Ik zie ik zie wat jij niet ziet

Weet je hoe gek het eigenlijk is dat we soms allemaal naar hetzelfde kijken en denken dat we hetzelfde zien? Het klopt namelijk helemaal niet. Al kijken we allemaal naar hetzelfde, toch zal iedereen iets anders waarnemen. Vraag vijf mensen om vijf woorden op te schrijven waar ze aan denken bij het woord bloemkool of bijvoorbeeld het woord vakantie en je zult ontdekken dat ze hooguit een woord gemeenschappelijk noemen.  

Waar is het zout?

Heb je wel eens meegemaakt dat je een lekker eitje had gekookt en je had het net gepeld en je broodje gesmeerd toen je ontdekte dat het zout nog in de kast stond. Je staat op en je loopt naar de kast om het zout te pakken. Je doet de kastdeur open en he? Weg zout. Je kijkt en je kijkt, maar je ziet het zout niet. Je verschuift wat dingen in het kastje en je weet zeker dat het zout daar moet staan. Maar hoe je ook kijkt, je ziet het niet. Dan schakel je de hulp van een huisgenoot in (of je beschuldigt hem of haar ervan het zout te hebben weggemaakt) en vraagt of hij weet waar het zout is gebleven? Hij loopt naar het kastje toe en pakt het zout, dat vlak voor je neus staat, zo uit het kastje vandaan. Je bent volkomen verbouwereerd, dat je ondanks dat je er met je neus bovenop stond het zout niet had gezien. 

Je kijkt niet met je ogen

En misschien was het bij jou niet het zout, maar iets anders, maar de meeste mensen herkennen de situatie wel. Hoe komt dat nou dat je het zout dat vlak voor je neus stond niet zag? Dat komt omdat je niet met je ogen, maar met je hersens kijkt. Soms zie je dingen die er niet zijn en soms zie je dingen niet die er wel zijn.

Overtuigingen en verwachtingen

Hoe je je werkelijkheid ziet wordt bepaald door je overtuigingen en wat je verwacht te zien. En toch zijn we er allemaal van overtuigd dat wat we zien waar is en werkelijk. Als iemand anders een andere versie van de werkelijkheid heeft, zijn we geneigd de ander niet te geloven. Want wij zien dat niet, of niet zo. En dat we het niet zo zien, komt omdat we kijken vanuit onze aannames, vooronderstellingen en overtuigingen. En zo ontstaan er allerlei misverstanden, discussies en conflicten omdat we allemaal uitgaan van onze eigen werkelijkheid. Meer lezen over hoe overtuigingen werken? Lees dan verder in het artikel: Overtuigingende overtuigingen.

Ik vind mezelf niet knap

Heb je bijvoorbeeld weinig zelfvertrouwen, dan kan je partner nog duizend keer zeggen dat hij je mooi, lief en knap vind. Maar zolang jij dat zelf niet gelooft, geloof je hem ook niet. Je kunt eenvoudigweg niet geloven dat een ander iets positiefs in je ziet. En zo zie je regelmatig dingen die niet zijn en ook zie je dingen niet die er wel zijn.

Hoe werkt ons waarnemingssysteem?

De eerste waarneming vindt vaak via de ogen plaats, maar kan ook via een van je andere zintuigen. Je registreert wat er om je heen plaatsvindt. Vervolgens gaat je waarneming via allerlei filters. Zo delete je een heleboel van wat je waarneemt. Als je dit leest zit je waarschijnlijk op een stoel of op de bank, maar je was je totdat je dit leest je niet bewust van je billen op de stoel of de bank. En misschien dat kriebeltje op je rug. Of je voeten die wat koud aanvoelen. Nu ik je aandacht er op richt misschien wel. Het zijn dingen die er wel in je werkelijkheid zijn, maar die pas betekenis krijgen als je je aandacht er op richt en ze in je bewustzijn komen. Ook generaliseren je hersens de informatie die binnenkomt. Ze kijken waar ze eerder een vergelijkbare situatie hebben meegemaakt en wat de betekenis van die situatie destijds was. Zo zijn er allerlei filters in je waarneming die maken dat je waarneming gekleurd wordt. En die kleuring is voor iedereen anders, omdat de betekenis die je geeft aan wat je waarneemt door de loop van de tijd bij iedereen op een andere manier heeft plaatsgevonden.

Is dat erg?

Nee. Als je alles bewust zou moeten waarnemen, zou je waarschijnlijk knettergek worden. Het is juist ook voor jezelf om een bepaald overzicht te creëren dat je hersens dat doen. Niet alles wat er is hoef je bewust waar te nemen. Maar in je communicatie met andere mensen is het wel belangrijk je bewust te zijn van het gegeven dat de werkelijkheid die jij ervaart jouw werkelijkheid is. En dat de werkelijkheid van een ander voor hem of haar net zo reëel en net zo waar is. 

Onze waarheid is waar

En daar gaat het in veel communicatie niet echt lekker. Want soms nemen we veel te gemakkelijk aan dat onze waarheid de enige waarheid is. En als we onze waarheid dan ook nog op een stellige manier communiceren, dan gebeurt er van alles tussen zender en ontvanger wat niet bijdraagt aan een effectieve communicatie, dan wel aan het creëren van verbinding. 

Niets is waar

Heel ver doorgeredeneerd zou je zelfs kunnen stellen dat niets waar is. Of juist alles. Wat ik daarmee bedoel is dat als ik zeg: Dat huis is rood, we allebei daar een bepaalde associatie bij hebben. Maar of we beiden dat rood op dezelfde manier waarnemen blijft de vraag. Een kleurenblinde ziet het sowieso anders. En of het dan waar is dat dat huis rood is, is in feite niets meer dan een afspraak die we met elkaar hebben gemaakt. Of iets waar is is in veel gevallen ook niet eens zo belangrijk om te weten, omdat waarheid in veel gevallen ook subjectief is en iets over het perspectief van jezelf en de ander zegt. Het perspectief van welke betekenis jij geeft aan wat er in jouw werkelijkheid is.

De plank mis slaan

Wat is daar nou zo interessant aan om te weten en in je bewustzijn te hebben? Dat interessante zit in het gegeven dat als je je niet bewust bent van die filters, je regelmatig de plank mis kunt slaan als je de ander wilt bereiken. Want als jij tegen de kleurenblinde vertelt dat dat huis rood is en hij ziet het bruin, dan kun je zomaar in gedoe terecht komen. Gedoe wat niet bijdraagt aan een goede effectieve communicatie en relatie. 

Jij communiceert niet

Nu is dit nog een simpel voorbeeld, maar hoe denk je dat het gaat als de communicatie een slagje ingewikkelder wordt en we er termen bij gaan gebruiken die helemaal niet waar te nemen zijn, maar waar sowieso een stuk interpretatie aan te pas komt. Die bloemkool en dat rode huis is nog redelijk te verifiëren. Maar hoe zit dat met bijvoorbeeld een opmerking als: Jij communiceert niet. Je zegt nooit wat. Ten eerste zit er een oordeel in en is het geen feitelijke waarneming. En daarnaast is het maar de vraag wat de zender bedoelt met die beide zinnen. Want laten we wel zijn en om er ook maar meteen een andere in te gooien: Je kunt niet niet communiceren. Want ook als je niet communiceert, communiceer je ook. Dat zijn dingen die voor veel mensen niet te bevatten zijn. Of ze hebben er nog nooit over nagedacht. Misschien vinden ze wel dat je moeilijk doet als je hen daarop aanspreekt. Dan heb je als zender weer een andere uitdaging als je aan wilt blijven sluiten bij de ander en toch je punt duidelijk maken. 

Doorvragen

Je kunt veel, heel veel winnen door om te beginnen te leren door te vragen. Zodra je kriebels bij jezelf voelt over iets dat iemand zegt, zou je allereerst moeten vragen wat de ander precies bedoelt met wat hij of zij zegt. Als het gaat om de opmerking: Jij communiceert niet, zou je kunnen vragen: Wat bedoel je met: ik communiceer niet? Wat versta jij onder communiceren? Wat is communiceren voor jou? 

Of op de: Je zegt nooit wat, zou je kunnen vragen: Nooit? Vind je dat ik nooit wat zeg? Of zijn er ook uitzonderingen? Door zoveel mogelijk te achterhalen wat het perspectief van de ander is, kun je weer aansluiten bij de ander. En als je dan ook nog op zijn of haar gevoel in die situatie vraagt en dat valideert (bevestigt) dan breng je een effectieve communicatie op gang. Waar je relaties en de wereld een beetje mooier van wordt. En dat zie ik dan wel weer zitten! Jij ook?

En jij?

Heb jij andere voorbeelden waarin je dingen zag die er niet waren of dingen die wel waren niet zag? Misschien hoorde je iets of voelde je iets terwijl er helemaal niets aan de hand bleek. Deel je ze met me? Ik ben heel benieuwd naar jouw verhaal!

Meer lezen over effectieve communicatie?

Download dan het gratis ebook: Verbindende communicatie

Wil jij ook de beste versie van jezelf worden?

Mocht je nog een extra zetje in de rug kunnen gebruiken bij het bereiken van jouw doelen of bij het uitvoeren van je wensen, dan kun je je altijd aanmelden voor een van mijn online trainingen of voor coaching.