Stress: De Basics

Stress heeft zo zijn voordelen. Als je door een donker bos trekt en er staat ineens een sabeltandtijger voor je neus, bijvoorbeeld. Of als er brand uitbreekt in je grot. Of er komt een rivaliserende bende Neanderthalers aan. In spannende en angstige situaties gieren de stresshormonen (adrenaline en cortisol) door je lijf. Je hartslag versnelt, je bloeddruk gaat omhoog, je ademhaling gaat sneller, de bloedtoevoer naar je hersenen stijgt en je mobiliseert de brandstof (suikers). Allerlei dingen die je anders belangrijk zou vinden, worden ineens volkomen onbelangrijk. Het is vechten of vluchten.

Vechten of vluchten

Als er sprake is van acute stress, dan gaat je lichaam in een staat van paraatheid waarin ze volkomen gericht is op het acute gevaar. Daar heb je zelf weinig invloed op, je autonome zenuwstelsel gaat over op de automatische piloot. Al het bloed wordt gemobiliseerd in de spieren, zodat je in staat bent om heel snel weg te rennen. Andere fysieke functies stoppen. Je zin seks verdwijnt per direct, net als je zin in voedsel en de verteren ervan. Pas als het gevaar is geweken gaat je lichaam weer terug naar zijn oorspronkelijke staat. Je bloeddruk daalt weer, net als je ademhaling. Er is weer tijd om te eten, te vrijen en je kunt weer rustig nadenken. 

Soorten stress

Stress is een soort containerbegrip, waar iedereen weer iets anders onder verstaat. Je zou stress kunnen beschouwen als elke verandering in je leven, die zorgt voor fysieke, emotionele of psychologische spanning. Spanning die niet altijd negatief hoeft te zijn: een deadline kan voor de een enorme stress oproepen, maar voor een ander een noodzaak om tot goede prestaties te komen. We hebben allemaal geleerd om zo onze eigen betekenis te geven aan wat we als stress beschouwen. Dat proces van betekenis geven voltrekt zich overigens bij de meeste mensen volkomen onbewust, maar kan wel een enorme impact hebben op wat we voelen en hoe we situaties ervaren. Er zijn een aantal verschillende vormen van stress:

Positieve stress

Deze vorm van spanning, van stress is plezierig, leuk en opwindend. Positieve stress geeft je het gevoel dat je leeft en vitaal bent. het zijn die dingen die wel stress brengen, maar waar we meer de betekenis van een uitdaging aan geven. Positieve stress haalt ons uit onze comfortzone vandaan. We kweken er emotionele spieren mee. Het brengt niet alleen spanning en stress, maar ook iets waar we ons goed door voelen. Denk maar aan skiën, de achtbaan of het halen van een zelfgekozen deadline.

Acute stress

Acute stress kan zowel positieve stress in de vorm van spanning zijn, als ook een meer negatieve beleving van stress die het gevoel oproept dat je waarschijnlijk met negatieve stress associeert. Dit type stress maken we best vaak mee in ons dagelijks leven. Acute stress is een vorm van stress die we heel direct en hier en nu ervaren. Denk maar aan die tijger :-), in de file staan terwijl je onderweg bent naar een belangrijke afspraak, of je laptop die er plotseling mee ophoudt, of een lege telefoon terwijl je met pech langs de snelweg staat.

Terugkerende acute stress

Terugkerende acute stress is een vorm van stress die langzamerhand een manier van leven wordt en uiteindelijk kan uitmonden in een vorm van chaos. Denk maar aan het type ‘verstrooide professor’ of de dramaqueen.

Chronische stress

En dan is er nog chronische stress. Het type stress dat alsmaar doorgaat en niet te vermijden lijkt. Ik zeg lijkt, want hoewel we dat als we in een dergelijke situatie zitten vaak denken dat we er niks aan kunnen doen, is dat natuurlijk in de praktijk niet zo. Er is altijd keuze. Maar soms betekent het wat veranderen aan de situatie ook stress, hetgeen uiteindelijk vaak de status quo in stand houdt. We blijven dan zitten waar we zitten, zonder ons te verroeren.... Denk maar aan de stress van een slecht huwelijk of een baan die niet echt bij je past. Dit type stress kan je moeiteloos richting burn-out dan wel bijnieruitputting brengen.

Symptomen van stress

Het zal duidelijk zijn dat we in onze tijd niet meer dagelijks sabeltand tijgers tegen komen, maar we hebben steeds vaker en langer last van stress. Die stress leidt tot slijtage van je lichaam. Je immuunsysteem krijgt er een opdonder van en verouderingsprocessen versnellen en je hebt meer kans om ziek te worden. Dat komt omdat die stress – en vooral langdurige stress – een enorme aanslag is op je immuunsysteem. Vaak zijn vage fysieke klachten en veranderde emoties de eerste aanwijzing voor ongezonde stress:

• aanhoudende moeheid en slapeloosheid
• spierpijn (vaak in de nek en schouders)
• hoofdpijn, rugpijn
• maagpijn, darmkrampen
• geen zin meer in eten hebben of juist veel eten
• hartkloppingen, verhoogde bloeddruk, opgejaagd gevoel
• prikkelbaarheid, piekeren, sombere buien, huilbuien
• lusteloosheid, het idee niet meer te kunnen genieten
• concentratiestoornissen en vergeetachtigheid
• angst, onzekerheid, afname van zelfvertrouwen, besluiteloosheid
• minder presteren en meer fouten maken
• toename middelengebruik (drugs, drank, tabak, medicijnen)

Bijnieruitputting, burn-out en depressie

Als stress te lang duurt en er is weinig of geen hersteltijd, dan krijg je steeds meer vage klachten met mogelijk een bijnieruitputting, burn-out of depressie tot gevolg. En dat moet je niet willen. Stress is een signaal dat je iets moet gaan veranderen aan je leefwijze en aan je keuzes. Je kunt jezelf lang voor de gek houden en door blijven gaan. Maar vroeg of later gaat je lichaam muiten en zal ze je steeds duidelijker laten zien dat je jezelf aan het ondermijnen bent. 

Stress? Ik? Nee hoor!

Soms heb je niet eens door dat je lichamelijke ongemakken het gevolg zijn van stress. Of je wilt het niet weten. Kom je bij de huisarts vanwege wat vage klachten, krijg je als eerste de vraag: “Ervaar je momenteel veel stress?” Dan is het toch veel makkelijker om een doorverwijzing te vragen naar iemand die wel verstand heeft van onverklaarbare darmkrampen of een antibiotica kuurtje voor die aanhoudende oorinfectie? Stress, dat is iets voor de zwakkere zusters, daar heb jij geen last van. Toch?

Lees verder: Hoe ontstaat stress?

Rust en vrede in jezelf vinden?

Jezelf steeds beter leren kennen en het contact met je lichaam leren herstellen? Meld je dan aan voor de 8 weekse online training Liever Gelukkig met Mindfulness.

Of download mijn gratis E-book: Liever Gelukkig met mindfulness of een van mijn andere gratis E-books.

Geleide meditaties - visualisaties

Leuk of waardevol artikel?

Als je dit artikel waardevol vindt, help dan mee dit te verspreiden door het te delen met andere vrouwen. Dit kan o.a. door middel van social media knoppen. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat. Wat is jouw eerste stap om beter voor jezelf te zorgen?