Communicatie: Waarnemen en beoordelen

Veel van de 'problemen' zoals mensen ze betitelen ontstaan als gevolg van een bepaalde en aangeleerde manier van waarnemen en beoordelen. Het zit ons zo ingebakken om situaties te bekijken vanuit ons oordelende denken/ego. Je ego/denken heeft de neiging zichzelf groot te willen maken. Zichzelf op te blazen en te vergelijken met anderen. Zonder daarmee te willen zeggen dat het ego slecht is, is het wel handig je bewust te zijn van het feit dat je ego/denken dat doet. Je ego/denken is de hele dag door aan het waarnemen en beoordelen en maakt daarvan de hele dag door verhalen. Het zal je misschien vreemd overkomen, maar als mens ben je feitelijk niet in staat om de werkelijkheid waar te nemen zoals die is. Dat betekent ook dat het begrip waarnemen een enigszins verwarrende indruk wekt. Waarnemen lijkt de indruk te wekken dat het objectief is, iets wat je feitelijk waarneemt.

Betekenis geven

Toch zie je dingen niet zoals ze zijn, maar veel meer zoals jij bent. Laten we eens kijken naar het waarnemen en beoordelen van een stoel. Vraag tien mensen om een stoel te beschrijven en er komen tien verschillende beschrijvingen. Zo kun je die stoel zien als een concept om op te zitten, als een constructie van staanders en draagvlakken, als iets om op te zitten of als een aandenken van je oma. Kijk je naar een foto dan zal de betekenis van die foto voor de een een compleet andere waarde kunnen hebben dan de ander. Hoe dat komt? Alles wat we waarnemen daar geven we een bepaalde betekenis aan. De waarde die je toekent aan die situatie, voorwerp of persoon is zeer bepalend voor hoe je reageert.

Communicatieproblemen

In dat waarnemen en beoordelen selecteren je hersenen uit de veelheid van verschijnselen die je waarneemt, dat wat voor jou van betekenis is. Daarom ziet iedereen ook iets anders in een bepaalde situatie, want iedereen geeft een andere betekenis aan wat er plaatsvindt. En in dit proces van selectie, weglating en betekenis geven beginnen dan ook meteen de communicatieproblemen. Want de meeste mensen denken dat we allemaal hetzelfde waarnemen. En dat is dus niet zo. In de onderstaande test kun je voor jezelf  ervaren in hoeverre jouw hersenen de lege gaten invullen...

Test jezelf

Waarnemen en concluderen

Betekenis geven

Het is ook je denken/ego wat betekenis geeft aan mensen en situaties. Misschien is het je wel eens opgevallen dat kleine kinderen zo tussen de één en de drie jaar als ze gevallen zijn, niet direct beginnen te huilen. Kleine kinderen kijken in plaats daarvan eerst om zich heen om te zien hoe de omgeving reageert. En pas dan besluiten ze om al of niet te gaan huilen. In die situatie kun je heel expliciet zien dat ieder mens en in dit geval ieder kind bewust of onbewust een besluit neemt om te gaan huilen. Daarmee geeft het kind betekenis aan die situatie. Het leert door naar anderen te kijken hoe het kan waarnemen en beoordelen. En dat hebben we allemaal op een bepaalde manier vroeger weer geleerd van onze ouders en andere opvoeders.

Waarnemer

Dat proces van waarnemen en beoordelen of van betekenis geven doen we de hele dag door. Mee op basis van onze normen en waarden nemen we waar en beoordelen we situaties. We kennen daarmee een bepaalde waarde of betekenis toe aan wat er plaatsvindt in ons leven. Of we een gebeurtenis als goed of als fout of slecht ervaren, hangt dus af van degene die waarneemt, de waarnemer dus. Degene die naar de situatie kijkt. Waarbij je je terecht mag afvragen wat dat goed en fout dan betekent, want ook dat is weer een kwestie van waarnemen en beoordelen.

Oordelen

Is het daarmee 'slecht' om situaties te waarnemen en te beoordelen? Nee, want dat is dan weer oordelen over het oordelen. Het is wel vaak fijn als je dit proces van waarnemen en beoordelen herkent en bewust kunt sturen. Want daarmee krijg je meer grip op hoe je jouw werkelijkheid beleeft. En als je je bewust bent van jouw manier van waarnemen en beoordelen en vooral als je geneigd bent negatief te beoordelen is het gevolg vaak dat je zelf een negatief gevoel krijgt. Je hebt het bovendien ook niet nodig van alles en nog wat te beoordelen. In plaats van alles te beoordelen is er een andere weg.

Oorzaak en gevolg

Het leeft voor jezelf namelijk gewoon veel plezieriger als je de overstap maakt van het oordelende denken naar het oorzaak en gevolg denken. In plaats van aan te geven hoe jij vindt dat iets al of niet zou moeten zijn, wat overigens tegelijkertijd weerstand tegen wat er is weerspiegelt, kun je jezelf ook de vraag stellen: Wat gebeurt er als ik ….. doe en wat gebeurt er als ik het niet doe? Als je dan zo objectief als voor jou mogelijk is, de gevolgen op een rijtje zet, zegt je hart je vanzelf wat je te doen hebt. Sommige van de gevolgen van je keuze ervaar je misschien als pijnlijk of vervelend of als zo plezierig dat je voelt wat je te doen hebt.

Strijd tussen gevoel en verstand

Je bent dan door te stoppen met het beoordelen ook meteen die strijd tussen gevoel en verstand kwijt. Want je betrekt zowel je denken (verstand) in je overweging door de gevolgen op een rijtje te zetten én je luistert naar wat je hart (gevoel) je te zeggen heeft. En hoewel het vaak niet zo lijkt, nemen we vrijwel altijd onze beslissingen met ons hart, waarna we ons verstand gebruiken om die keuze te rechtvaardigen. Uiteindelijk doen we alles of om pijn te vermijden of om plezier te krijgen. Meer hierover lezen kun je in het artikel: Pijn en plezier, de sturende kracht in je leven.

Herken het waarnemen en beoordelen in jezelf

Wanneer je geneigd bent tot het oordelende denken en je allerlei oordelende gedachten hebt over de werkelijkheid die niet stroken met de werkelijkheid zoals jij hem graag ziet: Er zou geen oorlog mogen zijn. Hij heeft me bestolen en is niet te vertrouwen. Zij moet beter voor zichzelf opkomen, enz. dan geloof je in iets dat niet waar is. Je denken vertelt je aan de hand van wat het waarneemt in de werkelijkheid in de vorm van oordelen dat de werkelijkheid niet zou  mogen zijn zoals hij is. En dan zit je compleet in de val. Want de werkelijkheid gaat niet veranderen omdat jij last hebt van een manier van waarnemen en beoordelen die vertelt dat de werkelijkheid niet zou mogen zijn zoals ze is.

Ze gebeuren nu eenmaal

De werkelijkheid is nu eenmaal zo dat deze dingen gebeuren. En als je je verzet tegen wat er is, als je weerstand voelt tegen deze realiteit, dan reageert je lichaam met stres en spanning. Die stress en spanning leveren je niets op. Sterker nog: Ze kosten je alleen maar energie. Wanneer je je verzet tegen de realiteit opgeeft, verdwijnt ook de spanning uit je lichaam. Die spanning die je in je systeem creëert ontstaat als gevolg van al die oordelen over de werkelijkheid. Je zorgt daarom beter voor jezelf als je die oordelen over de werkelijkheid loslaat. Wat overigens niet betekent dat je niets zou kunnen doen om iets te veranderen in de werkelijkheid. De kans is zelfs groot dat je dat beter lukt als je die oordelen erover loslaat. Want meestal leiden oordelen weer tot tegenoordelen bij andere mensen, wat in de praktijk weer veel strijd tot gevolg heeft. Daarom is het oorzaak en gevolg denken veel effectiever. Je kunt dan samen kijken naar wat voor iedereen de beste oplossing zou kunnen zijn, zonder dat je door je oordelen de strijd met elkaar aan gaat.

Kiezen voor plezierige gedachten

Socrates zei heel erg lang geleden al: Omdat we niets zeker weten zijn alle gedachten even waar. Daarom kun je in plaats van te oordelen beter kiezen voor de gedachten die geen stress opleveren. Niet de waarheid, maar het resultaat van je gedachten telt dan. Je bent in feite vrij om te geloven wat je wilt. En dat is de ander ook. Jezelf en de ander daarin respecteren, zou al veel misverstanden in de communicatie oplossen.

Geloof je eigen oordelen niet en die van een ander ook niet

Grote vraag is in dit proces: Wil je gelijk of wil je geluk? Als je er voor kiest om te geloven in je gedachten en de bijbehorende oordelen, dan is het resultaat vaak dat je niet gelukkig bent. Om gelukkig te zijn is het nodig je absolute geloof in je gedachten te laten varen. Dé waarheid bestaat namelijk niet. Er is alleen jouw waarheid en mijn waarheid. En die kan nogal verschillen. Alles hangt af van jouw perceptie, van de manier waarop jij naar de werkelijkheid kijkt. En van het feit of je in staat bent je oordelen daarover los te laten.

Wees je bewust van je eigen waarnemen en beoordelen

Je kunt je oordelen los leren laten onder andere door:

• anders naar jezelf en de situatie te kijken, 
• waar nodig de waarnemer positie in te nemen (van een afstand naar jezelf in de situatie kijken) en je bewust te zijn van het feit dat je denken aan het oordelen is
• je gedachten wat minder serieus te nemen en wat meer om jezelf lachen
• je bewust te zijn van het gegeven dat je niet je denken bent. Je hebt gedachten en oordelen, maar je bent ze niet

Ook gelukkig worden?

Voel jij je ook regelmatig (te) druk en heb je behoefte aan meer rust en ontspanning in je bestaan en vraag je je af hoe je dat bereiken kunt? Leer alles over uit je denkhoofd stappen en meer in het hier en nu zijn en ga het meteen in de praktijk brengen in de cursus Liever Gelukkig met Mindfulness. 

Rust en vrede in jezelf vinden?

Jezelf steeds beter leren kennen en het contact met je lichaam leren herstellen? Meld je dan aan voor de 8 weekse online training Liever Gelukkig met Mindfulness.

Of download mijn gratis E-book: Liever Gelukkig met mindfulness of een van mijn andere gratis E-books.

Geleide meditaties - visualisaties

Leuk of waardevol artikel?

Als je dit artikel waardevol vindt, help dan mee dit te verspreiden door het te delen met andere vrouwen. Dit kan o.a. door middel van social media knoppen. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat. Wat is jouw eerste stap om beter voor jezelf te zorgen?