Attributie: Jouw schuld of mijn schuld?!

In de psychologie kennen ze allerlei verschillende theorieën om de werkelijkheid te verklaren. Het feit dat er veel verschillende theorieën bestaan is al een veeg teken dat het welhaast onmogelijk is om de werkelijkheid volledig aan de hand van theorieën te verklaren. Toch kan het soms best handig zijn om aan de hand van een theorie naar jezelf en jouw werkelijkheid te kijken. Een van die handige theorieën is de attributietheorie.

Attributietheorie

De attributietheorie is een methode uit de sociale psychologie die verklaart hoe mensen zichzelf en de wereld om hen heen begrijpen. We willen als mensen allemaal graag begrijpen, verklaren en voorspellen. Dat doen we aan de hand van onze waarnemingen. We trekken conclusies over hoe iemand is en hoe die zich gedraagt. Attributie wil zeggen dat we eigenschappen of de oorzaken toerekenen aan onszelf of aan de ander. Oftewel: Jouw ‘schuld’ of mijn ‘schuld’.

1.  Interne attributie

Als je jezelf ziet als de oorzaak van eigenschappen of situaties is sprake van interne attributie. Je kunt dan denken aan bijvoorbeeld motivatie, je aard en je intenties. Bijvoorbeeld: Ik heb dit examen niet gehaald omdat ik te dom ben.

2.  Externe attributie

Bij externe attributie zie je anderen als de oorzaak van omstandigheden en situaties. Je verklaart situaties aan de hand van bijvoorbeeld de fysieke omstandigheden. Bijvoorbeeld: Ik heb dit examen niet gehaald omdat het te warm was of omdat er veel te veel lawaai was in het examenlokaal. Daardoor kon ik me niet concentreren.

Wat is de reden?

De attributietheorie gaat over datgene wat jij ziet als oorzaken, als redenen voor je succes of je missers. Als je last hebt van een negatief zelfbeeld, dan zul je de neiging hebben om succes aan anderen en je omgeving toe te schrijven. En je missers liggen aan jezelf.  Bij een positief zelfbeeld is dat juist andersom. Je schrijft dan je succes aan jezelf toe (dat heb IK goed gedaan!) en je missers plaats je buiten jezelf (Dat komt omdat het daar niet goed geregeld was).

Te positief of te negatief

Dit mechanisme gebruiken we allemaal en meestal onbewust. Heb je last van een TE negatief zelfbeeld of een TE positief zelfbeeld, dan kun je jezelf hierdoor ondermijnen. Misschien kun je je niet voorstellen dat mensen met een TE positief zelfbeeld ook last hebben, maar dat is wel zo. Als je een TE positief zelfbeeld hebt, dan is het vaak lastig om jezelf toe te staan missers te maken. Het gevolg daarvan is dat je anderen de schuld gaat geven en je jezelf steeds opnieuw moet bevestigen om je zelfbeeld intact te houden. Toch draagt die positieve bevestiging in deze situatie niet echt bij aan je zelfvertrouwen.

Laag zelfbeeld 

Heb je een te laag zelfbeeld daarentegen dan heb je meestal moeite met succes. Je durft dan niet te slagen, want als je slaagt moet je ja zeggen tegen je succes en jouw leven. Je stapt dan in het spel en kunt niet langer meer als toeschouwer langs de zijlijn blijven kijken. Aan de kant voelt het veel veiliger voor je. Als toeschouwer aan de kant hoef je de verantwoordelijkheid ook niet te dragen. Je kunt dan ook niet meer falen, want dat heb je al gedaan door niet mee te doen. Als je attributie niet klopt met de werkelijkheid doordat je dingen die bij jezelf liggen aan een ander toeschrijft en andersom, zul je regelmatig misverstanden tegenkomen in je werkelijkheid.

Gezonde attributie

Je attributie is gezond als je een deel van wat zich in jouw werkelijkheid voordoet aan jezelf toeschrijft en een deel aan de omgeving of omstandigheden. Los van het feit of de situatie positief dan wel negatief is.

Hoe kijk je?

Stel je hebt een sollicitatiegesprek gehad, maar je bent niet aangenomen. Hier kijk je vervolgens voor jezelf op terug. Als je kijkt vanuit de attributietheorie kun je daar op verschillende manieren naar kijken. Lees maar mee. De eerste manier van kijken is bijvoorbeeld:

“Die man had zeker z’n dag niet. Onbegrijpeijk dat ik niet ben aangenomen” 

Een andere manier is:

“Als ik wat meer kennis van het vakgebied had gehad hadden ze me waarschijnlijk wel aangenomen.”

Het ligt niet aan mij

In het eerste geval schrijf je de afwijzing toe aan factoren die buiten jou om gebeuren en niet iets over jou persoonlijk zeggen. Dit heet extern attribueren, of externe attributie. Als de man waar je een solliciatiegesprek mee had z’n dag niet had, lag het in ieder geval niet aan jou. Het gevolg daarvan is dat je er voor jezelf een positiever gevoel aan over houdt. Het lag immers niet aan jou als persoon. 

Het is mijn fout

In het tweede geval geef je er de betekenis aan dat het wel aan jou als persoon ligt, namelijk aan het feit dat je waarschijnlijk te weinig kennis hebt op het vakgebied. Dit heet intern attribueren, of interne attributie. Aan deze manier van kijken/denken zul je makkelijker een negatief gevoel overhouden, want je betrekt de afwijzing op jezelf, op jezelf als persoon. Je voelt dan niet alleen de afwijzing voor de baan, maar kan de afwijzing ook persoonlijk maken. Waardoor je jezelf als persoon ook afwijst. Daardoor wordt de gebeurtenis pijnlijker dan de eerste manier van kijken. Wat is nou de meest handige manier om terug te kijken op een gebeurtenis als deze? 

Alles heeft altijd meer kanten

Zoals bij alles zijn er meer kanten. Er is voor beide wat te zeggen. Je zou aannemen dat het buiten jezelf plaatsen van gebeurtenissen goed is voor je zelfvertrouwen en zelfwaardering. En wanneer je ‘ongeluk’ aan jezelf toeschrijft het juist niet goed is voor je ego of zelfvertrouwen. Dus klinkt het logisch om in veel gevallen te kiezen voor wat het beste voelt voor je zelfvertrouwen. Maar is dat ook altijd het meest handig om te doen?

Gedachten kiezen

De betekenis die we aan situaties geven wordt sterk beïnvloed door wat we over onszelf en de werkelijkheid geloven. En wat we over onszelf geloven wordt in belangrijke mate bepaald door onze mate van zelfvertrouwen. Heb je veel zelfvertrouwen? Dan is de kans groter dat je nare gebeurtenissen in ieder geval niet persoonlijk maakt. Wanneer je veel zelfvertrouwen hebt en voor jezelf weet dat je aan de eisen van de baan voldoet, zul je minder geneigd zijn jezelf te beschuldigen. Je pakt misschien de les die er in zit en gaat weer door. Heb je daarentegen weinig zelfvertrouwen, dan ben je  juist eerder geneigd negatief over jezelf te denken, en dus ook nare gebeurtenissen aan jezelf toe te schrijven. Meer hierover lezen in: Gedachten worden dingen Gedachten worden dingen

En jij?

Vraag jezelf eens af hoe jij omgaat met nare gebeurtenissen. Plaats je die buiten of juist binnen jezelf? Zelfvertrouwen is fijn om te hebben en in sommige gevallen is het ook goed om je je niet alles aan te trekken van de buitenwereld. Wel zorgt het ervoor dat je weinig groeit en reflecteert op jezelf, omdat het toch nooit aan jou ligt. Daardoor kan het gevolg zijn dat je telkens afgewezen wordt voor banen. Omdat je niet op jezelf reflecteert en niet genoeg moeite steekt in wat er beter kan. 

Meer kans

Wanneer je reflecteert op wat jij zelf had kunnen doen om de sollicitatie beter te doen laten verlopen, heb je meer kans van slagen bij de volgende sollicitatie! Het is goed regelmatig stil te staan bij hoe jij gebeurtenissen benadert. We hebben nu de negatieve variant bekeken, maar andersom kan ook... Stel je maar eens voor dat je wel bent aangenomen voor een baan. Ook dan kun je er op verschillende manieren op terugkijken. Kun je zelf al bedenken welke dat zijn? 

Wanneer je de baan hebt gekregen kun je denken:

“Ik was vast de enige sollicitant…”

Of:

“Ik heb het goed gedaan omdat ik goed bij de baan pas en me goed heb voorbereid.” 

Andere situaties

In veel situaties zijn we geneigd te negatief te oordelen over onszelf en dus onszelf of juist de buitenwereld de schuld te geven van dingen die er gebeuren ons leven. Een balans hierin vinden is soms lastig. Nogal wat vrouwen zijn in ieder geval geneigd om onzekere gedachten te denken en dingen, situaties en gebeurtenissen aan zichzelf toe te schrijven. Wij vrouwen mogen daarin wel wat meer zelfvertrouwen krijgen en niet al die negatieve dingen op onszelf betrekken. Maar daarnaast is het wel belangrijk er alles aan doen om te bereiken wat we willen bereiken. En daarmee aan het stuur te zitten van onze levensbus.

Aan wie ligt het?

Grote vraag aan jou is nu natuurlijk: Hoe zit het met jouw attributie? Ligt wat er in jouw werkelijkheid gebeurt aan jou of aan de omstandigheden of de ander? Hoe lief ben jij voor jezelf en voor de ander?

Ik vond mezelf heel zielig 

Ik heb zelf heel lang anderen de schuld gegeven van wat er in mijn werkelijkheid was. En ook wel mezelf. Maar meestal op een negatieve manier. Het was dan allemaal mijn schuld en ik kon er niks aan doen. Ik voelde mezelf daar meestal heel zielig bij. Tegenwoordig kijk ik daar gelukkig anders naar. Ik weet dat er bepaalde zaken in mijn werkelijkheid zijn die ik gewoon voor lief moet nemen. Ze zijn zoals ze zijn en mijn verzet ertegen levert alleen maar stress op. Ik geef er mezelf niet meer de schuld van. Maar ik neem wel zoveel mogelijk waar het kan de verantwoordelijkheid voor dat waar ik wel wat aan kan doen. Bij de Al-Anon, de familiegroepen voor familieleden van alcoholisten hebben ze me ooit het volgende ‘gebed’ geleerd. Voor mij zijn en waren het wijze woorden die ik inmiddels nog steeds leef en die me destijds veel hebben gebracht: 

Misschien zeg je: Ik ben niet zo gelovig, maar ook als dat zo is, dan nog zijn het wijze woorden. Veel andere mensen hebben ze op een of andere manier herhaald. Stephen Covey bijvoorbeeld die ook stelt dat je je energie moet steken in je cirkel van invloed in plaats van je energie te verliezen in dat waar je geen invloed op hebt. Ook Joe Dispenza, een van de wetenschappers die naar de werkelijkheid kijkt vanuit de kwantumfysica maakt duidelijk dat we zelf voor een groot deel invloed hebben op de werkelijkheid die we ervaren. Mits je aan het stuur gaat zitten van jouw levensbus. Meer weten over de kracht van je gedachten?

En wat doe jij?

Ben je vooral bezig met zaken die je niet kunt veranderen? Is dat ook misschien de reden dat je niet zoveel energie hebt? Laat het met weten! 

Zelfvertrouwen voor vrouwen

Gratis e-book Liever Assertiever downloaden?

Meer informatie over hoe je grenzen stelt en goed voor jezelf kunt zorgen zonder de ander daarbij uit het oog te verliezen? Vraag dan mijn gratis E-book Liever Assertiever aan of een van mijn andere gratis E-books.

Leuk of waardevol artikel?

Als je dit artikel waardevol vindt, help dan mee dit te verspreiden door het te delen met andere vrouwen. Dit kan o.a. door middel van social media knoppen. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat. Wat is jouw eerste stap om beter voor jezelf te zorgen?