Om maar met de deur in huis te vallen. Het valt nog maar te bezien hoe vrij onze wil is. Had je me deze vraag 25 jaar geleden gesteld dan had ik op een zeer stellige toon geantwoord: Ja natuurlijk hebben we een vrije wil.
Handen en voeten
Tegenwoordig ben ik daar minder zeker en dus minder stellig over. Ik zie het dagelijks in mijn praktijk terug dat mensen heel vaak aangeven iets wel te willen en er soms ook wel voor kiezen, maar toch grote moeite hebben om dat in de dagelijkse hier en nu praktijk handen en voeten te geven.
Geregeerd door patronen
Ze worden als het ware geregeerd door hun patronen. Wat bedoel ik daar nu mee? Veel van de dingen die we als mens doen, zijn in de loop van de tijd zo geconditioneerd dat we ze onbewust, helemaal vanzelf en zonder er over na te denken doen. Denk bv. maar eens aan de eerste autorijles en hoe je daar en toen (ik in ieder geval wel) misschien wel dacht: Dit leer ik nooit. Toch is me dat gelukt en daar ben ik ook heel blij mee.
Bewust of onbewust?
Denk ik nu nog na over het autorijden? Nee volstrekt niet. Het gebeurt soms wel eens dat ik hele stukken gereden heb zonder dat ik daar ook maar enig bewustzijn over heb. Daar is op zich niks mis mee. Sterker nog als je ieder moment van de dag alles wat je doet bewust zou moeten doen, dan zou je knettergek worden van alle impulsen en beslissingen die je zou moeten nemen.
Regulerende functie
Dat automatiseren van dingen heeft op zich dus een goede en regulerende functie. Toch zit er wel een keerzijde aan. Heb je iets eenmaal geconditioneerd, dan kost het best veel moeite, tijd en aandacht om het weer af te leren. Veel mensen zeggen dan ook dat ze het moeilijk vinden. Persoonlijk denk ik dat het niet zo zeer moeilijk is, maar dat je er wel volhardingsvermogen en genoeg reden om te veranderen voor nodig hebt. Ik hoorde laatst de uitspraak: Discipline wordt uiteindelijk routine" en een andere: Alles wat je in de eerste zeven jaren van je leven hebt geleerd, daar heb je de rest van je leven voor nodig om weer af te leren. Heel toepasselijk.
Vrije wil = discipline
En dan wordt de vraag hoeveel discipline heb je als het gaat om het veranderen van dingen in je leven actueel. En dus zou je kunnen zeggen: Je vrije wil staat gelijk aan de hoeveelheid discipline die je op kunt brengen om dingen te veranderen.
