aanbrengen door mild te zijn. Mild en accepterend.

Mildheid en grenzen

Mild zijn voor jezelf betekent dat je luistert naar wat voor jou goed voelt en voor jou goed is. Los van wat anderen vinden van wat er speelt, gewoon luisteren naar wat jouw lichaam je over deze situatie of personen te melden heeft. Je bent niet mild voor jezelf als je toestaat dat je baas zijn hand op je schouder legt wanneer dat voor jou niet goed voelt. Ook al vinden alle collega's dat dat nu eenmaal bij deze baas hoort.... Als het voor jou niet goed voelt, is dat jouw grens en is het belangrijk dat je daarnaar luistert en er iets mee doet of aan doet, ongeacht wat de buitenwereld daarvan vindt.

Grenzen en ruimte

Allemaal hebben we behoefte aan grenzen en aan ruimte. En die grenzen liggen bij iedereen verschillend omdat we allemaal verschillend zijn. Alleen is de een er beter in om daarin goed voor zichzelf te zorgen dan de ander. Misschien vind je het makkelijk of misschien juist wel heel lastig om die grens te stellen, waarmee je ruimte voor jezelf creëert. Het heeft mij jaren van strijd met zowel mezelf als de ander gekost om mijn grenzen adequaat te stellen. En het blijft nog op sommige momenten een uitdaging. Ik zie dat zelf een beetje als een van de handicaps van hoogsensitiviteit. Doordat ik en de ander bij hoogsensitiviteit zo gemakkelijk in elkaar overvloeit is het in mijn beleving op sommige momenten wel een uitdaging om daarover steeds dat bewustzijn te hebben. Waarbij de conditionering, de blauwdruk om het zo maar te zeggen daarin natuurlijk ook een belangrijke rol speelt. Een hoogsensitief kind dat al jong leert om goed voor zichzelf te zorgen en zijn of haar grenzen adequaat te stellen, zal daar minder moeite mee hebben dan een hoogsensitief persoon die als kind juist werd afgewezen om zijn of haar gevoeligheid. In mijn geval wat het best een uitdaging om te ontdekken dat goed voor mezelf zorgen niet automatisch betekende dat ik slecht voor de ander zorgde. Jezelf klein maken of houden zoals ik lang heb gedaan is niet goed voor je relaties. Wat het effect daarvan op je gedrag is lees je in het artikel: Assertief, subassertief en agressief gedrag.

Aanpassen aan de ander of grenzen stellen?

Misschien heb je net als ik bewust of onbewust al jong geleerd dat je je aan moet passen aan de ander. Aanpassen omdat je geleerd en ervaren hebt dat wanneer je je niet aanpast, je bijvoorbeeld afgewezen wordt. Waardoor je het idee hebt dat niemand je meer aardig zal vinden. En daarom zeg je soms ja, terwijl je nee bedoelt, met als gevolg dat je je grenzen niet stelt. Of misschien heb je gewoon een groot hart en is het zo waardevol voor jou om iets voor iemand anders te betekenen dat het voor jou om die reden moeilijk is om iets te weigeren. Op zich is daar ook helemaal niets mis mee en de kans is groot dat zowel jij als de ander zich daar op de korte termijn wel lekker bij voelt.

Grenzen niet stellen 

Anders wordt het wanneer je jezelf structureel te kort doet, door je grenzen niet te stellen, waardoor je je opgebrand gaat voelen. Beter is het om in plaats van te veel van jezelf weg te geven om te gaan leren delen. Want delen betekent dat je eerst aan jezelf geeft en dat je vanuit je overvloed kunt gaan delen. En om dat te gaan doen zul je in bepaalde situaties moeten leren grenzen stellen. 

Over je grenzen gaan

Zoals aangegeven hebben nogal wat mensen het probleem dat ze hun grenzen pas voelen als ze er allang overheen zijn gegaan. Hoe is dat voor jou? Voel jij je grenzen wel direct? Ben je voldoende in contact met de signalen die je lichaam afgeeft? Of heb je ook al ja gezegd in bepaalde situaties en denk je pas in tweede instantie: Nee, ik ben er eigenlijk te moe of te … voor. Of: ik had eigenlijk liever…..

Behoeften voelen voorwaarde in grenzen stellen

Als je je eigen behoeften te laat voelt, waardoor grenzen stellen lastig is en je ze niet of te laat stelt, is de kans groot dat je tempo in bepaalde situaties te hoog is. Je tempo kan te hoog zijn, maar er kan meer spelen. Naast een te hoog tempo zitten veel mensen ‘in hun hoofd’. Wat ik daarmee bedoel is dat ze hele scenario’s in hun hoofd beleven, zonder in contact te zijn met hun lichaam in het hier en nu. Voelen kun je in principe alleen maar hier en nu doen. Om je grenzen te kunnen voelen moet je in contact zijn met je lichaam, met je gevoel. Je moet je aandacht richten op je lichaam. Contact maken met je lichaam en jezelf de vraag stellen: Wat voel ik? Wat wil ik? Wat wil ik echt? Wat is mijn behoefte? Dat lukt je niet als je vanuit je hoofd geleerd hebt te leven. Want in je hoofd is het meestal te druk voor die vraag. En je hebt dan niet of onvoldoende ik grensbewustzijn. Ik grensbewustzijn ervaar je alleen als je met je aandacht in het hier en nu in je lichaam aanwezig bent. En dat betekent dat je in veel gevallen te tempo moet vertragen om dat wel op tijd te kunnen voelen en daar ook adequaat op te reageren.

Verhalen maken

Vaak maak je als je vanuit je hoofd leeft hele verhalen en scenario’s die je in je hoofd bedenkt. Verhalen en scenario’s van van alles wat er allemaal wel niet zou kunnen gebeuren, maar die helemaal geen werkelijkheid hoeven te worden. De kans is trouwens wel aanwezig dat je ze tot jouw werkelijkheid maakt als je er steeds opnieuw energie in steekt. Je bedenkt bijvoorbeeld hoe erg het voor de ander zou zijn als jij niet zou helpen. Of je bedenkt hoe erg het voor jou is als je niet helpt en wat de ander wel niet van je zal denken als je hem of haar niet wilt helpen. Het gevolg van al die verhalen is vaak spanning en stress in je lichaam.

Wat wil jij?

Jezelf de heel basale vraag stellen: Wat wil ik? Waar heb ik behoefte aan? Dat doen we meestal niet. Dat zijn we gewoon niet zo gewend en we hebben het niet zo geleerd. We hebben vooral geleerd dat we aardig moesten zijn en behulpzaam. Want als we niet aardig en behulpzaam waren, dan vonden onze papa’s en mama’s ons niet lief, dachten we destijds toen we klein waren en we onszelf dit patroon hebben aangeleerd.

Onbewust patroon waarin grenzen niet worden gesteld

Als je dat maar lang genoeg hebt meegekregen, dan ben je daar op een gegeven moment niet meer bewust mee bezig. Maar je onbewuste reageert wel vanuit dat patroon. Daarom moet je je eerst bewust worden van wat je denkt in een situatie waarin je meer van jezelf weggeeft dan je plezierig vindt en goed voor je is. Je ik grensbewustzijn vergroten is een belangrijke voorwaarde daarvoor.

Er is sowieso een confrontatie

Wanneer er sprake is van situaties waarin grensoverschrijdend gedrag plaatsvindt spelen er vaak andere en oude mechanismes een rol. Projecties uit het verleden, waarin je oude pijn weerspiegeld krijgt in het hier en nu. De kans is dan groot dat je of gaat overreageren of dat je als het ware ‘verlamd’ en niets doet. In het ene geval reageer je naar buiten en in het andere geval geef je vaak ook jezelf op je kop. Beide zijn op de lange termijn niet effectief. Maar ze zijn wel een teken dat er iets in je grensgebied speelt of gespeeld heeft. Wat goed is om je te realiseren is dat het niet stellen van grenzen een confrontatie en waarschijnlijk ook een conflict met jezelf oplevert. Wel grenzen stellen betekent vaak een confrontatie in of met je buitenwereld. De vraag is wie daarin voor jou de belangrijkste persoon is.

Overreageren

Overreageren als gevolg van oude projecties kan er vaak op dat moment wel voor zorgen dat de situatie stopt, omdat je vanuit dat mechanisme gaat grenzen stellen, maar je hebt er vaak wel weer een nieuw probleem bij, omdat de ander niet begrijpt, waarom je zo heftig reageert. Die heftigheid is het gevolg van oude emoties die je vervolgens op iemand anders in je buitenwereld projecteert. Je kunt hierover meer lezen in: Zielscontracten: Emotie = projectie

Te lang wachten met het stellen van grenzen

Een ander mechanisme wat ook een rol speelt is dat je de neiging kunt hebben te lang te wachten met grenzen stellen. Door te lang te wachten met grenzen stellen, bouw je spanning in jezelf en je systeem op, waardoor de kans op overreageren ook toeneemt. Het is daarom cruciaal om grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar te maken zolang het gedrag en de situatie nog ‘klein’ is. Dat maakt het voor alle partijen gemakkelijker. Hoe langer je wacht hoe meer onbewuste triggers en emoties een rol gaan spelen en des te lastiger wordt het om op een adequate manier grenzen te stellen en de relatie intact te houden.

Spanning opbouwen

Je kunt dat een beetje vergelijken met het vermijden van conflicten. Hoe meer je conflict vermijdt, hoe groter het uiteindelijk wordt. Dat komt omdat je in je hoofd al die andere keren dat je het niet hebt gereageerd en er ook in jezelf verder niets mee hebt gedaan, spanning opbouwt. Je laat de situatie niet los en gaat stapelen. Al die andere keren zijn niet verdwenen door het niet op te lossen. Je neemt ze mee in iedere volgende situatie. Naarmate je vaker grenzen stellen vermeden hebt, des te vervelender zijn de consequenties (vooral ook voor jezelf) bij iedere volgende keer als zich weer een vergelijkbare situatie voordoet.

Vertellen wat je niet leuk vindt

Nog een valkuil waarin vooral veel vrouwen stappen is dat ze denken dat ze grenzen stellen als ze tegen een ander vertellen wat ze niet leuk vinden. Ze zeggen dan bijvoorbeeld: Ik vind het niet leuk wat je nu doet. Of: Ik wil dat je daarmee stopt. Op zich lijkt dat wel duidelijk. Het nadeel is alleen wel dat je er niet perse commitment van de ander door krijgt. Bovendien is het lang niet altijd duidelijk bij de ander. Degenen die moeite hebben met grenzen stellen zijn vaak mensen die beter voor de ander kunnen zorgen dan voor zichzelf. Door vervolgens op een ‘vage’ manier aan te geven waar ze last van hebben zorgt er bij een deel van de grensoverschrijders voor dat die die boodschap totaal niet ontvangen. Meer dominante mensen moet je echt heel expliciet en duidelijk in hun eigen taal aanspreken, anders ontvangen ze de boodschap gewoon niet. Als je veel dingen ‘aangeeft’ maar niet letterlijk begrenst dan is de kans groot dat de ontvangers jouw boodschappen als gezeur ervaren. Hoe dan wel?

Commitment krijgen

Wat nodig is in eerste instantie is het vragen om commitment van de ander, door de ander bv. een vraag te stellen (als de situatie nog klein is). Of door een consequentie te verbinden aan het gedrag. Alleen maar vertellen wat je niet leuk vindt, zal bij veel mensen die de neiging hebben tot grensoverschrijdend gedrag niet zonder meer leiden tot ander gedrag. Een grens stellen is ook pas een grens stellen als je er een consequentie aan verbindt. En dat doen veel mensen niet. Ze denken dat wanneer ze vertellen wat ze vervelend vinden dat ze daarmee grenzen stellen. Maar dat is dus niet zo.

Bewuste keuze maken

Daarnaast is het belangrijk dat je contact maakt met hoe de situatie voor jou voelt. Daarvoor zul je uit je hoofd, uit je denken moeten stappen en contact maken met je lichaam. Wanneer je zowel je hoofd hebt geraadpleegd en gekeken hebt naar je conditionering en je hebt je hart gevraagd, dan kun je daarna een bewuste keuze maken en waar nodig je grenzen stellen wanneer goed voor jou voelt. Waarbij je je dus goed moet realiseren welke consequentie je wilt verbinden aan een mogelijke overschrijding van jouw grens door de ander.

Een gewaarschuwd mens telt voor twee.

Nu kun je steeds afwachten tot je je grenzen tegenkomt en dan dit proces doorlopen, maar er is een gemakkelijker weg… Je kunt ook regelmatig terugkerende situaties waarin je je grenzen tegenkomt, maar waarin je je grenzen tot nu toe niet stelde aan een onderzoek onderwerpen en jezelf voorbereiden op die situaties. Vraag jezelf af: Hoe wil ik er de volgende keer mee omgaan? Stel jezelf bijvoorbeeld eens de vraag: Hoe ga ik momenteel om met mijn behoefte aan ruimte en grenzen in steeds terugkerende situaties? En: Wat kan ik doen om mijn behoefte aan grenzen en ruimte beter te beschermen? En misschien wel de belangrijkste: Wat GA IK DOEN om hierin goed voor mezelf te zorgen?

Tijdig grenzen stellen is winwin

Als je namelijk goed voor jezelf zorgt en je grenzen tijdig stelt, dan zorg je uiteindelijk ook goed voor de ander. Dat is het tweeslachtige erin. Het lijkt in eerste instantie misschien wat zelfzuchtig om voor jezelf te kiezen. Maar wie is er mee gebaat dat jij steeds je grenzen niet stelt en er overheen gaat? Het resultaat daarvan is dat je op de lange termijn er ook niet meer voor de ander kunt zijn…. Dus ook de ander is er mee gebaat dat jij eerst goed voor jezelf zorgt en in staat bent om je grenzen te stellen. Hoe doe je dat nou, die grenzen stellen?

Verbindende communicatie

Wat een effectieve manier is om gedrag bespreekbaar te maken wanneer het nog niet heel groot is, is verbindende communicatie. Verbindende communicatie is gebaseerd op het boek geweldloze communicatie van Marshal Rosenberg. Alleen vind ik de term geweldloze communicatie te veel de nadruk leggen op wat je niet wilt. Daarom gebruik ik liever de term verbindende communicatie.

Vier stappen van verbindende communicatie

In verbindende communicatie gebruik je de volgende vier stappen:

1. Benoem de feiten
2. Vertel hoe dat voor jou voelt
3. Vertel wat jouw behoefte is
4. Doe een concreet verzoek

Meer over verbindende communicatie kun je lezen in het E-book Verbindende Communicatie. Hierin staan de vier stappen uitgebreider beschreven met verschillende voorbeelden.

Consequenties verbinden

Neigt de situatie te escaleren en moet je stevig grenzen stellen, dan is het cruciaal dat je consequenties aan het gedrag verbindt. Alleen maar zeggen wat je niet wilt, is geen grenzen stellen. Een grens is pas een grens als er een zekere consequentie is aan het overtreden van je grens. De meeste mensen stappen in de valkuil van het aangeven van hun grenzen en raken gefrustreerd en geïrriteerd als de ander daar geen rekening mee houdt. Vaak is het onderliggende uitgangspunt dat we allemaal onbewust uitgaan van wie we zelf zijn. Dat zou ik nooit doen.  zeggen bepaalde klanten dan tegen me en dat klopt. Zij zouden het nooit doen. Maar anderen doen het wel. Die gaan uit van hun eigen werkelijkheid die nu eenmaal anders is dan die van jou. Realiseer je dat de ander de werkelijkheid anders ervaart en een andere betekenis geeft aan dingen dan jij. Jij zult voor jouw eigen duidelijkheid en jouw eigen behoeften moeten zorgen. En voor consequenties als de ander toch over jouw grens heen stapt of wil stappen. Hoe doe je dat? Je zult er voor moeten zorgen dat de ander last gaat krijgen van zijn of haar gedrag. Een grens is letterlijk een barrière. En dat is precies wat je moet gaan opwerpen. Iets waar de ander niet zomaar aan voorbij kan gaan. Anders is de kans heel reëel dat de ander geen rekening gaat houden met wat jij graag wilt. Een muur is een goed voorbeeld van een letterlijke grens een letterlijke barrière. Daar loop je niet zomaar aan voorbij.

Barrière aanbrengen

Ja maar wat moet ik dan doen, vragen klanten me dan vervolgens? Dat hangt uiteraard van de situatie af. Hoe jouw barrière er uit ziet, kan per situatie verschillen en hangt ook af van degene die je tegenover je hebt. De een heeft totaal geen last van een bepaalde consequentie waar de ander wel last ervaart. Dus hierin geldt maatwerk. Waar je aan kunt denken als het om consequenties gaat is:

• Je praat niet meer tegen de persoon en negeert hem of haar
• als je kinderen steeds hun afspraken niet nakomen, kan het helpen om de laptop, de tv of het zakgeld in te houden of om Wi-Fi of Netflix uit te zetten
• Je stopt met eten koken of de was voor de ander doen
• Je spreekt af dat voor elke keer dat de ander over je grens heen gaat hij of zij een bepaald bedrag moet betalen of een klusje doet
• Je verlaat een vergadering die steeds uitloopt op een vooraf aangekondigd tijdstip
• Je loopt weg uit een overleg of een gesprek waarin je onheus behandeld wordt en je zegt daarbij dat je je niet zo laat behandelen of aanspreken

Uitgangspunt is dat de ander last gaat ervaren van zijn of haar eigen gedrag. Zolang jij de last hebt en zij niet, zullen zij niet zo snel hun gedrag aanpassen. Dus zorg voor een consequentie waar de ander last van krijgt. Dat zal hem of haar eerder in beweging zetten het gedrag aan te passen.

Let op je timing

Een ander punt is nog je timing. Te lang wachten met zaken bespreekbaar maken leidt tot een grote kans dat de ander geen idee meer heeft waar je het over hebt. Omdat het voor hem of haar geen issue was zal het minder makkelijk onthouden worden. Direct reageren heeft voordelen, maar kan als nadeel hebben dat je nog in een emotie zit. Als dat zo is, dan kan het handiger zijn om eerst even een time-out te nemen en daarna: zo snel als je kunt bespreekbaar maken! Wat daarin wel handig om te doen is is dat je wel op dat moment aangeeft dat je ergens last van hebt en dat je er op een nader te bepalen tijdstip op terug zult komen. Dat voorkomt dat de ander niet weet waar je het over hebt, maar geeft jou de gelegenheid om het een en ander goed voor te bereiden.

Grenzen communiceren

Het grenzen stellen en communiceren luistert net als andere communicatie over dingen die belangrijk voor je zijn nogal nauw. Juist als je je grens voelt, ervaar je in je lijf al een bepaalde mate van spanning omdat je in je grensgebied zit. Die spanning kan er zoals hiervoor beschreven voor zorgen dat je getriggerd raakt. Dat je in een 'oud verhaal' stapt. In een zich herhalen patroon waarbij je reageert vanuit een bepaald gevoel van onvermogen. Op het moment dat je eenmaal in een oud verhaal zit, wordt het vaak steeds lastiger om je grenzen op een adequate manier te stellen. Je stelt ze dan misschien wel, maar vaak ga je overreageren of je trekt je compleet terug. Misschien bereik je op dat moment zelfs je doel nog wel, maar je 'verbreekt' op een bepaalde manier voor dat moment de relatie. En dat is op de lange termijn minder handig. Als je een grens voelt zijn een paar dingen belangrijk:

1. Wees overtuigd van jezelf

Zorg dat je zelf overtuigd bent van de noodzaak van het grenzen stellen. Als je zelf je grens niet voelt dan hebben sommige mensen de neiging door te gaan, net zolang totdat die grens wel echt is bereikt. Dat is niet zozeer tegen jou gericht, maar meer gewoon hun stijl van communiceren of gewoon hun aangeleerde manier van doen, bijvoorbeeld bij dominante mensen. Of ze gaan er vanuit dat jij net als hen bent en ze verwachten dan dat jij het gewoon aangeeft als je iets niet (meer) wilt. Als je zelf niet overtuigd bent van de noodzaak van je grens, dan is je lichaamstaal vaak niet congruent (hetzelfde) als wat je zegt. En aangezien lichaamstaal sterker werkt dan woorden, is het meestal die lichaamstaal die ontvangen wordt. Om die reden is het dus belangrijk als je een grens wil stellen en communiceren dat je die grens dus ook voelt in jezelf, in je lijf. Maak daarom contact met die grens in jezelf. Voel in jezelf dat jouw grens echt is bereikt.

2. Geef een positieve betekenis aan grenzen stellen

Veel mensen die grenzen stellen lastig vinden, geven een negatieve betekenis aan het stellen van grenzen. Ze vinden grenzen stellen en communiceren moeilijk of lastig en hebben vaak vage grenzen. Als jouw betekenis van een grens negatieve associaties oproept bij jezelf, dan ondermijn je daarmee jezelf in het grenzen stellen. En als je van daaruit grenzen gaat stellen, dan ontstaat er iets vergelijkbaars als bij het vorige punt. De ander gaat je niet geloven omdat je zelf niet in grenzen stellen gelooft. Geef dus een positieve betekenis aan het trekken van grenzen. Als je weet wat je nodig hebt en je handelt daar ook naar, heb je meer energie en kun je doen wat je echt leuk of belangrijk vindt. Grenzen stellen is niet alleen maar spannend en negatief. Grenzen stellen betekent ook duidelijkheid voor jezelf en de ander creëren. Weten waar je aan toe bent. Het brengt ook rust, veiligheid en vertrouwen. En het versterkt je relaties omdat je jezelf laat zien en de ander ook weet waar hij of zij aan toe is.

3. Zet jezelf op nummer 1

Zorg je niet of niet goed voor jezelf en is grenzen stellen lastig voor je, dan krijg je vroeg of later last van pijntjes en andere kwaaltjes en raak je je energie kwijt. Je gaat je moe voelen en kunt minder leuke dingen doen. Dat betekent ook dat je meer leuke dingen kunt doen als je wel goed voor jezelf zorgt waardoor je minder energie verliest. De meeste mensen die moeite hebben met grenzen stellen staan niet op nummer 1 in hun eigen leven. Ze kunnen beter voor anderen zorgen dan voor zichzelf. En vaak zijn ze ook afhankelijk van de 'goedkeuring' van anderen voor hun eigen welbevinden. Maar dat is een heilloze weg. Je zult dan de rest van je leven afhankelijk blijven van de goedkeuring van anderen. Als je bang bent dat anderen je niet aardig meer vinden, creëer je juist waar je bang voor bent. Doordat jij jezelf niet aardig genoeg en leuk genoeg vindt, zijn er altijd mensen die iets van je vinden wat je niet leuk vindt. Zorg er daarom liever voor dat je jezelf leuk gaat vinden. Het gevolg zal zijn dat er iets paradoxaals ontstaat. Doordat jij jezelf leuk vindt, gaat de ander je ook leuk vinden. En is dan wel fijn, maar je bent er niet meer afhankelijk van.

4. Wat wil je WEL?

Communiceer je grens zo positief mogelijk. Vaak vertellen we de ander vooral wat we niet willen. Waar we last van hebben in plaats van te benoemen wat we wel willen. Breng je ja in, in plaats van je nee. Laat de ander ook weten dat het niet tegen de ander is maar voor jezelf! 

Voorbeelden van grenzen communiceren:

• Geef vooraf bij een etentje duidelijk aan dat je frisdrank wilt, zodat je niet steeds wordt lastig gevallen en nee moet zeggen als er drank wordt geschonken. Zeg wanneer iemand je belt en je het gesprek kort wilt houden direct aan het begin van het gesprek dat je maar x minuten tijd hebt. Dan hoef je minder moeite te doen om het gesprek te beëindigen.
• Als je steeds gevraagd wordt om klussen te doen die buiten jouw functieomschrijving vallen, maak dan vooraf duidelijk wat je wel en wat je niet gaat doen. En blijf daar bij als er toch om wordt gevraagd. Als je niet consequent bent in je grenzen dan is dat voor de meeste anderen een uitnodiging om je te blijven vragen.
• Geef vooraf een vast tijdstip aan waarop je naar huis gaat, zodat je kunt voorkomen dat anderen verwachten dat je langer blijft. Net als bij het opvoeden van kinderen helpt het als je vooraf duidelijk maakt wat er gaat gebeuren. De ander voelt zich daardoor minder overvallen en zal over het algemeen makkelijker en beter accepteren wat je gaat doen.
• Heb je het idee dat er een onhaalbare deadline gesteld wordt geef dan duidelijk aan wanneer je denkt de opdracht af te kunnen hebben. Geef je ja, wat je wel kunt in plaats van je nee. Dat maakt het makkelijker voor de ander om je nee te accepteren.
• Maak duidelijk dat je op tijd weggaat. Zeg bv. Ik wil om drie uur naar huis, dus laten we direct beginnen met vergaderen.

Meer over grenzen communiceren vind je in het artikel: Grenzen en assertieve communicatie

Zelfvertrouwen voor vrouwen

Gratis e-book Liever Assertiever downloaden?

Meer informatie over hoe je grenzen stelt en goed voor jezelf kunt zorgen zonder de ander daarbij uit het oog te verliezen? Vraag dan mijn gratis E-book Liever Assertiever aan of een van mijn andere gratis E-books.

Leuk of waardevol artikel?

Als je dit artikel waardevol vindt, help dan mee dit te verspreiden door het te delen met andere vrouwen. Dit kan o.a. door middel van social media knoppen. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat. Wat is jouw eerste stap om beter voor jezelf te zorgen?