Ik grensbewustzijn. Over je innerlijke ruimte en grenzen

05 juni 2018

Ik grensbewustzijn? Mijn innerlijke ruimte? Wat moet ik me daar bij voorstellen?, vraag je je misschien af. Nou dat zal ik je vertellen. Maar dat betekent wel dat ik eerst een beetje een technisch stukje achtergrond ga geven, voordat je de link misschien begrijpt met je ik grensbewustzijn, je innerlijke ruimte en grenzen. Want je ik grensbewustzijn, of ook wel je innerlijke mentale ruimte genoemd en je ik grens hebben alles met elkaar te maken. Het is belangrijk dat je je bewust bent van de betekenis en de waarde van grenzen. En dan vooral je eigen ik grens. De grens van jouw eigen innerlijke ruimte. Want bewustzijn over jouw ik-grens geeft je meer zicht op en handvaten om beter voor jezelf te zorgen. Wat die innerlijke ruimte is leg ik je verderop hieronder uit mede aan de hand van voorbeelden. Maar ik begin met een voorbeeld uit de biologie waarmee ik het een en ander ga verduidelijken.

Weerspiegeling van het geheel

Zoals je waarschijnlijk wel weet zijn we allemaal opgebouwd uit cellen. Biljoenen cellen. En al die cellen bestaan uit een kern en mitochondriën en meestal ook nog allerlei andere inhoud. Mitochondriën zijn ronde of boonvormige organellen in de lichaamscellen. En organellen kun je zien als de organen van een cel. In feite is iedere losse cel een weerspiegeling van jou als het grotere geheel. In het Engels zeggen ze ook wel eens: The part is in the whole en the whole is in the part. Vind ik zelf een mooie uitspraak. Het betekent zoveel als: Het deel weerspiegelt het geheel en het geheel weerspiegelt het deel.

Grenzen van de cel

De mitochondriën (die organen van de cel dus) kun je zien als de "energiecentrales" van de cel. Je hebt dus niet één maar twee stofwisselingssystemen. Eentje van mond tot kont om het zo maar te zeggen en eentje op het niveau van de cel. Alle cellen hebben dus ook weer hun eigen stofwisselingsproces. In de mitochondriën, de energiecentrales van de cel wordt de energie uit je voeding omgezet in een vorm van brandstof die de cel (en dus het lichaam) kan gebruiken voor alle functies van ons lichaam (bewegen, groeien, denken etc.). De cellen zijn dus ook op zich zelf staande energiefabriekjes, die ieder voor zich maar ook samen in het grotere geheel ons lichaam voorzien van de juiste brandstof. Nu is het zo dat al die cellen ook een celmembraan hebben. En dat celmembraan is een soort vliesje om de cel heen die de cel bescherming biedt. Dat celmembraan is heel belangrijk voor de cel. Want het biedt de cel bescherming en afscherming tussen hemzelf en zijn buitenwereld. Je kunt dat celmembraan zien als de fysieke grens van een cel.

Antennes om af te stemmen

Nog maar relatief kort geleden is ontdekt hoe intelligent het celmembraan is. Je zou het celmembraan kunnen vergelijken met het brein van de cel. Het celmembraan vormt de afscherming (de grens) van binnen naar buiten en omgekeerd, maar heeft ook kanalen die de binnen kant met de buitenkant verbindt. Je zou het celmembraan kunnen zien als een serie antennes die continu de omgeving afscannen naar relevante informatie. Het celmembraan geeft informatie door aan de cel wat er in de omgeving gebeurt opdat er een zo goed mogelijke keuze gemaakt kan worden over wat het celmembraan door moet laten de cel in en wat niet. Zo is het bijvoorbeeld niet de bedoeling dat er giftige stoffen de cel in komen. Dus als de antennes van het celmembraan gifstoffen opmerken, dan zal het membraan zich op dat moment zo goed mogelijk afsluiten voor zijn omgeving om de cel te beschermen tegen die giftige stoffen. Op een vergelijkbare manier is het voor ons als individu belangrijk om ons bewustzijn te gebruiken om onze omgeving af te scannen zodat we met dat bewustzijn op tijd onze grenzen sluiten, om onszelf waar nodig te beschermen tegen bijvoorbeeld giftige emoties van andere mensen.

Afstemmen op de omgeving

Ontdekt is dat ongeveer 50% van ons energieniveau nodig is voor de celmembranen. De rol en functie van de celmembranen is om zo goed mogelijk af te stemmen op de omgeving en haar gedrag aan te passen op wat er aan prikkels uit de omgeving voorbij komt. Zoals ik al zei: het zijn de hersenen of anders geformuleerd: het bewustzijn van de cel en volgens o.a. Bruce Lipton weerspiegelen die receptoren ons bewustzijn.

Organen en grenzen

Als we nu verder kijken naar een stapje verder in het grotere geheel, dan vormen meerdere cellen bij elkaar samen een orgaan. En ieder afzonderlijk orgaan heeft ook weer zijn eigen grens. Elk orgaan heeft zijn eigen functie en is net als iedere afzonderlijke cel ook onderdeel van het grotere geheel. Zo is je hart bijvoorbeeld opgebouwd uit cellen, spierweefsel, bloed, kamers en heeft daaromheen zijn eigen grens. Maar je hart is ook weer onderdeel van weer een groter systeem, namelijk ons lichaam. Nog weer een stap verder kijkend is ons lichaam is opgebouwd uit allerlei organen, bloedsomloop, lymfesysteem enzovoorts. En daar zit in de vorm van een vel ook weer een grens omheen. Een fysieke, een psychische of mentale grens. En ons lichaam is tegelijkertijd ook weer onderdeel van een groter systeem of geheel. Namelijk dat van onze familie, met broers, zussen, vader, moeder, neven en nichten, tantes, ooms, opa’s en oma’s kinderen, kleinkinderen, enzovoorts. En onze familie heeft ook weer een grens. Ieder afzonderlijk (deel)systeem heeft zo zijn eigen functie en kenmerken. Zo kun je opmerken dat bepaalde kenmerken bij bepaalde families horen. Of het nu gaat om fysieke kenmerken of gedragskenmerken. Je kunt ze in bepaalde gevallen herkennen als horend bij een bepaalde familie.

Familiegrenzen

Weer een stap groter vormen meerdere families bij elkaar weer een gemeente en meerdere gemeentes bij elkaar vormen een land of een staat. Allemaal hebben deze vormen of (deel)systemen hun eigen grenzen en hun eigen innerlijke ruimte of zo je wilt hun eigen functie en kenmerken. Om deze systemen heen bestaan er ook nog religieuze grenzen die ook weer meerdere 'staten' in zich hebben.

Doorlaatbare grenzen

De grenzen van al die verschillende systemen zijn vaak op een bepaalde manier ook weer doorlaatbaar. Dat wil zeggen dat het mogelijk is dat er iets of iemand in kan komen en weer uitgaan. Als je bijvoorbeeld kijkt naar de familiesystemen, dan waren die vroeger meer gesloten dan tegenwoordig. De doorlaatbaarheid van landsgrenzen is in bepaalde periodes ook meer of juist minder doorlaatbaar. Waarbij je kunt constateren dat de afgelopen jaren met aanslagen als gevolg van terrorisme er weer voor zorgen dat er een tendens bestaat de grenzen weer meer te sluiten. Elk van deze systemen openen en sluiten hun grenzen op een min of meer organische manier aan de hand van prikkels, gebeurtenissen en impulsen uit de buitenwereld. Zo waren de religieuze systemen vroeger veel meer gesloten en zijn nu juist weer meer doorlaatbaar. Vroeger was het ondenkbaar dat een katholiek met een protestant trouwde. Tegenwoordig zijn veel van dit soort grenzen niet meer zo scherp, duidelijk en gesloten.

Ik-grensbewustzijn

Maar het is wel heel belangrijk dat die grenzen er zijn. Die grenzen zijn van waarde omdat ze op het juiste moment zorgen voor bescherming tegen de buitenwereld maar juist ook voor verbinding met die buitenwereld. De verschillende vormen van grenzen hebben te maken met wat je ons ik grensbewustzijn zou kunnen noemen. Ik grensbewustzijn gaat over jouw bewustzijn van wat er in jouw buitenwereld en in jouw binnenwereld gebeurt en hoe je dat op een zo goed mogelijke manier op elkaar kunt afstemmen. Dit is van belang opdat je in staat bent op het juiste moment je grenzen te openen en op het juiste moment ook weer sluiten. Als een celmembraan een gifstof opneemt in de cel, dan zal de cel niet goed kunnen functioneren en mogelijk afsterven. Dus het celmembraan moet alert zijn dat het geen gifstoffen in de cel opneemt, voor het zo goed mogelijk functioneren van bijvoorbeeld het hart of de longen. Oftewel: Als de antennes van de cel goed functioneren, dan zullen ze op het juiste moment doorlaatbaar zijn en de juiste dingen opnemen en op het juiste moment gesloten zijn, opdat de lever bijvoorbeeld de genoemde gifstoffen afvoert.

Op het juiste moment

Zo is het ook belangrijk dat wij als individu over voldoende ik grensbewustzijn beschikken om op het juiste moment iets te kunnen veranderen. Om op het juiste moment nee te zeggen of op het juiste moment relaties te leggen met onze buitenwereld. Bovendien heb je dan ook meer mogelijkheden om op het juiste moment in je leven iets te veranderen. Hetgeen betekent dat je op het juiste moment voor jezelf in je bewustzijn moet hebben wat 'goed' voor je is en wat 'schadelijk' voor je is. Anders gezegd: Wat voedend voor je is of wat je ondermijnt of vergiftigt. Zodat je met behulp van dat ik grensbewustzijn ook op het juiste moment jouw grenzen opent of sluit.

Taal ontbreekt

Een van de uitdagingen in dit proces is dat we vaak geen taal, geen woorden hebben om in dit proces iets in te veranderen. We zijn ons vaak eenvoudigweg niet eens bewust van die grenzen totdat we er overheen zijn en er een katterig gevoel aan over houden. Het kan al veel helpen als je op een laagdrempelige en gemakkelijke manier woorden kunt geven aan wat er in je gebeurt. Op het moment dat je wel woorden kunt geven aan wat er in je gebeurt en je kunt er ook nog een beeld bij creëren, dan is het vaak gemakkelijker om daar in je dagelijkse leven mee te werken en erover te communiceren. Daarom ga ik je daarvoor beeld en eenvoudige taal aanreiken waarmee je op een simpele manier kunt communiceren over je grenzen.

Hoe ziet jouw grens eruit?

Wat belangrijk is in dit proces, is dat je je bewust bent van hoe jouw grens eruit ziet. Is er bij jou en voor jou überhaupt wel een grens? En is er een ingang? Is je grens doorlaatbaar? Er zijn bepaalde oefeningen voor, die laten zien hoe jouw onbewuste en bewuste grensbeeld eruit ziet. Die oefeningen laten zien hoe je je grenzen vormgeeft en hoe je in de wereld staat. Hoe en op welke manier je ook al of niet verbonden bent met je buitenwereld. Want die grenzen zorgen niet alleen voor afsluiting en afscherming, maar ze zijn net als het celmembraan ook verantwoordelijk voor hoe je in verbinding staat met de buitenwereld. Hoe is de dynamiek tussen jou en je buitenwereld? Het gebeurt regelmatig bij het doen van een dergelijke oefening dat mensen helemaal geen grenzen blijken te hebben. Hun binnen en buitenwereld loopt volledig in elkaar over. Wat natuurlijk allerlei consequenties heeft voor die persoon. Want het betekent dat iedereen zomaar bij je naar binnen kan lopen, wat onder meer tot allerlei vormen van overprikkeling kan leiden. Het daarvan bewust worden en een afscheiding aan gaan brengen, leidt tot verrassende en soms levens veranderende gevolgen. Mocht je belangstelling hebben om zo'n oefening te doen, dan kun je je aanmelden voor een sessie van twee uur waarin we met behulp van een tafelopstelling gaan kijken naar jouw ik grensbewustzijn en daar waar nodig grenzen aanbrengen. Opdat je ik grensbewustzijn ervoor gaat zorgen dat ook jouw grenzen op het juiste openen en sluiten.

Binnen en buitenwereld

Als er een grens is veronderstelt dat in ieder geval, dat er een buitenwereld en een binnenwereld is. Die binnenwereld zou je kunnen zien als je innerlijke ruimte. Je innerlijke ruimte is die plek waarbij we met je aandacht in en bij jezelf bent. En als er een plek is waar je bij jezelf bent, dan betekent dat automatisch dat er ook een plek is waarbij de ander bij zichzelf kan zijn. En er is nog een derde ruimte, namelijk de ruimte tussen mijn innerlijke ruimte en jouw innerlijke ruimte. Daarmee zijn er drie soorten ruimte. Mijn ruimte, jouw ruimte en de ruimte ertussen.

Innerlijke ruimte

Wat bevindt zich allemaal in je innerlijke ruimte? In je innerlijke ruimte heb je:

Ervaringen
Gevoelens
Beelden
Meningen en overtuigingen
Opdrachten
Verantwoordelijkheden

1.Ervaringen

De ervaringen gaan over alles wat je ervaren hebt. In je innerlijke ruimte kunnen zowel oude als nieuwe ervaringen zijn. En die ervaringen kunnen allemaal heel individueel zijn. Als je bijvoorbeeld met zijn tienen naar een ongeluk kijkt en je vraagt achteraf aan de die tien mensen om dat ongeluk te beschrijven, dan krijg je tien verschillende versies van dat ene ongeluk.

2. Gevoelens

Er zitten ook gevoelens in je innerlijke ruimte. Nogal wat mensen zijn zich niet goed bewust van wat ze voelen. Sommige zeggen zelfs wel: Ik voel niks… En het komt ook regelmatig voor dat mensen moeite hebben met het maken van onderscheid tussen hun eigen gevoel en het gevoel van de ander. Als je kind bijvoorbeeld beroerd thuis komt, kun je je als moeder ineens ook beroerd gaan voelen. Je resoneert dan als het ware mee met het gevoel van de ander. Als zoiets ontstaat heeft dat meestal te maken met het ontbreken van de in het voorgaande beschreven ik-grens. Als je namelijk niet kan onderscheiden wat jouw gevoel is en wat het gevoel van de ander is, dan heb je wel een uitdaging. Want dan werken je grenzen niet optimaal. Als je grens doorlaatbaar is dan kunnen ervaringen van een ander zomaar in jouw innerlijke ruimte terechtkomen. Vooral hoogsensitieve mensen hebben vaak doorlaatbare grenzen, waardoor er dingen die niet van hen zijn in hun innerlijke ruimte terechtkomen.

3. Beelden

In je innerlijke ruimte zitten ook beelden. Manbeelden in vrouwbeelden, relatiebeelden, godsbeelden, enzovoorts. In veel gevallen zijn die beelden volkomen onbewust. En omdat we ons zelf die beelden niet zo erg bewust zijn, geven we ze ook vaak onbewust door aan anderen. Zo geef je als ouders onbewust heel veel van je eigen beelden door aan je kinderen. Of je dat nu leuk vindt of niet. Het gebeurt gewoon. Maar het betekent ook dat het beeld van jou als vader of als moeder in de innerlijke ruimte van je kind terechtkomt.

4. Meningen en Overtuigingen

Alles wat je over jezelf, de ander en de werkelijkheid gelooft bevindt zich ook in je innerlijke ruimte. Hoe meer ervaringen je hebt die datgene wat je gelooft bevestigt des te sterker zal je overtuiging zijn. Voor overtuigingen geldt iets vergelijkbaars als voor je beelden. Hoewel je je overtuigingen misschien eerder bewust bent, geef je ze ook door aan anderen. Je overtuigingen bepalen hoe je naar jouw werkelijkheid kijkt en ook wat je daarin zult ervaren. Meer daarover in het artikel: Overtuigende overtuigingen

Op basis van je ervaringen, beelden, overtuigingen en gevoelens zul je je mening vormen. Die mening kan naar buiten komen, maar kan ook in je innerlijke ruimte blijven zitten. Of je dat doet is afhankelijk van bijvoorbeeld je overtuigingen of je beelden. Maar die mening doet wel iets in je relatie naar andere mensen. Meningen roepen weer andere of dezelfde meningen op bij andere mensen, waardoor er hetzij weerstand hetzij verbinding met de ander kan ontstaan.

5. Opdrachten

De opdrachten die zich in je innerlijke ruimte bevinden, binnen je ik-grensbewustzijn kan bijvoorbeeld een levensopdracht zijn, maar ook bijvoorbeeld iets dat in je familie speelt. Stel je bent de oudste dochter in een gezin en je moeder overlijdt, dan kan het een onuitgesproken opdracht zijn dat jij als oudste dochter de moeder in de familie gaat vervangen. Iedereen weet het, niemand heeft het gezegd maar jij als oudste dochter weet dat verwacht wordt dat jij die verantwoordelijkheid op je neemt.

6. Verantwoordelijkheden

Hoe werkt bovenstaande door in de praktijk? Als er geen of te weinig ik-grensbewustzijn is en de grenzen er niet zijn of niet stevig genoeg zijn, dan kun je dat terugzien in bepaalde gebeurtenissen in de dagelijkse praktijk. Zo kan het bijvoorbeeld op je werk voorkomen dat je een opdracht krijgt waar je helemaal niet verantwoordelijk voor bent. Als er geen duidelijke grenzen en verantwoordelijkheden zijn in het werk en je hebt zelf ook geen duidelijk ik grensbewustzijn dan ontstaan dat soort dingen gemakkelijk. En ze leiden in de praktijk vaak tot overbelasting en frustratie. En je neemt dan probleemloos allerlei apen op je schouder die niet van jou zijn.

Beeld van een tuin

Hoewel je lichaam eindigt bij je vel, stopt wie jij bent niet bij je vel. Hoe je dat het beste kunt ervaren is als je je voorstelt wat er met je gebeurt als iemand te dicht bij je komt staan. Je voelt dan dat de ander in je energieveld zit, in jouw innerlijke ruimte. Die ruimte om je heen zou je kunnen vergelijken met je innerlijke ruimte. Om het praten over je innerlijke ruimte en je grenzen makkelijker te maken wil ik je een beeld meegeven voor het helder maken van die innerlijke ruimte. Dat beeld is het beeld van een tuin. Je kunt je innerlijke ruimte vergelijken met of voorstellen als een tuin. Een tuin is daarvoor een mooie metafoor, zul je zo merken. Om te beginnen is je innerlijke ruimte iets levendigs, iets wat veranderen en ontwikkelen kan. Als je kijkt naar je karakter bijvoorbeeld, dan denken veel mensen dat je karakter in de loop van de tijd hetzelfde blijft, maar in de praktijk is dat niet zo. Kijk maar terug op je jezelf en je eigen leven. Je bent echt niet meer dezelfde als 20 jaar geleden en je zult over 20 jaar ook niet dezelfde zijn dan je nu bent.

Je eigen tuinarchitect zijn

Door het beeld van een tuin te gebruiken kun je ook bewust worden dat die levend en levendig is. Je kunt de inrichting van je tuin zelf beïnvloeden. Je kunt als het ware je eigen tuinarchitect zijn. Je kunt je bewegen in je tuin. En je kunt ook besluiten in je tuin aan het werk te gaan. Je kunt je tuin een andere vorm te geven of er bepaalde planten of andere dingen uit te halen. Je kunt besluiten je lievelingsbloemen erin te planten. Je kunt er bomen in zetten als dat goed voor je voelt. Of je hangt er een hangmat in op als je daarvan houdt, of je zet er een barbecue in. Je kunt je als je je innerlijke ruimte bewust vorm gaat geven je heel fijn in deze ruimte voelen. En natuurlijk: Je kunt er een mooi groot hek omheen zetten, zodat niet iedereen er zomaar in kan lopen zonder dat jij dat wilt.

Achter de schutting

Bepaalde elementen die zich in onze tuin bevinden, zoals gevoelens en ervaringen kun je als ze een plaats innemen in je leven waar je er last van hebt op een andere plek neer zetten. Je kunt die ervaring bijvoorbeeld achter je neerzetten of achter een schutting plaatsen als die ervaring of gevoelens je storen. Als je lijdt onder bepaalde zaken, dan kun je die dingen een andere plek geven in je innerlijke ruimte waardoor je je een stuk prettiger gaat voelen.

Teruggeven aan de rechtmatige eigenaar

Of als zich zaken in je tuin bevinden die niet van jou zijn, Als het bijvoorbeeld niet je eigen gevoel of geloofsovertuiging is waar je onder lijdt, dan kun je dat teruggeven aan de rechtmatige eigenaar. Dat kun je zelf doen zonder dat je de ander daarbij nodig hebt. Dat heeft tot gevolg dat je de regie krijgt over je eigen innerlijke wereld, over wat je voelt, over je beelden, je overtuigingen etc. Het is dan niet meer zo van: Ik heb pech gehad, want ik heb meer rotzooi in mijn tuin dan een ander en dat moet ik maar accepteren en eronder lijden. Je kunt daar actief iets aan doen en er je eigen regie in nemen.

Rondlopen in je tuin

Dit beeld van je ik grensbewustzijn geeft je ook de mogelijkheid om in je tuin te kunnen rondlopen. Je kunt met je aandacht heel gericht naar iets kijken en er je focus op hebben. Door dat te doen, door je met het gevoel te verbinden, ontstaan er fysieke sensaties, bepaalde lichamelijke gewaarwordingen. Door je van binnenuit te verbinden met die elementen, neemt je lichaam ook waar. Door op die manier je aandacht te richten op wat er in je innerlijke ruimte is, kun je je ook bewust worden dat je in je innerlijke ruimte bent.

Ik-grensbewustzijn werkt helend

Op deze manier naar jezelf en jouw ik-grensbewustzijn te kijken werkt zeer helend en snel en op onbewust niveau door. Het is niet alleen een beeld, maar ook een oefening die je gebruiken kunt om dingen in je leven waar je last van hebt zonder er veel over te praten te veranderen. En tegelijkertijd is het een manier van praten over jezelf en je gevoelens die het in voorkomende gevallen makkelijker maakt om te praten over wat je bezig houdt of waar je last van hebt. Meer lezen over dit onderwerp? Lees dan verder in het artikel: Wat voor weer is het in jouw tuin?

Mocht je naar aanleiding van dit artikel behoefte hebben om zo'n oefening onder begeleiding te doen, dan kun je je hier aanmelden voor een eenmalige twee uur durende sessie waarin we aan het werk gaan met jouw ik grensbewustzijn. De effecten van deze oefening zijn dat je ik grensbewustzijn enorm toeneemt en je (een deel van) oud zeer achter je kunt laten.

Wil je je grenzen helder krijgen?

Met behulp van een driedimensionale grensvisualisatie worden je eigen grenzen en hoe je met anderen in relatie tot je grenzen om gaat snel duidelijk. Ook het gevolg van jouw ik grensbewustzijn in relaties word zichtbaar.

Je ik grensbewustzijn is bepalend voor hoe je functioneert en reageert in relaties met en tot anderen. Door je je grenzen eerder en beter bewust te worden kun je gedoe in relaties in de vorm van meningsverschillen, geraaktheid en overbelasting snel verminderen en voorkomen. Het hebben van een sterke ik-grens is nodig voor je persoonlijk welbevinden en ontwikkeling. De oefening geeft inzicht in hoe je in harmonie met jezelf en je omgeving kunt zijn. Goede grenzen verzachten de relatie, waar het ontbreken ervan uiteindelijk tot verharding leidt. Wil je een sessie boeken om deze oefening te doen? Bel dan 0513-849744 voor een afspraak.