We hebben het allemaal wel eens meegemaakt. Iemand maakt rotopmerking tegen je. Je voelt je erdoor onderuitgehaald, maar je houdt je mond. Waarom is dat? Hoezo zou je de ander daar niet in laten weten dat jouw grenzen overschreden zijn. Hoezo zeg je niets als je moeder of je vader voor de zoveelste keer kritiek hebben op wie je bent en wat je doet? Waarom is dat? Waarom staan we toe dat anderen op die manier over onze grenzen gaan?
Niet geleerd
Het antwoord is simpel en ontluisterend, want we hebben dat gewoon niet geleerd. En wat we niet geleerd hebben kunnen we niet doorgeven. We weten niet hoe je op een positieve opbouwende en liefdevolle manier grenzen stelt en duidelijk zijn over wat we wel en niet accepteren.
We leren juist precies hoe het niet moet
Veel mensen hebben geen heilige grenzen. Ze hebben geen heilige grenzen omdat ze dat van huis uit niet hebben geleerd. Sterker nog, we krijgen in onze kinderjaren vaak juist voorbeelden mee van hoe het NIET moet. Zeker in gezinnen waarin er sprake is van grensoverschrijdend gedrag. Maar niet alleen thuis, ook op school wordt het ons in de meeste gevallen niet geleerd. Dat heeft deels te maken met het gegeven dat het thema grenzen in zijn algemeenheid net iets meer een vrouwending is dan een mannending. En onderwijs is sterk door vrouwen bepaald. Daarmee is ons schoolsysteem op veel plaatsen zo ingericht dat het niet kunnen stellen van heilige grenzen wordt versterkt. Je ziet dat ook wel terug in het feit dat er op veel school sprake is van pestgedrag. En dan zijn daar in het beste geval protocollen voor, maar die protocollen zorgen er in de praktijk vaak genoeg niet voor dat het pesten ook stopt. Want zoals gezegd, ook docenten zijn onderdeel van het in veel gevallen niet functionele systeem. Niet dat dat bedoeld is als een verwijt in de richting van wie dan ook maar, want wat je niet hebt geleerd, kun je ook niet doorgeven.
Geen inspirerende omgeving
Daarnaast is er ook nog het feit dat je als kind uren op een dag aan een tafeltje moet zitten opletten en doen wat juf of meester vindt dat je doen moet. Dat gegeven alleen al gaat volkomen in tegen de natuur van kinderen die van zichzelf door allerlei dingen geïnspireerd worden en die het liefst in de vorm van spel (dat ze prima zelf kunnen bedenken) de wereld willen ontdekken. Maar we stoppen onze kinderen in een systeem dat ze klaarstoomt voor de volwassen werkelijkheid waar we in leven. En daarmee houden we diezelfde werkelijkheid ook weer in stand.
Er is niks mis met je vervelen
Kinderen voelen zich van nature geïnspireerd om van alles te doen. Of dat nu een mooie tekening maken is of de natuur ingaan en vlinders of kikkers zoeken of gewoon lekker hard rennen. En ja natuurlijk vervelen kinderen zich soms ook wel eens. Maar vervelen heeft een belangrijke functies. Vervelen activeert je creatieve brein om zaken eens anders aan te pakken. Vervelen geeft ruimte om te ontdekken wat het is dat wilt en waar je behoefte aan hebt. Vervelen laat je voelen wat je voelt. En vervelen stimuleert het out of the box denken. Het is daarom misschien wel een goed idee om jezelf toe te staan je af en toe eens te vervelen.
Verantwoordelijkheid nemen voor wat niet van jou is
Als we ouder worden raken we veel van die natuurlijke inspiratie kwijt doordat we in het systeem vooral geleerd hebben om verantwoordelijk te zijn. En op een gegeven moment gaan veel mensen gebukt onder die verantwoordelijkheid. Maar het is niet perse de verantwoordelijkheid zelf waarom ze daaronder gebukt gaan, als wel het gegeven dat ze uit contact zijn geraakt met zichzelf, met wat ze voelen en wat hun verlangens zijn. Want als ze die verantwoordelijkheid nemen vanuit een verlangen om iets te doen wat ze graag doen, dan leidt dat niet tot een last. En daarmee is de verantwoordelijkheid op zich niet het probleem als wel het gegeven dat we verantwoordelijk worden gemaakt voor datgene waar we niet verantwoordelijk voor zijn. En we niet leren verantwoordelijk te zijn voor waar we wel verantwoordelijk voor zijn.
Je innerlijke vuur
Maar een schoolsysteem dat kinderen dwingt om binnen en aan een tafel te zitten en te blijven zitten draagt niet echt bij aan hun innerlijk vuur. Ons schoolsysteem dwingt kinderen bezig te zijn met zaken waar ze op dat moment in de tijd vaak helemaal geen interesse in hebben. Het gevolg daarvan is dat ze zichzelf niet echt leren kennen. We leren daarmee op school niet wie we zijn, wat we voelen en wat we nodig hebben. Eigenlijk leren we eerder vooral het tegenovergestelde. Het systeem leert ons juist niet te luisteren naar wie we zijn, wat we voelen en wat we nodig hebben. Dat kan ook niet anders, want als de docenten dat zelf niet hebben geleerd, kunnen ze dat ook onmogelijk doorgeven.
Verlies van je innerlijk kompas
We krijgen in dit schoolsysteem de boodschap mee dat we ons interne kompas moeten negeren. Ons interne kompas dat ons laat weten wat de richting is in ons bestaan. En wat ons laat weten wat de reden is van ons bestaan, hier en nu in dit leven. We krijgen dan ook een groot deel van onze programmering in onze kindertijd mee van onze ouders/opvoeders en daarnaast via dit schoolsysteem. Wat dit systeem met ons en onze kinderen doet kun je lezen in het verhaal van de Dierenschool:
Spelen om je passie te ontdekken
Als kinderen niet in het reguliere systeem opgroeien, dan zie je dan ook compleet andere uitkomsten. Omdat kinderen dan veel meer leren hun innerlijke leiding te volgen komen ze eerder bij hun eigen passie uit. Hun innerlijk vuur zou je dat kunnen noemen. En dat innerlijk vuur is hoe vreemd dat misschien zo op het eerste oog lijkt, heel belangrijk voor het stellen van je heilige grenzen. Dat heilige vuur kun je heel goed zien bij jonge dieren. Of het nu een kat, hond, een olifant of wat dan ook maar is. Ze zijn speels en onvermoeibaar. Hebben veel energie en dagen zichzelf en anderen steeds opnieuw uit om te spelen. Als dat innerlijk vuur intact blijft, dan groeit dat innerlijk vuur uiteindelijk naar innerlijke power.
Het vuur wordt geblust
Maar in veel gevallen en bij nogal wat mensen is dat innerlijk vuur ergens in hun kindertijd geblust. De verbinding met wie je in essentie bent verdwijnt dan naar de achtergrond en aangeleerde programma’s nemen de zaak (jij) over. We weten dan niet (meer) wie we zijn, waar we warm voor lopen, waar we voor staan en wat onze grenzen zijn en al helemaal niet hoe we die grenzen het meest handig kunnen communiceren. Ja natuurlijk hebben we wel geleerd dat als er ergens een grens is, dat we ho, of stop, moeten zeggen. Maar in de praktijk is het vaak zo dat we dat niet doen omdat we ons innerlijk vuur missen. We zijn niet meer in contact met wie we zijn en wat we voelen, dus missen we ook onze innerlijke power om nee te zeggen.
Grenzen niet of te laat voelen
We voelen doordat we niet meer in contact zijn met wie we zijn onze grenzen ook niet of veel te laat. Je krijgt dan dat mechanisme van terugkijken. En een innerlijke dialoog van: Ik had dit… Of ik had … moeten doen of moeten zeggen. Maar de volgende keer doe je weer precies hetzelfde. Omdat je uiteindelijk je programma’s niet hebt veranderd. En zolang je niet in contact bent met je innerlijk vuur, je innerlijke power, met wie je werkelijk bent, zul je gedoemd zijn je verleden te herhalen. Dit geldt overigens nog meer voor vrouwen dan voor mannen. En nog weer meer voor hoogsensitieve vrouwen. Ons culturele verleden en de ermee gepaard gaande programmering heeft in zijn algemeenheid vrouwen gevoeliger gemaakt voor het thema grenzen dan mannen. Vrouwen zijn daarmee ook eerder ‘slachtoffer’ van mannen dan andersom. Niet dat het andersom niet voorkomt. Zeker wel, maar de tendens is dat vrouwen hier eerder last van hebben dan mannen.
Consequenties voor je energieniveau
Je grenzen niet kennen en ze niet stellen heeft een grote impact op je energieniveau. Oftewel: Je loopt er enorm op leeg. Als er situaties zijn waarin je over je grenzen laat gaan, of zelf over je eigen grenzen gaat, zul je altijd een of andere vorm van innerlijke spanning voelen. En die innerlijke spanning vertaalt zich in energieverlies. Je zakt dan als gevolg daarvan in de meer negatieve emoties en gaat jezelf steeds verder ondermijnen.
Zelfkennis, zelfwaardering en zelfrespect
Naast in contact zijn met je innerlijk vuur, je innerlijke power is voor het überhaupt kunnen stellen van grenzen het hebben van voldoende zelfkennis, zelfwaardering en zelfrespect een belangrijke voorwaarde. Heb je dat niet van huis uit meegekregen dan zul je in bepaalde specifieke situaties jezelf in de problemen brengen. Omdat je als gevolg daarvan vanuit overlevingsprogramma’s gaat leven en je niet meer je eigen onafhankelijke innerlijke koers volgt. Je hoofd heeft het roer overgenomen. En je hoofd heeft de neiging om vanuit angst te opereren. De angst bijvoorbeeld dat er iets niet goed is (jij bijvoorbeeld) of de angst dat er iets fout gaat. Maar om heilige grenzen te stellen zul je respect moeten hebben. Respect voor de ander maar meer nog voor jezelf. Zonder zelfrespect ben je een weerloos slachtoffer voor anderen.
Zorg voor jezelf
Dat betekent daarmee ook dat het leren stellen van heilige grenzen met zich meebrengt dat je zult moeten leren zorgen voor jezelf, voor je lichaam, voor je energie. Dat je respect hebt voor wat jou energie geeft en voor wat je nodig hebt om je goed te voelen. En dat je grenzen stelt in datgene wat je energie wegneemt. Doe je dat niet, dan ondermijn je jezelf. Respect hebben betekent ook respect hebben voor je relaties en dan eerst en vooral respect voor de relatie met jezelf. Want realiseer je dat in een situatie waarin je toestaat dat jouw heilige grenzen overschreden worden je feite ja zegt tegen een ander en daarmee nee tegen jezelf. Het betekent ook dat je door de confrontatie met de ander te vermijden je 24/7 een confrontatie met jezelf hebt, doordat je jezelf afwijst waar je jezelf nodig hebt. En dat doe je dus weer als gevolg van bepaalde negatieve programmering en het uit contact zijn met wie je oorspronkelijk bent. En het uit contact zijn met je innerlijke kompas.
Je lichaam als je heilige tempel
Je lichaam is jouw heilige tempel en je lichaam geeft waar nodig regelmatig waarschuwingssignalen af. Goed voor jezelf zorgen betekent deze signalen ontvangen en iets doen met de boodschap die je lichaam je daar geeft. Maar als je daar niet naar luistert, dan zal je lichaam vroeg of later steeds sterkere signalen af gaan geven. En je of je dat nu wilt of niet uiteindelijk in een crisissituatie terecht laten komen. Dat kan van alles betekenen, van een burn-out, een ziekte, ontslag, echtscheiding, een ongeluk en ga zo maar door zijn. Allemaal bedoeld om je te laten luisteren. Dus wees lief voor jezelf en voor wat jij nodig hebt. Realiseer je dat we allemaal ‘zwakheden en tekortkomingen’ hebben. Zie ze onder ogen en accepteer dat dat is wat het is. Het maakt ons tot wie we zijn. We zijn niet die perfectie die ons in de media wordt voorgespiegeld. En tegelijkertijd zijn we in die imperfectie perfect onszelf. Je mag lief voor jezelf zijn en het leven hoeft niet altijd maar een strijd en hard te zijn. Je mag er ook van genieten. Maar dat lukt vaak pas als je dat innerlijk vuur weer opgepord hebt.
Waar ben je je zelfrespect kwijtgeraakt?
Als je een probleem met grenzen hebt is het misschien wel een goed idee om jezelf eens de vraag te stellen of je ergens in je zelfbeeld een plek hebt waar je jezelf niet respecteert. Want de kans is groot dat je ergens in je vroege kindertijd boodschappen hebt meegekregen die je tot in je volwassenheid ondermijnen. Of dat een van je of beide ouder je hebben voorgeleefd om niet van jezelf te houden. De inhoud kan voor iedereen anders zijn, maar veel voorkomende thema’s zijn:
Ik ben niet goed genoeg, Ik kan het niet, Ik ben dom, Ik ben lelijk, Ik doe er niet toe, etc.
Jezelf verloochenen
Zolang dat soort thema’s een rol spelen en jij iedere keer dat programma draait zul je jezelf keer op keer verloochenen. En dat betekent dus om het innerlijk vuur weer terug te vinden dat je eerst weer in contact zult moeten komen met wie jij bent en waar je voor staat. En jezelf omarmen in wie je bent. En de ‘kapotte’ delen van jezelf helen.
Wat leef je je kinderen voor?
Als je zelf kinderen hebt kan het ook handig zijn om eens te kijken naar hoe jij zelf met je eigen kinderen omgaat. Je kinderen zullen namelijk perfect weerspiegelen wat er in jou is. Als je zelf niet geleerd hebt goed voor jezelf te zorgen en je heilige grenzen te bewaken, dan zul je als rolmodel voor je kinderen dat ook neerzetten. En daarmee je dochter(s) meegeven dat ze zich moeten voegen en je zoon(s) meegeven dat het oké is om over de grenzen van meisjes en vrouwen heen te stappen. Uiteraard is dit ook weer niet zwart wit, want er zijn uiteraard nog andere rolmodellen die iets voorleven en die dat patroon kunnen doorbreken, maar net zo goed ook kunnen versterken.
Veel te lieve moeder en een niet zo lieve vader
Als ik naar mijn eigen ouders kijk dan was mijn moeder veel te lief en stelde ze nul grenzen. Haar boodschap als ze iets niet aankon was standaard: Wacht maar tot je vader thuiskomt. Vervolgens kon ik soms 6 of meer uren bang zijn voor wat mijn vader zou doen. Mijn vader was het tegenovergestelde van mijn moeder en zijn handen zaten wel eens los. En daarnaast had hij een scherpe tong. Mijn zelfbeeld heeft daar lang onder te lijden gehad. Ik was bang voor mijn vader, hetgeen mijn beeld van mannen op een negatieve manier heeft beïnvloed. Ik ben er zeker mijn innerlijk kompas door kwijtgeraakt en heb er destijds niet van geleerd wat mijn grenzen waren en hoe ik die effectief stellen kon. Dat heeft zich vertaald in niet functionele relaties met andere mannen. En, helaas heb ik dat thema daardoor ook weer aan mijn dochter doorgegeven. Niet op dezelfde manier, want ik heb in die tijd wel het een en ander bijgeleerd, maar toch… Ik heb wel jaren geleden mijn vader gevraagd wat de reden was dat ze dit zo deden. Toen bleek zijn onderliggende positieve intentie die voor mij heel negatief heeft uitgepakt. Zijn relatie met zijn eigen moeder was heel naar. Hij had geen lieve moeder gehad. En hij wilde voor zijn kinderen dat zij een heel lieve moeder zouden hebben. Waarbij hij bereid was de negatieve consequenties van het boeman zijn op zich te nemen. Mooie intentie dus, maar die intentie heeft er niet toe geleid dat ik daar als kind gelukkig van werd. En ik in staat was om relaties op een functionele manier te onderhouden. In feite heeft hij zijn niet liefdevolle relatie met zijn moeder doorgegeven. Terwijl zijn intentie juist was om dat patroon te doorbreken. En allemaal doen we hierin ons best om het zo goed mogelijk te doen, maar vaak slaan we de plank mis in de uitvoering. Ik vertel je dit omdat het een voorbeeld is van hoe het niet hebben van heilige grenzen ontstaat in onze kindertijd. En de varianten zijn natuurlijk legio.
Geen zelfrespect
Ik heb door het verbale en fysieke geweld dat gebruikt werd niet geleerd mezelf te respecteren en dat is dus wel een basisvoorwaarde voor het stellen van je heilige grenzen. En niet alleen voor het hebben en stellen van je eigen heilige grenzen maar uiteraard ook voor het respect hebben voor de heilige grenzen van anderen. Als je in contact bent met je innerlijke power en wat jij nodig hebt, dan zul je vanuit die innerlijke verbinding ook als vanzelf de ander geven wat hij of zij nodig heeft. Want uiteindelijk zijn we op het hoogste niveau allemaal met elkaar verbonden. Hetgeen betekent dat als ik mezelf pijn doe ik de ander pijn doe en andersom. En de vijand die we vaak bevechten is meestal onze eigen innerlijke vijand in de vorm van onze negatief aangeleerde gedachtepatronen en overtuigingen.
Terughalen van je losgeraakte delen
Veel van de problemen met heilige grenzen hebben dus te maken met onderliggende kind pijn. Waardoor je delen van jezelf hebt afgesplitst en je op dat punt niet meer echt in contact bent met jezelf. De oplossing ervan ligt in het terughalen van alle delen die je bent kwijtgeraakt. Je zou dat kunnen zien als het terughalen van je ziel. Alles wat van jou is weggenomen, gestolen, kwijtgeraakt door gebeurtenissen en aangeleerde overtuigingen over jezelf moet weer zijn rechtmatige plek gaan innemen.
Dicht de gaten in je energiesysteem
Heilige grenzen zijn echt belangrijk, want de gaten die ze creëren in je energiesysteem moet je niet willen hebben. Ze zorgen ervoor dat je meer vatbaar wordt voor de negatieve emoties. En die negatieve emoties zorgen er weer voor dat je meer negativiteit uitnodigt en je opnieuw niet in staat bent om grenzen te stellen. Je zit dan gevangen in een negatieve spiraal. Heilige grenzen vragen om dat innerlijke vuur. Om de power die in je zit, waardoor je gaat staan en je rug recht voor alles wat voor jou belangrijk is. En waardoor je goed voor jezelf en ook goed voor anderen zorgt. En je de negativiteit en dat wat niet goed voor je is uit je systeem verwijdert.
Begin vandaag!
Dat is uiteraard een proces en het is niet iets dat je met een druk op de knop voor elkaar hebt. Maar je kunt wel hier en nu beginnen met het in stapjes terugnemen van dat wat van jou is. En gaan staan in wat voor jou belangrijk is. En als je nog niet weet wat dat is, kun je wel vast vandaag beginnen met het bijbehorende zelfonderzoek en zelfreflectie en op zoek gaan naar waar de gaten in je energie zitten. Waar jij je energie weglekt omdat je zelfbeeld, zelfwaardering en zelfrespect nog te wensen overlaten. En door stap voor stap een proces van heling in te stappen. Door iedere overwinning op jezelf te vieren en door jezelf tijd met jezelf te gunnen, in plaats van jezelf weg te geven aan anderen die daar wellicht misbruik van maken. Er zijn vele manieren om stappen te zetten in dat proces. En iedereen loopt daarin zijn eigen pad. Er is dan ook geen one fits all solution die voor iedereen hetzelfde is. Ja er zijn veel technieken en methoden die kunnen helpen. Maar of ze voor werken, hangt af van wat voor jou werkt. Net zo goed als dat nootjes in principe gezond zijn, maar dat niet zijn voor iemand met een nootjes allergie.
Helpende methoden en technieken
Niettemin een paar van de methoden en technieken die je zouden kunnen helpen:
Emotional Freedom Technique, Hartcoherentie, Innerlijk Kind werk, Yoga, Meditatie, Mindfulness, Affirmaties, Dankbaarheid, Vergeving, Bepaalde vormen van massage, Bepaalde vormen van beweging, Emotieregulatie, Schrijven, Tekenen, Energiewerk, Enzovoorts, enzovoorts… Het is mijn intentie om binnenkort een artikel te wijden aan een uitgebreidere opsomming van methoden en technieken die je kunt gebruiken om jezelf te helpen te helen. Een tip die ik je overigens mee zou willen geven is om voor jezelf gewoon goed te voelen wat jij voelt dat je nodig hebt. Want wat welke hulpverlener ook maar zegt: Jij bent de expert in jouw leven. Daar kan geen enkele hulpverlener tegenop.
Leven vanuit zelfverwijzing
Ik nodig je uit om je waar dat relevant is te leren bewust te worden of je in objectverwijzing of in zelfverwijzing leeft. Waarbij objectverwijzing verwijst naar het feit dat je je laat leven door mensen en situaties buiten jezelf. Je maakt jezelf dan afhankelijk van meningen en gebeurtenissen in je buitenwereld. Zelfverwijzing verwijst naar leven vanuit jouw innerlijke verbinding. Vanuit jouw innerlijk vuur, jouw innerlijke power. Vanuit de plek waarin je intuïtief weet wat goed voor je is, zonder dat je daar misschien altijd direct de juiste antwoorden in hebt. De plek waarin je voelt: Dit is het wat ik te doen heb. Of juist wat ik niet meer te doen heb. Want dat is de plek waarin jij jezelf gelukkig maakt. En het meest bijzondere is wel dat ieder moment dat jij gelukkig bent een cadeau is voor ons allemaal! Want net zo goed als dat negatieve emoties en innerlijke staten ‘besmettelijk’ zijn, zijn de positieve dat ook. En ik laat me daarin graag door je besmetten :-)
Meer over het communiceren van je grenzen vind je in het artikel Positief Nee zeggen
en in het Ebook Verbindende Communicatie.
Hulp nodig bij het leren stellen van grenzen?
Heb je nog moeite met het stellen van grenzen en wil je stappen zetten in het helen van jezelf en beter leren communiceren van je grenzen? Meld je dan vandaag nog aan voor de training Liever Assertiever. Een op een coaching kan natuurlijk ook. Zodat je over een tijdje voelt dat dat misschien wel de beste beslissing in je leven is geweest.
Gratis E-book Liever Assertiever
Wil je verder lezen of nog meer weten over dit onderwerp?
Download dan nu gratis E-book Liever Assertiever
Zelfvertrouwen voor vrouwen
Als zelfvertrouwen nog niet zo vanzelfsprekend voor je is, meld je dan vandaag nog aan voor de 12 weekse online training Zelfvertrouwen voor Vrouwen (ook voor mannen geschikt :-)). Met iedere week een extra bonus. Alle lessen zijn niet alleen te lezen, maar ook te beluisteren of te kijken en te luisteren, mocht je geen 'lezer' zijn.
